Skinfaxi - 01.01.1913, Blaðsíða 4

4
SKINFAXI
hana heim, brœða hana saman við það,
sem gott er og heilbrigt í fari forfeðranna.
Svóna fóru Japanar að, og svona fara þeir
að, sem vita hvað þeir vilja, og berjast til
að sigra.
J. J.
Bókafregn.
Brynjúlfur Jónsson-, Sagii
K’atans Ketilssonar og-
Skáld-Rósu. Rvík 1912,
Sig. Kristjánsson gaf út.
Eitt hið besta kvæði, sem til er í ensk-
urn bókmentum heitir „Sorgaróður ort-
ur í kirkjugardiu. Skáldið reikar um
milli leiða nafnlausra smælingja í afskekt-
um grafreit. Hann sér í anda, undir mold
og fúnum fjölum, fólkið, sem eitt sinn bjó
á þessum stað; það ris upp í hugarheimi
hans; hann sér daglegt líf þess, baráttu,
sigra og ósigra, gleði og harm. En hér
— i moldinni — hafa vegir þess endað,
eins og vegir hinna, sem gæfan lék við
og samtíðin beygði sig fyrir i auðmýkt og
lotningu. Og skáldið spyr: Hvaðan kem-
ur þessi mikli munur? Voru allir þessir
menn, undir nafnlausu leiðunum, úrhrak
og aumingjar? Eða liggja hér í gleymd-
um gröfum útburðir mannkynsins, sálir
gæddar innra auði, sem aldrei fengu not-
ið sín, hjörtu, sem brunnu himneskum
eldi, hendur, sem veifað gátu veldissprota,
gimsteinar faldir í myrkrum niður á hafs-
botni, ilmblóm gróin við eyðisanda, sem
tilgangslaust fylla dauða auðnina ljúfri
angan? Hann veit hvað gerir muninn.
Það er tœkifœrið. Sumir eru settir að
arfi maunkynsins, menningunni, fengin Iiin
réttu skilyrði, varðir og verndaðir, látnir
þroskast, uns þeir skina í fullum Ijóma og
lýsa samtíð og eftirtíð. En aðrir, jafn
auðgir að meðfæddum gjöfum, eru bornir
út, kastað í allsleysið, kuldann og myrkr-
ið, þar sem eldurinn á að slokna.
En þessar glóðir eru stundum undarlega
lífseigar, einkanlega hér á landi; þær
deyja ekki út nærri því æfinlega, þó ætla
mætti þær gei’ðu það; og upp úr rústun-
unx gjósa hér og þar kynlegir logar, þar sem
enginn átti lífs eða birtu von.
Og Brynjólfur frá MinnaNúpi er með
þjóð okkar einskonar sjálfboðalæknir, sem
gengur i útburðai-val Islendinga og leitar
og grefur og finnur og bjargar mörgurn
þessum gimsteinum, sem lágu faldir, þess-
um blómum, sem anga við auðnina Og
Natan og Rósa eru það allra seinasta,
sem þessi gamli, spaki maður hefir fundið
og gefið okkur.
Sjálfsagt geta orðið skiftar skoðanir um,
hvort þeirra Natans eða Rósu var meii’a
fyrir sér eða meira ógæfubarn, því að
bæði voru stór-gáfuð og stór-óhamingju-
söm. Natan var fæddur til að vera fræði-
maður, læknir og skáld. En hann var
bláfátækur, missir föður sinn þegar hann
er 8 ára, elst upp með ekkjunni, móður
sinni, í sárri fátækt við lítinn kost og
engin tækifæri til að nenxa það, sem hann
þráði. En hann lærir samt, þrátt fyrir
alt, verður djúpvitur maður jafnoki í ráð-
um þeim, sem mest gátu af samtíðar-
mönnunum, verður skáld, sem á orð sín
enn á vörum þjóðarinnar, verður Iæknir,
hæfari möi’gum þeim, sem meira höfðu
lært.
En kringum hann er aldrei hx-eint; þeg-
ar við vögguna á hann lága og lílilsiglda
óvini, sem Ijúga upp að hann sé hórharn,
kalla hann heitinn eftir sjálfum fjandan-
um og gefinn honum; meðan hann er
unglingur kveður frændi hans urn hann
níðbi-ag; varla er hann orðinn fulltíða,
þegar hann er borinn ósönnum þjófnaðar-
sögum; ofan á þetta bætast vonbrigði í
ástum. Hvern undrar þá, þó beiskja sé
og sái'sauki í lund yfirburðamannsins, sem
svo er búið að. Því segir Natan:
„Eg er þrotinn allskonar
yndisnotum farsældar,