Skinfaxi - 01.07.1915, Blaðsíða 6

86
SKINFAXI
hið allra merkilegasta nýmæli, er lengi
hefir komið fram á alþingi Islendinga. Það
mun og koma í ljós, að margir hafamælt
í móti henni eins og fávísar konur tala.
Hermann Jónasson var t.. d. heimskaður
fyrir að halda því fram, að þegnvinnan
mundi efla ættjarðarást, ef hún yrði í lög
leidd. Öll þjóðin kannast við vísuna þá
urna:
„Ó, hve margur yrði sæll,
elska mundi landið heitt,
mætti hann vera í mánuð þræll
og moka skít fyrir ekki neitt“.
Skáldinu þykir það bersýnilega næsta
hlægilegt, að nokkur skuli ætla, að nokkur
unni landinu meira, ef hann mokar skít
fyrir það ókeypis. Og þessa vísu hafa
þúsundir manna raulað og haft yfir í hugs-
unarleysi, þótt þetta ágætt og næsta smell-
ið. En gáum nú að. Það er ef til vill
meiri munur á því en í fljótu bragði kann
að virðast, að „moka skít fyrir ekki neitt“
og moka skít fyrir fé, fyrir laun. Annað
starfið er fésýsluvinna, matarvinna, vinna
í þarfir eiginna hagsmuna og þarfa. Hitt
starfið — vinnan fyrir ekki neitt — er
annarskonar — unnið í þarfir annars en
sjálfs manns. Sá er vinnur fyrir ekki
ekki neitt, sveiílar sér um leið upp í æðra
veldi. Það er áreiðanlega æðra eðlis að
„moka skít fyrir ekki neitt“ en moka skít
fyrir peninga. Syldum íslenska þegna til
þess að vinna nokkurn tima ókeypis fyrir
ættjörð sína. Ef til vili lærist þeim þá
að vinna henni síðar gagn fyrir ekki neitt.
Og eg sé ekki, að það sé hlægilegt að
hugsa á þessa leið. Og James hyggur, að
þegnskylduvinna mundi auka fórnfýsi. Og
er það ekki sama sem að glæða ættjarð-
arást? Annað má og taka fram. Það er
alkunnugt og viðurkent af mörgum rithöf-
undum, að mönnum verði vel við þá, er
þeir hjálpa — fórna einhverju íyrir. Hjálp-
urum þykir oft vænna um skjólstæðinga sína
en skjólstæðingunum um þá. Og hví
mundi ekki fara eins, er ættjörðin á f hlut?
Það mun því viturlega hugsað, að mönn-
um vaxi heldur ættjarðarást á þvi að „moka
skít fyrir ekki neitt“ í þarfir lands síns
og þjóðar.
Dr. Guðm. Finnbogason
hefir nýliega gefið út merki-
lega bók, er hann kallar „Vit og strit“.
Þá bók ættuð þið ungmennafélagar að lesa
vandlega. Þar er t. d. hugvekja hans um
„aktaskrift“, langbesta ritgerð þeirrar teg-
undar, sem til er á vora tungu. Þar
er líka löng ritgerð um „vinnuvísindi" og
önnur, sem heitir „Sálarfræðin og vinnan“,
og ætti að veita þeim eflirtekt. Er þar
sagt frá, að í Vesturheimi sé nú farið að
vinna með meira viti en áður hafi tíðk-
ast. Sálarfræðin stýrir vinnunni, finnur
með tilraunuin hagkvæmustu aðferðir.
Sætir það furðu, hve menn fá meira af-
kastað á sama vinnutíma en áður var títt. Hér
er fundið fé, ekki í jörðu, heldur í hug
voruni, betri hagnýting orku hans. Hér
er enn eitt dæmi þess, að mest alls er vert
um tamning hugans, ræktun hans og efl-
ing, því að sú ræktun er skilyrði allrar
annarar ræktunar. Liklega hefir engin þjóð
í heimi meiri þörf á að færa sér öll vinnu-
öfl sín i nyt en vér Islendingar. Það er
því líklegt, að þingið í sumar gefi gleðiboð-
skap Dr. G. F. einhvern gaum. Efþegn-
skyldan kemst á, þá er svo sem auðvitað
að mönnum verða kendar þar vísindalegar
vinnuaðferðir, — annað blátt áfram óhæfa.
Verður einstaklingunum þá heldur en ekki
hagur að henni. En aðalatriðið, aðalmark
þegnvinnunnar, verður þó að venja menn á
aga og reglubundna vinnu. Og vel má kenna
hér vinnuvísindi, áður en þegnskylduvinn-
an verður i lög leidd. En þessi bók Dr.
G. F. ætti að flýta fyrir henni, er sýnt er,
hve margvíslegt gagn vér getum af henni
haft.
„Hér bliknar oft svo bjartur andans
gróður“, segir Einar Benediktsson. Eg