Skinfaxi - 01.11.1913, Qupperneq 1

Dagarnir líða.
Þjóðskólar.
Alloft hefir veriS sveigt aS hér i hlaS-
inu, aS uppeldi þjóSarinnar væri miklu á-
hrifameira stórmál, heldur en deilur um
stjórnarformiS i landinu og skal nú skýra
þá kenningu lítiS eitt.
Hvernig- Ame- Oft er sagt um liSléttinga
ríka gerir gull og auSnuleysingja, aS viS
úr grjóti. pa ekpgrt aJ5 gera, nema
senda ])á til Ameríku. Venjulega spretta
þau ummæli tnest af því, aS gjaldendur
vilja losna viS fólk, sem þeir óttast aS
sveitarsjóSnum verSi hyrSi aS siSar meir.
En stundum er haft í huga, aS ættjarSar-
skiftin kunni aS bæta mennina. Hefir út-
flytjendahópurinn héSan veriS mislitur aS
jafnaSi: gulIiS og sorinn úr þjóSinni, marg-
ir orku- og framtaks-mestu mennirnir, sem
þótti of þröngt hér heima, en líka talsvert
af spiltu og lítilfjörlegu fólki, sem þurfti
aS lækna. En Ameríka hefir mannaS
mestan hluta þess fólks, gert þaS aS starf-
andi og nýtum borgurum. Það er alkunn-
ugt, aS Vestur-Islendingar hafa hið besta
orð á sér í Ameríku og þykja mestu sæmd-
armenn, en varla verður um okkur sagt
hér heima, að við höfum glæsilegt mann-
orð meðal Evrópuþjóða, og er það kunn-
ugra en frá þurfi að segja.
írar lieima Onnur þjóð sem líkt stendur
og í nýlend- a með eru Irar. Heima fyrir
unum. er a]t í deyfð og niðurníðslu,
og fátækt svo gífurleg, að þriðjungur allra
Dublin-búa lifir svo aumlega, að hver fjöl-
skylda býr aSeins í einu herbergi. En i
Ameríku og nýlendum Breta annarsstaðar
standa Irar mjög framarlega meðal inn-
flytjenda, eru margir þar áhugasamir, vinnu-
gefnir og hafa margir safnað miklum auði.
Má því segja bæði um okkur og íra, að
nýlendulífiS losi sum hin innri öfl úr
böndum, og Iáti koma fram leyndan dugn-
að. SvipaSa reynslu hafa flestar aðrar
þjóðir í þessum efnum.
iíýlendulíf. En hvað veldul' Þvi?
held það sé auðskiIiS. Heima
fyrir i gömlum kyrstöSulöndum er logn-
molla gamalls hugsunarleysis og úreltrar
venju eins og lamandi farg á hverri kyn-
slóð, og ár eftir ár situr flest í sama horf-
inu í sljóu, góðviljuðu afturhaldi.
Alt öðru vísi er farið landnemanum.
ViS brottför sína slítur hann flest átthaga-
bönd, brennir skipin á bak viS sig og
verður að sigra eða falla. Ef hann hrasar,
réttir enginn honum hjálparhönd. Hann
finnur, að hann er smiður eigin gæfu, og
steypir sér meS öllu afli inn í hringiðu
lifsbaráttunnar. Fram undan er nýja land-
ið óunnið, með ótal auðsuppsprettur, með
gull og gróða handa hverjum þeitn, sem
vill láta hendur standa fram úr ermum.
Jafnvel letingjar og lítilmenni standast ekki
þá raun; þeir byrja að vinna, þeir ham-
ast fram, og æsa hver annan meS eftir-
dæminu eins og djarfir og sigursælir her-
menn í stormhlaupi. En i því landi, þar
sem svo er nnnið, svífur orka og áhugi
yfir vötnunum. Þar er starfað, grætt,