Skinfaxi - 01.01.1913, Blaðsíða 2

2
SKINFAXI
við Danmörku og öll útlend vara, jafnvel
sú, sem komin er úr fjarlægum heimsálf-
um, er kölluð ,rdönsk“; menn ganga hér
á „dönskum skórn", á „dönskum búningi11
o s frv. alveg eins og litla Danmörk fylti
allan umheiminn. Skipaferðir okkar eru
fyrst og frernst miðaðar við Danmörku.
Peningalánin fáum við eingöngu í Dan-
mörku. Af útlendum málum er danska
langmest kend og lesin; hún er raunar
hið eina útlent mál, sem hefir veruleg
áhrif á hugsunarhátt okkar. A dönsku eru
flestar skólabækur okkar, eftir að barna-
skólum sleppir; á dönsku eru nær allar
þær skáldsögur, sem ])]óðin les; á dönsku
eru þær bækur útlendar, sem sjást í fór-
um íslenskra bóksala. Á dönsku er kent
„betri manna börnum" hér í Rvík. Til
Danmerkur fara rétt að segja allir þeir
Islendingar, sem leita sér fræðslu og menn-
ingar erlendis. A afbakaðri dönsku tala
ótrúlega margir íslendingar, þótt þeir séu
hér heima. Á dönsku mæla sumar ís-
lenskar hefðarkonur í íslenskum félögum,
af því að fáeinar danskar konur kunna
að vera í félaginu. Og þegar ellin færist
yfir suma íslenska efnamenn, þá hverfa
þeir til Danmerkur, til að geta lagt bein
sín f danska mold.
Eru þessi dönsku bönd heppileg? Yið
ályktum fyrir okkur, ekki fyrir Dani Vel
getum við játað, að margt þurfum við frá
öðrum þjóðum að fá, og af þeim að læra.
Og ef einhver ein þjóð framleiddi best all-
an hugsanlegan varning, væri á undan
öllum í allskonar menningu, þá gæti kom
ið til ínála fyrir okkur að skifta við þá
þjóð nær eingöngu. En nú er engin slík
þjó.ð til f heiminum og allra síst Danir.
Ef við erum skynsamir, eigum við að
sækja hluti og hugmyndir lil þeirra, sem
fremst standa og best vita í hverri grein.
Danskir Verslun okkar við Dani er stór-
ínilliliðir. óheppileg. Þeir eru búnaðar-
þjóð og það erum við líka. Þeir skapa
sjálfir lítið af þvf sem við þurfum, og
þurfa lítils með af því, sem við framleið-
um. Þeir flytja því inn mestan þann
varning, sem þeir selja okkur, og út úr
landinu, það sem við seljum þeim. Peninga
þá, sem þeir lána okkur, fá þeir hjá Frökk-
um og Englendingum, en leggja þungt
milliliðsgjald bæði á varninginn og pen-
ingana, sem við má búast.
Dönsk Skipaferðir væru okkur hentastar
sig-ling. við Hamborg og Liverpool. Þá
gætum við fengið með hægustu móti
þýskan og enskan iðnaðarvarning, ame-
rískar kornvörur og komið söluvarningi
okkar á heimsmarkaðinn. En Danir reyna
með illu og góðu að bægja okkur frá
þessum samböndum, sér í hag og okkur
í skaða.
Díinska sem °g margar aðrar þjóðir
samkandsmál. nieð unga menningu, verðum
að læra minst eitt útlent tungumál, til að
tengjast andansböndum umheimsins. Þann-
ig læra t. d, Japanar ensku. Með því fá
þeir vald yfir einföldu og auðlærðu máli,
móðurmáli 120 miljóna, máli, sem er stór-
auðugt að ágætum skáldritum og eitt helsta
vísindamál nútímans, máli, sem skilst um
víða veröld. En við lærum dönsku, lang-
ljótasta mál af öllum skyldum tungum, móð-
urmál 2x/2 milj., mál, sem skilst að vísu
nokkurnveginn á Norðurlöndum, en livergi
annarstaðar. Erum við því í heimsvið-
skiftunum lítið betur farnir þótt við kunn-
nm dönskuna en með islenskuna eina.
Og eins og von er til um slíkt kotungs-
mál, er þar ekki um auðugan garð að
gresja með fræðirit. Til eru vísindagrein-
ar eins og t. d. félagsfræði og viðskifta-
fræði, þar sem Danir hafa ekkert hugsað
eða sagt, sem vert er að vita. Eitt af
nauðsynjamálum okkar, allra helst ef við
eruru sannfærðir, eins og þjóðin þykist
vera, um skaðsemi danska valdsins,
er að kasta dönskunni fyrir borð, og taka
upp eitthvert af stórmálum heimsins fyrir
sambandsmál.