Skinfaxi - 01.09.1920, Blaðsíða 1

Um apprnua, vöxt og áhri! hiona
uorrænu lýðháskóia.
íslenskir bændur!
Þa5 er bæ5i meö ást'og virSing á yöur
■og yöar stétt, a5 eg er kominn hingaö á
þessar slóöir, til aö tala viö yöur um mál-
efni, sem heilt á hug minn og hjarta; því
til yðar og yðar stéttar er saga lands vors
fyrst og frernst hnýtt í blíðu og stríðu,
bæði það sem gleður hug vorn og hjarta
eins og líka hitt, sem ollir oiss mestrar
sorgar og tára. Eg hefi því altaf litið svo
á, að það, að vilja reyna að vinna að aukn-
um jjroska í andans og hjartans mentun
á meðal yðar, hefði því i raun og veru ann-
að og meira í sér fólgið fyrir heildina. Sem
sé endurfæðing þess lífs með þjóð vorri að
fullu og öllu, sem hún átti fegurst og glæsi-
legast á ungdómsárum sínum.
Það vopn, sem menn á öllum öldum hafa
neytt í endurfæðingarbaráttu þjóðanna, er
sverð andans. Því sverði beitti Jesús
Kristur og postular hans, ])á er þeir hófu
náðarboðskapinn um guös ríki á meðal
syndugra majnna á: jöröinni; því sverði
beitti s|iðspekingurinn Sókrates, þá er
hann gekk um stræti Aþenuborgar og
kendi löndum sínum ]>ar, að gera grein-
armun á sannleika og lýgi; því sverði
beitti trúarhetjari Marteinn Lúther, þá er
liann með ritum sínum og ræðum braut
niður fordóma hinnar kaþólsku kirkju, og
ávann oss öllum, sem honum fylgja, rétt
til þess að hugsa, trúa og tala eins og hug-
ur bauð; því sverði beittu hinir frönsku
rithöfundar Voltaire og Rousseaú, þá er
þeir með ritum sínum feldu einveldið í
Evrópu og ruddu nýjurn stefnum braut í
bókmentum og uppeldi; þvi sverði beitti
hinn mikli enski mannvinur og stjórnvitr-
ingur Gladstone, þá er hanri barðist fyrir
andlegu og stjórnarfarslegu frelsi ein-
staklinga og þjóða; því sverði beitti hinn
rnikli mannvinur og skólameistari dr.
Booker T. Washington, þá er hann ruddi
menningumii braut á meðal svertingja í
Bandaríkjunum; því sverði beitti norska
skáldið Björnstjerne Björnson, þá er hann
með sögum og ljóðum kvað kærleika og
viljaþrek inn í hinar norrænu þjóðir, og
]jví sverði hafa beitt á meðal vor öll mik-
ilmenni þjóðar vorrar á 17., 18. og 19. öld,
sem í sameiningu hafa brotið af oss alla
þá ánauðarhlekki, sem um langan aldur
hindruðu öllum heilbrigðum framförum í
þjóðlífi voru. — Og, eins og sá sigur, sem
unninn hefir verið með sverðum og spjót-
um jafnan hefir verið skammvinnur sök-
um þess, að það var ætíð svo mikið af
ógöfugum og syndugum hvötum sem var
undirrót hans, eins hefir sá sigur, sem unn-
inn hefir veriö með andans sverði, jafnan
verið varanlegur, þvi undirrót hans var
sannleikurinn. —
Þeir skólar, sem eg hér vil skýra frá.
hinir norræriu lýðháskólar, eru nú einmitt
það andans sverð, sem norrænar þjóðir