Skinfaxi - 01.11.1913, Blaðsíða 3

SKINFAXl
83
gæfu sinnar, uppsker eins og hefir verið
sáð til. Embættismaðurinn er afturámóti
verkfæri þjóðfélagsins, með fastákveðnu
verksviði og launum. Illutverk hans er
að halda öllu í sama horfinu, láta ekki
ganga úr sér eða fara forgörðum eignir
þjóðarinnar. En mikill framfara- og starf-
semdar-hugur er alls ekki nauðsynlegur, og
á ekki við í sönnum embættismanni, því
að þá yrði hann ósjálfrátt til að rífa nið-
ur það hús, sem er skylda hans að verja.
Löng skólavera er nauðsynleg fyrir em-
bættis- og vísinda-menn, og þeim gerir held-
ur ekki ýkjamikið til, þó að bóknámið
og kyrsetarnar dragi úr fjörinu og starfs-
þróttinum. Þeir eiga hvort sem er ekki
að standa í fylkingarbroddi í atvinnu- og
framleiðslu-málum. En ]jað er dauðasynd
hvers alþýðuskóla, ef hann gerir lærisvein-
ana fráhverfa eða ófæra til líkamlegrar
vinnu. En nokkuð þykir bóla á því nú, um
flesta alþýðuskóla okkar, af því að þeir eru
sniðnir eftij- rangri fyrirmynd, embættaskól-
unum, í stað þess að laga þá eftir góðum
heimilum, gei-a þá aðeins enn betri.
Hveniig- Fyrsta skilyrði verulegra
verulegir al- þjóðskóla er, að þeir séu heim-
þýðuskólar jfi j sveit, á hentugum stað
eig-aaðvera. £yrjr búskap, íþróttir og að-
drætti. Ánnað skilyrðið er, að þeir taki
lærisveinana síðast á unglingsaldrinum, því
að þá, en ekki fyr, eru ílestir menn færir
til að nema hugræn efni, svo sem auð-
fj-æði og félagsfræði, sem eru bráðnauð-
synleg fræði hverjum borgara nú á timum,
sem ekki vill láta bera sig ofurliði og verða
fótum troðinn. Þriðja skilyrðið er, að læri-
sveinarnir séu rannsakaðir líkamlega og
sálarlega og allri áreynslu, námi, vinnu og
iþróttum sé hagað samkvæmt eðli þeirra.
Fjórða skilyrðið er að skólaveran sé marg-
þáttað heimilislíf; þar sé numið og unnin
líkamleg vinna, æfðar íþrótlir, haft félags-
líf og sjálfstjórn undir yfirumsjón reyndra
og hæfra manna. Takmarkið er blátt
áfram að vekja til h'fs það dáðmagn, sem
er í æskumönnunum, og fá þeim vopn í
hendur í lifsbaráttuna og kunnáttu til að
beita þeim. í næstu blöðum verða skýrð
nánar einstök atriði þessa máls.
Bókafregn.
Svo mikið berst að nú í haust af nyj-
um bókum, að ekki er tími eða rúm til
að fjölyrða um hvert einstakt rit. Verður
hér lauslega vakin eftirtekt á hinum helstu.
Bókmentafélagsbœkurnar. Þeim er
svo lýst i N. Kbl.: Frá Bókm.fél. kom
hálfur fjórðungur, og fór upp í hillurnar,
hvað á sinn stað, og bíður dánaruppboð-
sins. Skilst mér það af viti mínu, að meij-a
er rilað árlega en fólk kemst yfir að lesa,
og er þá hentugt að hafa sérstakt félag til
útgáfu slíkra rita. — —
jÞjóðvinafélagsbœkurnar eru þar á móti
mjög merkilegar. Dr. Jón Þorkelsson hef-
ir komið betra lagi á fjárhag og útgáfu
félagsins, þó að þingið léti sér fátt um
finnast. 1 Andvara er prýðilega skrifuð
grein um nýbýli, eftir Hallgrím Þorbergs-
son, fjárræktarmann. Áður hefir því nauð-
synjamáli verið hreift í Búnaðarritinu og
Skinfaxa. En Hallgrimur Þorbergsson
kemur með nýjar hliðar og athuganir, og
á þakkir skilið fyrir greinina.
Þingið í sumar ræddi talsvert um að-
gerðaleysi þeirra skálda, sem þjóðin veitir
sérstök ritlaun, og var ekki alveg laust við,
að sumir þingmenn vildu borga skáldverk-
in eftir pundatali. Erfitt er að segja um,
hvort þetta hefir hert á skáldunum, en
eitt er víst, að um mörg ár hafa þau ekki
afkastað jafn miklu og þetta ár.
Um miðjan þingtímann kom út fyrri-
hluti af hinum rnikla kvæðaflokki Þorsteins
Erlingssonar, er hann nefnir Eiðinn, Fá-
ein af kvæðunum höfðu verið prentuð í
Eimreiðinni fyrir mörgum árum. Efni
kvæðaflokksins er, svo sem flestum er