Skinfaxi - 01.04.1918, Side 3

SKINFAXl
27
Öngmennafélög Norðurlanda eru ávextir
lýðháskólum þeirra og styðjast við þá.
Öngmennafélög vor eiga þeim einnig mest
að þakka. Margir bestu starfsmenn vorir
eru nemendur þeirra.
ömferðafyrirlestra-starfsemi Norður-
landa er sömuleiðis lýðháskólum þeirra að
þakka, er hún í samræmi við þá, styður
að samvinnu ungra manna og eflir and-
legan vöxt þeirra. Þetta hvorttveggja á
að verða Iðunnarepli ungmenna vorra:
hugsjónaskólar og fyrirlestrafræðsla i sama
anda, út um allar sveitir þessa lands.
Og verði það vanrækt, hvorugt má án
annars vera, þá rætist sú hræðilega hrak-
spá von bráðar, að yfir íþróttunum dofn-
ar, ungmennafélögin lognast út af og sain-
bandið deyr úr hreyfingarleysi.
Guðmundur Hjaltason er nú á sjötugs-
aldri, þó ferðast hann nú um landið sum-
ar og vetur, sívakandi og sívekjandi, starf-
andi að „alellingu andans“. Hugsjónirnar
ferja hann hálfa leið. Hann sýnir hvers
virði oss mætti vera að fá skóla á stöku
stað hér heima, líka þeim, er efldi anda
hans, gerði hann svo „traustan og sterk-
an“.
En er til nokkurs að minnast á þelta
mál?
Eru ekki alt of margir á móti því ?
Eru ekki allflestir ánægðir með það sem
komið er? Þykja skólarnir ekki nægilega
margir? Eg býst við því. Og óvíst er að
sá maður fengi stórkostlegar þakkir fyrst í
stað, hvorki í orði né verki, er væri þeim
vilja gæddur, að leggja þá sjálfsafneitun á
sig og sína, að taka á málinu í verki og
framkvæmd, stofna og starfrækja hugsjóna-
skóla í landinu. Og hverjum er láandi,
að hann vill hinkra við eftir leiði, bíða
þangað til hafísinn losnar. Það er erfitt,
að berja á móli falli og vindi og ógirni-
legt að hætta sér i þá mannraun að brjóta
ísinn.
En, ef sá, er best væri til þess fallinn,
að brjóta ísinn í þessu máli, hinkrar við,
bíður með hendur í vösum, þangað til
leiðin er örugg, þá verða allir hans bestu
hæfileikar til starfsins sálaðir úr „hreyfing-
arleysi41 jiegar „lagið kemur og hann sjálf-
ur, ef til vill „til ónýtis11 dauður.
Hér er ekki fyrir embætti að gangast,
auði né upphefð, en eg hygg, að ungur,
velgefinn hugsjónamaður gæti ekki auðgað
land sitt, né hafið anda jjjóðar sinnar jafn
hátt í nokkurri annari stöðu, þótt þær stæðu
honum allar opnar.
Og það er óskiljanlegt ef engan ágætis-
mann fýsir að ganga að svo göfugu æfi-
staríi. En á því einu slendur nú fram-
kvæmd þessa máls. Einhver eða einhverjir
okkar bestu mentamanna þurfa að taka
það að sér, án þess að gera þá kröfu
fyrirfram, að fá alt borgað að fullu áður
en þeir kveðja. Án J)ess — nei, þessu
er alveg ofaukið, því enginn hugsjónamað-
ur spyr fyrst um laun eða metorð og Jieir
einir þola úl á ísinn.
Og að eins sannmentuðum hugsjóua-
mönnum er trúandi fyrir þessu máli.
Að svo komnu máli geng eg fram hjá
fjárhagshlið þess. Eg veit reyndar að ýms-
ir lita svo á, að fyrst þuifi að fá stofnfé
og stað fyrir skólann og því næst trygg-
ing fyrir reksturskostnaði. Þegar skólinn
sé kominn og launin viss, þá fáisl kenn-
ari. Eg get fallist á þetta. En skóli og
laun eru óviss og veigalítil trygging fyrir
hæfum hugsjónamanni I kennarasætið og
þó er jafnvel hin dýrasta mentastofnun
arðlítil og innantóm án hans.
Nei — sætin standa auð frá andnesjum
til afdala. Allstaðar eru verkefnin. Vænt-
anlegir nemendur, eldri og yngri, biða með
óljósa andlega vaxtarþrá í þröngum hálf-
fjötruðum huga. Það vantar að eins
manninn er liafi vit og vilja, þrek og þor
til Jjess að koma hinum innri öflum
ungmenna vorra á hreyfingu og þroska
þau svo, að þau slíti af sér höndin.
„Valdimar, oss vantar eldinn11, segir
Matthías.