Skinfaxi - 01.03.1913, Síða 2

18
SKINFAXI
ur kemur fram, af tilviljun að því er sýn-
ist. Hann er orkumeiri en einhver hluti
samtíðarmannanna, hann fœr mannafor-
ustu og trúnaðarstörf, völd, fjárráð, lifs-
þægindi og lífsnautnir. Börn hans lifa alt
öðru lífi en hann hefir lifað í æsku; þau
þurfa lítt á sig að reyna sjálf, þau njóta
ættaraðstöðunnar og fjárins, og geta létti-
lega komist mun hærra en faðirinn, með
meðalhætileikum eða minnaen það. Þann-
ig blómgast ættin um stund, gerist fjöl-
mennari og myndar fieiri mannvirðinga- og
félagssambönd. En að sama skapi fer að
bera á afturför, líkamsveiklun, hugmyndalá-
tækt, taumleysi, lmeigð til æsandiogeyðileggj-
andi nautna. Þá kemur tímabil þegar úr-
kynjunin er svo rnögnuð, að auður og
vald getur jafnvel ekki haldið uppi ytri
virðingu ættarinnar. Kynstofninn er tæmd-
ur og veikur orðinn eins og ormétið tré
sem stormurinn mölbrýtur og tvístrar í
allar áttir, þótt ekki sigri hann grænu trén
í kring um það.
,r . , ,, Þannig hverfur dýrð hinna
Iuiignuii og fall ° J
menning-arríkj- voldugu ætta; og sömu
anna, leið hafa farið hingað lil
hin frægustu menningarríki. Sú var tiðin,
fyrir þúsundum ára, að vellríkar og vellærð-
ar þjóðir bygðu slétturnar við Níl og Tíg-
rís, þar sem nú búa lítilsigldir vesalingar.
Þá reis upp Persaríki, veldi Grikkja, Róm-
verja, og Spánverja á landfundatímanum.
Allar þessar þjóðir hafa hver á sinni öld
borið kyndil menningarinnar í fararbroddi-
Allar hafa þær haft auð, veldi, sterka rikis-
skipun, þekkingu, listir og fágað líf. Og
öll hafa þessi riki ormétist, farið aftur,
þjóðirnar úrkynjast; lif þeirra nú er eins
og skuggi fornrar frægðar.
Tvœr stéttir. 1 öllum l)essurn. rikíum var
Frjálsir menu skörp stéttaskilting; annars-
og þrælar. vegar fámennur kjarni, sem
tókst að brjóta fjöldann undir vald sitt og
láta hann þjóna sér. Þessi fámenni flokk-
ur átti landið og nær allar eignir, hann
tók sér það vald að stjórna og hugsa fyrir
alla, eða að gera ekki neitt og njóta í næði
auðsins.
Þrælar viuna Hinsvegar var meiri hluti
áreyuslu vinnuna. íbúanna þrælar, herteknir
menn eða fátæklingar sem ekki gátu gold-
ið skuldir sínar. Á blómaöld Aþenu voru þar
20 þrælar móti hverjum einum frjálsum
manni. I Róm áttu sumir ríkismenn 4000
þræla. Spánverjar höfðu ógrynni þræla i
nýlendum sínum og þaðan fengu þeir auð-
inn. Þessi ófrjálsi og hálffrjálsi manngrúi
vann alla líkamlega vinnu, plægði og
sáði akrana, hirti búpeninginn, vann í nám-
unum, smiðaði hús og áhöld, gerði matinn
og fötin, lagði allar nauðsynjar tilbúnar í
hendur drottnum sínum, sem tóku fegins-
hendi við, en fyrirlitu erfiðisvinnuna og
þá sem unnu, eins og margir menn gera
enn. Jafnvel einn mesti spekingur forn-
aldarinnar efaðist um, að þrælar hefðu sál
og skipaði þeim mitt á milli manna og dýra.
Drottin stéttiu Samkvæmt þessari verkaskift-
liugsaði og ingu vann þjónastéttin lík-
stjérnaði. amlega vinnu, en lifði annars
í geisilegri vanþekking og kúgun. Drott-
instéttin eyddi þjóðarauðnum, stjórnaði,
fékst við listir og fræðimensku, og lifði
í óhófi þegar fram í sótti. Hönd og heili
voru aðskilin, líkami og sál, vinna og
nautnir. En eftir nokkra stund var afl
drottinstéltanna þrotið. Andinn starlar
ekki einn saman. IÞann þarf líkamlega
undirstöðu, þá sem fæst með hollri áreynslu
og einföldu lífi. Kynslóðin hafði ált of
gott, ekki unnið, ekki fengist við veruleika
lífsins, ekki fengið hugmyndir, vilja né
festu. Iðjuleysið og eyðandi nautnir, sem
vald og auður gátu hæglega veitt, sugu
merg og blóð úr stórefnaða fólkinu. —
Laun Jðju- Bleikur fingur úrkynjunarinn-
leysis. ar ritaði dauðadóm líkamsleys-
ingjanna á gyltan hallarvegginn. Þeir voru
vegnir og léttvægir fundnir; ríki þeirra féll
í hendur grannaþjóðanna, þar sem fólkið
lifði óbrotnu lífi’, vann og hugsaði, hafði
líkama og sál.