Skinfaxi - 01.01.1913, Blaðsíða 3

SKINFAXI
3
Danskar Af málanáminu leiðir, að
bókinentir. við sækjum mest bókmenta-
vit okkar til Dana, ]jó það sé að fara í
geitahús að leila ullar, því um langt skeið
hafa þeir fátt eignast í skáldskap, sem
nokkurs er virði, og er það að vonum
um svo litla þjóð. En töluvert eiga þeír
af leirskáldum, enda má sjá þess merki
hér í eldhúsrómanaforða okkar, sem þjóð-
in gleypir með miklum fjálgleik, En með
þessum húsgangsskáldskap hefir borist
Dönslc hingað danskur málblær og nokk-
léttúð. uð af því heimska alvöruleysi, sem
-einkennir Dani og brjóstmilkinga þeirra
hina islensku. Svo mikil brögð eru að
þessu, að Danir verða sér þess vegna oft
til stórminkunar á þjóðamótum. A guð-
fræðingastefnunni í Noregi í sumar, voru
Danir hrein og bein fundarplága, síhlægj-
andi í tíma og ótíma eins og illa vandir
krakkar. Á sama tíma drógu Danir heilan
her íþróttamanna til Olympiuleikjanna;
þótti drykkjuskapur þeirra og slark þar
úr hófi keyra, eftir því sem sjónarvottar
segja frá; lógu þeir oft dauðadruknir
kvöldið áður enn sýna skyldi, enda varð
för þeirra hin versta. Enginn efi er á,
að léttúð og heimskugáski Dana er að
smeygja sér inn á Islandi, helst þó í höf-
uðstað okkar. Þar hefir t. d. einn slíkur
maður unnið sér lítilsháttar ritfrægð með
þvi að stæla rithátt Ekstrablaðsins og
annara danskra skrílblaða.
Námsferöir Þá kem e6 að Jiví sem einna
til mestu máli skiftir, og ekki
Daumerkur. vergur ra]ug hér til hlítar, en
það eru námsferðir Islendinga tíl Dan-
mer'kur. Þær hafa leitt óbeinlínis af skipa-
ferðum til Danmerkur, af þvi að nienn
kunnu dönsku fremur en önnur mál; af
því að íslenskir námsmenn hafa fengið
styrk við háskólann og einstakasinnum
endranær, af því að menn hér heima þektu
helst til þess lands og höfðu þar sambönd,
af því að fremur er ódýrara að lifa í
Danmörku en í stórlöndunum og ef til vill
fleiri ástæðum, sem leiddu af sambandi
landanna.
Ókostirnir við þetta danska nám eru
verulegir. Danir eru í sárafáum greinum
á undan, svo sem líka er von til. Þess
vegna eru þeir ekki bestu meistarar sem
fengist gætu. Þeir hafa ekki vísindalega
yfirburði Þjóðverja, ekki skarpskygni eða
listasmekk Frakka, ekki viljastyrk eða hag-
sýni Englendinga. Þá hafa Danir í við-
bót þann verulega galla fyrir okkur, að
þeir hafa orðið að vera fótaþurka sér stærri
þjóða; er þeim því gleðiað vitaeinhverja sér
minni og geta látið þá kenna aflsmunar.
Þannig eru Danir því að jafnaði fullir
hroka og gorgeirs í garð Islendinga; verð-
ur stjórnmálaþrasið og gamlar glæðar til
þess að auka þann eld. Fer því svo, að
íslendingar i Danmörku hafa sem minst
samneyti við Dani og unna þeim lítt, þótt
þeir vitaskuld verði fyrir áhrifum sjálfrótt
og ósjálfrátt. Raunar eru Danir fremur
hæglyndir og samvinnuþíðir yfirleitt, við
alla nema Islendinga. En það er nóg
sem nóg er; þeir eru af þessum or-
sökuin allra þjóða verst fallnir til að vera
meistarar komandi kynslóða, ef við ósk-
nm þeim meira gengis og gæfu, en for-
feðrunum, sem urðu að drekka úr danska
hófsporinu,
Niðurlag-. Við látumst vilja vera sjólfstæðir og
frjálsir en bindumst þó hjá Dönum óhagstæðri
verslun og fjárskiftum, lærurn kotungslegt
mál þeirra, lesum léttúðarfullan og fánýt-
an skáldskap þeirra, og lærum af þeim,
þó þeir sýni okkur fulla fyrirlitningu, bæði
í orði og verki.
Við þurfum útlend áhrif, holl og styrkj-
andi; við þurfum að fá áhrif og kunnáttu
frá þeim sem best kunna, og færastir eru
í hverri grein, frá Dönum líka, ef þeir
kunna eitthvað betur en aðrir. Við þurf-
um að fá framgjarna unglinga, konur og
karla, til að dreifa sér um öll hin helstu
mentalönd álfunnar, vinna þar, læra, láta
framandi menningu koma yfir sig, flytja