Skinfaxi - 01.05.1922, Blaðsíða 1

/■
Atthagarnír.
Flestum mönnum er svo varið, að
þeim þykir vænna um átthaga sína
en nokkurn annan blett á landinu, og
það án tillits til þess, hvort þeim hefir
liðið þar vel eða illa í uppvextinum.
því fjær átthögunum, sem menn búa,
því vænna þykir þeim um þá, og þéss
sterkari er átthagaþráin. þeir sem
dvelja í átthögum sínum alla æfina, og
í grend við þá, verða ekki eins varir
við þessa tilfinningu, eða hún verkar
öðruvísi á þá.
Vænst þykir mönnum að jafnaði um
bæinn og umhverfi hans, þar sem þeir
léku barnaleikana, og nutu fyrst að-
hlynningar foreldranna. Endurminning-
ar æskuáranna fylgja mönnum eins og
bjartur ljósgeisli frarn í elliár. þegar
gamla fólkinu verður skrafdrjúgt um
það, sem gerðist á æskudögum þess,
hættir sumum hinum yngri mönnum
að kalla slíkt „skrum“ og „raup“. þess
er ekki ætíð gætt, að hinir eldri og
reyndari láta þar í ljósi hinar helgustu
tilfinningar sínar, sem öllum er skylt
að bera virðingu fyrir. En það er sitt-
hvað að láta sér þykja vænt um æsku-
stöðvarnar, og að þekkja þær til hlítar.
Hver einasta sveit á sögu, sem aldrei
hefir verið skráð.
Engir vita um það, hverjir reistu
fyrstu bæina í sveitunum, að fáum
undanskildum, eða hverjum breyting-
um húsaskipun hefir tekið á undan-
förnum öldum. Engir vita. hverjum
stakkaskiftum járðirnar hafa tekið frá
því fyrsta að þær voru bygðar. Engir
vita heldur, hvað fólkið í hverri sveit
hefir þolað, og hvað það hefir lagt í
sölurnar í baráttunni fyrir tilverunni.
Margt fleira, sem snertir heimilishagi
manna og þátttöku þeirra í opinberum
málum, vita menn ekkert um.
það er svo langt frá því að vér
þekkjum átthagana, að nokkru ráði,
sögu sveitanna eða bændabýlanna á
landinu. Síðan íslendingasögurnar voru
færðar í letur, hafa fáar eða engar átt-
hagasögur verið skráðar. En fornu sög-
urnar ná þó ekki nema til nokkurra
héraða, eru harla óljósar á sumum
sviðum, og ná aðeins yfir stutt tíma-
bil af æfi þjóðarinnar.
Margir sögulegir viðburðir hafa gerst
víðsvegar í sveitum, sem nú eru með
öllu gleymdir. Bæði var vanrækt að
færa þá í letur, meðan þeir voru í
fersku minni, og margt, sem ritað var,
hefir glatast. En á þessu verður nú
ekki ráðin bót.
Vafalaust gerast margir viðburðir
nú á dögum, í sveitum, sem hvergi eru
skráðir, og' sem eru í sjálfu sér engu
ómerkari en þeir, sem fornsögurnar
geta um. Vér metum ekki gildi þeirra,
af þeirri ástæðu, að vér stöndum þeim
of nærri. En þrátt fyrir það geta þeir
orðið mikilsverðir fyrir framtíðina, ef
þeim væri safnað saman í eina heild.