Skinfaxi - 01.11.1919, Blaðsíða 1

Urn alþýðaskóla.
ii.
í margar aldir bjó fólkið i sama um-
hverfi, vann við sömu störf og und-
ir sömu kringumstæðum. Heimur
þeirra var lítill og þröngur, og það var
litið um tækifæri fyrir fóllc að afla sér
skólamentunar. Alt stritið fór í baráttu
fyrir tilverunni. Skólarnir sem til voru,
voru fyrir þá stétt, sem ekki þurfti að
afla til hnífs eða skeiðar, fólk, sem vildi
ráða lögum og lofum, vera „fínt“ og
aðlaðandi í l’élagsskap á meðal stétta
sinna. Slík menning var gagnslitil fyrir
fjöldann, hún var svo óskyld daglegu
lífi hans.
Uppeldis- og menningarhugsjónir
voru þá og eru enn viða mjög sniðnar
eftir kröfum höfðingja og annars fólks,
sem vinnur lítt að framleiðslu lífsnauð-
synja. þegar alþýðu skólarnir byrjuðu,
þektu frömuðir þeirra ekki annað en
liið gamla höfðingjaskóla-fyrirlcomu-
lag. þrátt fyrir það þótt það væri til-
gangur skóla þeirra að gefa öllum stétt-
um jafnrétti.
Hinar miklu uppfundningar og fram-
þróun vísinda á átjándu og nítjándu
öld og notkun þcssa til stóriðnaðar,
komu af stað stjórnarbyltingunni
frönsku og febrúarbyltingunni 1848,
sem fóru eins og eldur í sinu um alla
álf una og kollvörpuðu margra alda göml-
um þjóðféagsstofnunum, en á rústum
þeirra risu upp margar nýjar. Aukiðlýð-
frelsi krafðistalþýðumentunar, ogþávar
það að alþýðuskólarnir voru stofnaðir.
Eins og bent var á, þá fylgdu þeir ekki
hreytingunum, sem urðu í þjóðfélaginu,
heldur voru þeir sniðnir eftir himun
gömlu skólum. Baráttan fyrir þvi, að
sníða skólana eftir þörfum fólksins, og
láta þá vera í samræmi við allar þær
breytingar í þjóðfélaginu, sem algjör-
lega breytir starfsemi og lifnaðarhátt-
um fólks, heldur áfram í öllum menn-
ingarlöndum heimsins.
I lýðfrjálsum löndmn, þar sem vel-
ferð fólksins er mjög háð og hygð á
vísindunum, þar er ómögulegt að bú-
ast við góðum árangri af þvi skóla-
fyrirkomulagi, sem varð til í því þjóð-
félagi, sem var stjórnað af fáum höfð-
ingjum, er notuðu aðeins mansafl til að
reka iðnað og skapa auðmagn.
Hin vaxandi óánægja úti i heimi með
liið ríkjandi skólafyrirkomulag, og til-
raunir þær, sem gerðar eru í iðnaði og
iðnaðarmentun, eru mótmæli gegn
því. pað eru fyrstu spor í rétta átt, til
að byggja upp nýtt alþýðumentakerfi,
sem auðvitað mun gefaöllum jafnttæki-
færi, því að það verður grundvallað og
i fullu samræmi við heiminn, sem börn-
in lifa í.
það eru einkum þrjú atriði við hið
gamla fyrirkomulag, sem þarf að breyt-