Skinfaxi - 01.06.1923, Blaðsíða 6

22
S KINFAXI
afl vitringa, sem hefir mótað heimspeki-
kerfin, er setja snið á lífsskoðanir heilla
þjóða og einstaklinga. Sterkasta afl lífrænn-
ar náttúru er ímyndunaraflið. Sú er skoð-
un sumra manna, að það geti ekki að
eins flutt fjöll, heldur gert heigul að hetju
og heimskingja að vitring. Ef vér látum
efann ræna oss þessu ómissandi veganesti,
er forsjónin gaf oss til fararinnar um jarð-
ríki, þá lifum vér úr því á andlegum bón-
björgum. Vér komumst þá á andlegan ver-
gang og hjörum að eins á hugsanamolum,
er falla af borðum hinna hugmyndaríku.
(Framh.)
K. M. Kold.
Kold er fæddur 1816. Faðir hans var
skósmiður í Tisted á Jótlandi. Snemma
hneigðist hugur Kolds að uppeldismálum.
Gerðist hann barnakennari, skömmu eftir
fermingu, og hélt því starfi um nokkurra ára
skeið. Því næst fór hann í kennaraskóla
og útskrifaðist þaðan 1830. A þessum ár-
um las Kold meira af þjóðlegum fræðum
en alment gerist meðal danskra kennara,
og varð þá einkum fyrir miklum áhrifum
frá lýðfræðaranum Skræppenborg og danska
þjóðskáldinu Ingemann. Hafði hann sér-
staklega miklar mætnr á hinum sögulegu
skáldverkum Ingemanns: »Valdemar Sejr«,
og »Erik Menveds Barndom«, enda varð
Kold mjög heillaður af hinu alkunna orð-
taki Valdemars: »Það sem Danmörk var,
skal hún aftur verða, því enn lifir andi
feðranna«. Strax og Kold hafði lokið
prófi, gerðist hann barnakennari, en auk
þess safnaði hann til sín nokkrum ung-
lingum og kendi þeim. Var kenslan mest
fólgin í munnlegri fræðslu, fyrirlestrum og
söng. Tók hann nú að hefja nýjar kenn-
ingar um það, hvernig haga skyldi kenslu
í barnaskólum. Honum þótti ýmsar hinar
eldri skólabækur óhæfar, og vildi fá kenslu-
aðferðum allmikið breytt frá því sem þá
var.
í staðinn fyrir þulunámið, átti hið lif-
andi orð að bergmála frá sál til sálar. Það
átti að vekja starfsþrá æskunnar og kenna
henni að treystra sjálfri sér. Hann bjóst
við að þessi aðferð mundi gefa ungu kyn-
slóðinni meira viðsýni og gera hana sann-
mentaðri.
En þessum kenningum hins unga um-
bótamanns var fálega tekið. Þær mættu
all-hörðum andmælum og voru af ýmsum
taldar hættulegar öfgar. Kold hlaut þann-
ig að reyna hin sígildu sannindi þeirra
frægu orða, að enginn er spámaður á ætt-
landi sínu. Hann afréð því að kveðja Dan-
mörku og réðst til fylgdar við danskan
prest, sem um þessar mundir fór kristni-
boðsferð suður til Smyrna.
Þegar Kold fór af stað í þessa ferð, var
það næst skapi hans að gerast trúboði í
Litlu-Asíu, en Þegar hann kom suður
þangað, sá hann að ekkert gat orðið úr
því.
Kold dvaldi nokkur ár í Smyrna, og
átti þar jafnan við erfið kjör að búa. Þrátt
fyrir það hugsaði hann mikið um uppeld-
ismál, og þráði mjög ættjörð sína. Loks
kom þar, að hann hafði safnað svo miklu
fé, að hann sá sér fært að leggja af stað
heim aftur. Sagt er að hann hafi verið tvo
mánuði á leiðinni, sunnan frá Adríahafi og
norður til Danmerkur. Fór hann fótgang-
andi alla leið frá Triest til Leipzig. Þegar
hann kom norður á Jótland, mætti hann
gömlum vini sínum, sem spurði hann hvað-
an hann kæmi. Hann svaraði: »Eg kem
frá Smyrna og ætla til Tisted«. — Átt-
haga þráin hafði borið hann heim.
Ef til vill hefir Kold aldrei unnað þjóð
sinni heitari en um það leyti sem hann kom
heim úr þessari ferð. I hillingum vonanna
sá hann Dani sem frjálsa og sannmentaða
þjóð, í velyrktu og blómlegu landi, og það
var hans heitasta þrá að fórna framtíðinni
fyrir þessa hugsjón sína.