Skinfaxi - 01.02.1918, Blaðsíða 1

Nokkur orð um fræðslumál.
Því var haldiö fram fyrir skömmu hér
í blaöinu, aS gott uppeldi æskulýbsins gæti
talist frumskilyröi farsældar og gengis
])jóöarinnar í framtíöinni. Og þó aö þaö
þykist eigi hafa neitt mikilvægt fagnaöar-
erindi .aö fyltja um uppeldismálin, þá þyk-
ir hlýöa aö minnast þeirra hér stuttlega.
Óhugsandi er, aö nokkur sá sé til, er telji
sig þau engu varöa.
Nú á síðustu tímum liafa fræðslumálin
veriö ofarlega i hugum margra manna.
Ber ýmislegt til þess. Menn hafa þótst
finna ýmsa galla á fræðslulögunum, mönn-
um hefir virst árangur barnafræöslunnar,
með því skipulagi, sem á henni er, næsta
lítill. í þriöja lagi eru áhrif styrjaldarinnar
á fræöslumálin einkar athugaverð. Mörg
skóla- og fræðsluhéruð hafa dregið saman
seglin um skólahaldið ótiltekinn tíma, laun
kennara lækkuö, eða afnumin með öllu.
Þeir leita sér annarar atvinnu sökum þess,
e®a þá af því, að verðfall peninganna gerir
þeini ófært að lifa af laununum. Má vissu-
le&a gera ráð fyrir, að margir þeirra, sem
nú lata af kenslustarfinu, hætti þvi fyrir
fult og ait; þó striðinu linni bráðlega
og' skólahald hefjist á ný.
Fræðslulögin frá 22. nóv. 1907 voru mik-
ilvægt framfaraspor. Meö þeim var skóla-
skylda 1°—lA ára barna lögleidd og sveit-
arfélögunum gert að skyldu áð sjá þeim
fyrjr fræðslu. Meö þeini var í verki viður-
kend sú jafnaðarhugsjón, að það skatt-
gjald, er uppfræðsla barnanna skapar,
skyldi hvíla á heröum a 11 r a gjaldenda
eftir efnum og ástæöum hvers þeirra. Þau
þröngvuðu mönnum til samvinnu um
barnafræðsluna.
Lögin voru „rúmgóð", svo að margs
konar fræðslufyrirkomulag hefir átt sér
staö í skjóli þeirra. Vegna þess hefir siðan
fengist um fræðslumálin margháttuð
reynsla í 10 ár. Er hún að vísu ekki næg
né ábyggileg í ýmsum greinum, en hún
bendir ótvírætt á það, að kröfur manna um
endurskoðun og breytingar á lögunum eigi
við mikil rök að styðjast. Þar við bætast
áhrif stríösins, þau er áður var á minst.
Á síðasta alþingi kom fram tillaga um
skipun milliþinganefndar, til þess að ihuga
skipulag fræðslumálanna í landinu. Þótti
mörgum, samkvæmt því, er hér hefir ver-
ið sagt, sem alþingi mundi með skipun
slíkrar nefndar, er athugaði þessi mál ger-
samlega, hitta það ráð, er þeir helst kysu,
og farsælast mundi landi og lýð. Þann kost
tók þingið þó eigi, heldur vísaði málinu til
stjórnarinnar og er með því sýnt, að hverri
hornreku það hefir slíkt velferðarmál sent
þetta, og teljast mætti það meira en meðal
heimtufrekja, ef nokkur skyldi nú búast
við jáfn röksantlegum og heillavænlegum
breytingatillögum eins ög vænta mátti áf
launaðri og vel valinni milliþinganefnd.
Bæði veldur því fátækt fólksins og skiln-
ingsskortur á mikilvægi góðs uppeldis, að
einsætt viröist að landsjóður verði að leggja