Skinfaxi - 01.09.1917, Blaðsíða 1

ax\
9. BLAÐ
RE YK JA VÍK, :> SEPTEMBER 1917.
VIII. ÁR.
Nýbýli.
Ferðamaður átti fyrir nokkru tal við
einn ungmennafélaga um jarðnæðisleysið
í sveitunum. „Við erum tveir bræðurnir“,
sagði hann, „Faðir okkar hefir ákvarðað,
að bróðir minn taki við jörðinni eftir sinn
■dag og ekki þykir okkur hún til tvískift-
anna. Eg er giftur og kann því ekki við
að fara í vinnumensku. Hver jörð, sem
tosnar til kaups og áhúðar hér í sveit, er
seld eða leigð með uppsprengdu verði og
fá ])ó jafnan miklu færri en vilja. Eg
vildi svo feginn fá eitthvert jarðnœ'ði, en
})ví er nú ekki að heilsa, svo að eg býst
við að ]>urfa að llytja í eitthvert sjávar-
|)orpið og una illa minu hlutskifti11.
Saga ])essi er bókstaílega sönn. Hún
sannast á svo mörgum æskumönnum ])jóð-
arinnar og grípur á einu meiriháltar við-
fangsefni hennar, sem sé því, hvernig hinn
upj)vaxandi kynstofn fái alið aldur sinn í
sveitunum við hjarta íslenskrar náttúru.
A undanförnum árum hefir mikið ver-
íð rælt og ritað um íolkstrauminn úr sveit-
unum til Ameriku og sjávarþorpanna hér
á landi. Flestir hafa kent um gáleysi og
skemtanafýsn unga fólksins. En það er
ekki nema hálfur sanuleikur og tæplega
það, að minsta kosti nú orðið. Kjarni
unga fólksins vill gjarna vera kyr í sveit-
tinurn og þeim kjarna er mest eftirsjá að.
En því fer hann oftast nær, að sjávarút-
vegurinn býður betri kjör einkum að vetr-
inum og þegar menn eru einu sinni farn-
ir að heiman í von um betri afkomu og
ávöxtu af iðju sinni, ])á er oft torvelt að
taka sig upp aftur og fara heim til föður
síns, og svo er hitt að margur fer nauð-
ugur, af því að hann vantar jarðnæði,
eins og unga manninn í sögunni.
Hækkun landbúnaðarafurðanna, gifur-
leg eflirspurn o. fl. veldur því að flestar
jarðir eru orðnar ofurefli efnalítilla frum-
býlinga. Þeir sem jarðairáð hafa, vilja
ekki skifta þeim eða láta aðgengilega hluta
af þeim til stofnunar nýbýla og svo hefir
löggjafarvald og fjárveitingervald ekki bú-
ið neitt verulega i haginn fyrir slík þjóð-
þrifafyrirtæki. Aftur á móti er hitt vist
að margir efnabændur hafa á siðari árum
fært út kvíarnar með því að leggja undir
ábýlisjarðir sinar smájarðir í nágrenninu
og er það meðal annars orsökin til býla
fækkunar þrátt fyrir alt grasbýla og ný-
býlaskrafið. Sjá allir hvert stefnir ef slíku
fer fram. Virðist'^því ekki rélt að kenna
léttúð og skemtanafýsn æskulýðsins ein
göngu um fólksfæðina í sveitunum, þó að
slikt sé til. Sökin liggur þar hjá báðum.
í fljótu bragði virðist sem tvö úrræði
geti komið hér til greina. Þeir sem völd-
in hafa verða að veita hverjum manni að-
gang að moldinni, sem á henni viil lifa
og jafnvel veita styrk til nýræktar og
heimilisiðnaðurinn verður að taka þeim
framförum að menn geti haft hann að
aukaatvinnu þegar veðráttan bannar þeim
að vinna að jarðyrkjunni. Skulu þessi
tvö ráð, sem reyndar eru ekki ný athug-
uð hér dálítið nánar.