Skinfaxi - 01.09.1924, Blaðsíða 3

SKINFAXI
67
verður, því oft kemst þar engin sann-
girni að, og stundum valda verkföll
miklu fjártapi, og jafnan orkar tvímæl-
is, livort þau vinna gagn þeim, sem
til var ætlast. Dugnaðarmenn fá heldur
ekki að njóta sín, þar sem ákveðið er
sama kaup fyrir alla, án lillits til af-
kasta. Ef fclagsskapurinn gerir menn
færari til að afkasta meiru á styttri tíma
en áður, þá má bæði hækka lcaup og
styíta vinnutima, án þess að framleiðsl-
an þyngist um of. Nú er þó tæpast stefnt
að því, og veldur þar um skilningsleysi
manna á rekstri atvinnunnar. petta þarf
að lagast, svo að laun starfsmanna séu
ákveðin, með tillili til þess, hve miklu
þeir afkasta og hve vel þeir vinna.
Flestum vinnuveitendum kemur sam-
an um, að betra sé að fela þeim mönn-
um störf, sem alist hafa upp í sveitum
og komið þaðan fulllíða. Kvörtun heyr-
ist um, að erfitt sé að fá menn, sem
séu eins dyggir og gömlu mennirnir úr
sveitunum. Annaðhvort iilýtur þá dygð
við vinnu að aukast eftir því sem menn
eldast, eða uppeldi yngri mannanna er
ekki eins gott og fullkomið og þeirra,
sem eldri eru. Ef það er rétt, að upp-
eldi yngri mannanna sé ekki eins gott
og fullkomið og þeirra, sem eldri eru,
þá er um beina afturför að ræða í upp-
eldismáhun vorum, og hlýtur sú aftur-
för að koma niður á þjóðinni í næstu
framtið. Fáir vilja víst gera ráð fyrir,
að hér sé um afturför að ræða, eða þá
að það sé að eins um stundarsakir, og
að það stafi af flutningum þeim, sem
áður voru nefndir, og einnig af því, að
skólarnir eru nýstofnaðir. En stofnun
þeirra hefir fylgt sá galli, að heimilin
hafa lagt miklu minni stund á uppeldið
en áður. Veldur þvi sá misskilningur,
að menn álita skólana hafa uppeldið
með höndum algjörlega, en þeir liafa
að eins fræðsluna. Hún er ein hlið upp-
eldisins, en ef til vill ekki sú þýðingar-
mesta.
Moltke hershöfðingi pjóðverja í stríð-
inu 1870—71 sagði: „pað er ekki eg,
sem hefi sigrað Frakka, það eru skól-
arnir þýsku.“ Skólarnir þroskuðu böm-
ir og gerðu þau að starfhæfum mönn-
um. Mörg heimili vita ekki, að þau eru
að ala uiap menn, nema að því er snert-
ir föt og fæði. Sá sannleilcur er mörg-
um dulinn, að alt, sem við kemur heim-
ilinu, orð og verk, á sinn þátt i að
skapa framtíð landsins.
r
Brót úr garðræktarsögu Islands.
Fátt bendir til þess að garðrækt hafi
verið stunduð meðal Norðmanna eða ís-
lendinga í fornöld. pó er þess getið í
Laxdælu, að Guðrún Ósvífursdóttir
heimti sonu sína til máls við sig í lauka-
garði sinum. Eftir þvi sem sagt er í sögu
]?ormóðs Kolbrúnarskálds, hefir laukm'
verið notaður til lækninga i Noregi, öld
eftir öld. Kona sú er bjó um sára menn,
eftir orustuna á Stiklastöðum, notaði
lauka til þess að rannsaka, hvort menn
hefðu holsár eða ekki.
I Jámsíðu og Jónsbók eru til lög um
stuldi úr görðum. Gamlar þulur og
málshættir benda og til þess, að garð-
yrltja hafi snemma átt sér stað. Ann-
ars er fátt um þetta í fomum sögum,
sem hægt er að treysta á, þangað til að
þess er getið, að Gottskálk biskup Kæn-
eksson hafi orðið bráðkvaddur i lauka-
garðinum á Hólum 1457. Líklegt er að
garður þessi hafi verið til fram um
miðja 16. öld eða lengur.
Ætla má, að laukagarðar hafi haft
svipaða þýðingu í fornöld og matjurta-
garðar hafa nú, þvi laukur er einliver