Mánudagsblaðið - 23.01.1967, Page 2

Mánudagsblaðið
Mánudagur 23. ’anúair 1967
JONAS JONSSON FRA HRIFLU:
Nýjar gróðalindir og stjórn
gæzla á Laugarvatni
Menn hafa lengi vitað að
Laugarvatn hefur á áratugum
breytzt frá því að vera frið-
samt og fallegt sveitaheimili í
dálítið skólahreiður, þar sem
ríki og sveitarfélög starfrækja
fimm sjálfstæðar kennslustofn-
anir. Þar er héraðsskóli, hús-
mæðraskóli, íþróttaskóli, Skál-
holtsskóli endurrisinn og stór
barnaskóli fyrir sveitina. Allar
þessar stofnanir hafa risið fyr-
ir aðgerðir áhugamanna í hér-
aðinu og þjóðfélagsins, af vaxt-
arþörf héraðs og lands en ekki
með óeðlilegum áróðri. Undir-
staða þessarar þróunar er feg-
urð og náttúrugæði staðarins.
Þar kemur úr einni lind 30 lítr
ar af sjóðandi heitu vatni. Sú
lind rennur út í vatnið. Mikið
er notað af þessari náttúruorku
og lítið eitt af gufunni en þó
sér ekki högg á vatni. Enn er
ymprað á að nýjar stofnanir
bætist í hópinn. Böðvar bóndi
skaut því að mér við síðustu
samfundi að þar þyrfli að reisa
nokkur smáhúg fyrir eldri kyn
slóðina og hann benti á falleg-
an stað nærri nýja kvennaskól-
anum skammt frá Vatninu. Á
Laugarvatni hefur í mörg ár
verið stunduð iðnkennsla í ung
mennaskólanum og margir
Laugarvatnspiltar hafa endur-
byggt heimili foreldranna og
jafnvel komið upp rafstöðvum
við bæjarlækinn. Sú kennsla
mun vaxa eftir þörf fólksins.
Á Laugarvatni er sem stendur
aðalheimili vaxandi hrossarækt
ar í landinu og þatf ekki nema
litla viðbót á þeim stað til þess
að þar verði miðstöð hinnar
ungu en hratt vaxandi hesta-
mennsku í landinu. 1 sumar
sem leið uppgötvuðu Laugvetn
ingar skilyrði fyrir bílkeyrslu
upp úr dalnum og leið fram hjá
Hlöðufelli til Þingvalla og
lengra um óbyggðir. Þar verður
þjóðgata að sumarlagi og skíða
hreiður um vetur.
Þegar ég vissi að Böðvar
og kona hans höfðu ákveðið að
láta fegurstu og dýrustu jarð-
eign landsins sem varanlegt
menningaróðal í eign Árnes-
sýslu og allrar þjóðarinnar, þá
þótti mér þetta svo mikill við-
burður að ég fékk tvo vini
mína, mesta húsameistara þjóð
arinnar og mesta lögmann sam
tíðarinnar til að fara með mér
t.il Laugarvatns vegna þjóðar-
innar til að ganga vel og virðu
lega frá sáttmála um þessa
sögufrægu alþjóðareign sem
var að skapast til gleði og
gagns fyrir aldna og óborna í
þúsundatali um ókomin ár.
Það var mikið deilt fyrrum
um þessar framkvæmdir. Orð
féllu í hita dagsins um að ég
mundi standa fyrir óleyfilegri
fjáröflun til fremdar Laugar-
vatni. Einn orðhagasti andans
maður í Reykjavík neitaði að
koma á almenna samkomu á
Laugarvat.ni af því að þar væri
hver steinn stolinn. Síðar féllu
þær orðræður niður og hróður
staðarins vex með ári hverju.
Nú er Laugarvatn fjólsóltasli
sumargististaður í sveit á Is-
landi. Ríkissjóður lætur sjást á
fjárlögum talsverðan arð af
Laugarvatni. Hins vegar kemur
engii stjórn til hugar að gera
megi Menntaskólana á Akur-
eyri og í Reykjavík að fastri
peningalegri auðlind fyrir ríkis
fjárhirsluna.
Vöxtur Laugarvatns hefur
orðið svo ör að forráðamenn
landsins hafa ekki fylgst með
þróuninni. Árnessýsla eignaðist
Laugarvaln heldur auðveldlega.
Síðar voru fyrstu byggingarnar
reistar að nokkru með gjafafé.
Pimmlíu þúsund krónum frá
fimm hreppum í sýslunni, smá-
gjöfum einstakra manna og að
verulegu leyii með sjálfboða-
vinnu Bjarna skólastjóra, nokk
urra kennara og lærisveina.' Síð
an bæt.ti rikið við á mörgum
árum smáframlagi. Þegar
Bjami skólastjóri hætti kennslu
fyrir aldurs sakir gerði Aðal-
steinn Eiríksson eftirlitsmaður
skólamála úttekt á staðnum. Þá
voru fullgerð héraðsskólabygg-
ingin, nokkrar heimavistarbygg
ingar fyrir 60 nemendur og
fjóra kennara, gamli kvenna-
skólinn fyrir 30 stúlkur, leik-
fimihúsið, smíðastöðin, baðhús-
ið, skólastjórahús og öll útihús.
Túnið var í stækkun, svo að
hafa mátti stórbú á jörðinni.
Rikið hafði lagt fram í þessi
verk öll þrjár milljónir króna,
en Árnessýsla og innanhéraðs-
menn fjórða hlutann, eina millj
ón. Mestöll sú fjárhæð kom frá
Bjarna skólastjóra, frá búskap
og gistingum sumargesta á
Laugarvatni: Fóru þar saman
gæði staðarins og frábær bú-
mennska og framsýni skóla-
stjóra. Eru engin önnur dæmi
til í sögu íslenzkrar skólaþró-
unar að einn önnum kafinn
skólastjóri hafi með atorku og
stjórnarhæfileikum komið í
verk slíku afreki. Framlag til
Laugarvatns frá Bjama skóla-
st.jóra er einstakt fordæmi í
skólamálasögunni og hafa þó
margir menn unnið þar með
dyggð og trúmennsku.
En nú gerist nýtt dýrtíðar-
fyrirbæri. Hið nýja og glæsi-
lega Laugarvatn hefur fallið í
tvo hluta. Annarsvegar eru hin
ir blómlegu fimm skólar. Til
hinnar handar ferðamannaborg-
in. Vöxturinn hefur verið svo
ör og dýrtíðin svo ægileg og
forsjárlaus að slys gela auð-
veldlega borið að höndum hjá
ráðsettu fólki. Allir skólamir
eru vel hýstir, fjölsóttir og
kennslustörfin í höndum iðju-
samra og reglusamra kennara,
sem uppfyllt hafa öll lögskilin
próf. Nemendum er vel haldið
til náms. Nálega aldrei falla
nemendur í héraðsskólanum,
stúdentaskólanum og íþrótta-
skólanum., Þegar kennslu lýkur
á vordögum hverfa nemendur
til starfs og átthaga. Kennara-
liðið lokar sínum húsum og hirð
ir vel prýðilega skrúðgarða við
hús sín. Gestur sem kom að
Laugarvatni og kynnlist að-
stöðu hinna ríkislaunuðu og vel
hýstu kennara, lét þau orð falla
að ef himnafaðirinn kæmi í
heimsókn og byði einhverjum
starfsmanni beint inn í himna-
ríki til langdvalar mundi Laug
vetningurinn biðja um nokk-
urra ára frest hér á og síðan
þiggja boðið, þegar kallið
kæmi.
Með vordögum koma hundr-
uð eða jafnvel þúsundir gesta
t.il lengri og skemmdri dvalar.
Kennslustofurnar og nemenda-
herbergin eru tekin handa gest
um. Ferðamálaskrifstofan send
ir menn til að sinna verkum.
Það er golt og reglusamt fólk
og gerir sitt starf heiðarlega.
En hér er raunar dauður stað-
ur. Kennararnir hafa lokið sínu
starfi og horfið. Þjónar koma
úr öllum áttum landsins og
gera skyldu sína. En hér er eng
inn húsbóndi eða allsherjar yfir
sýn. Um stórhátíðir koma við
og við yfirölvaðir unglingar,
mest úr höfuðstaðnum og
hreiðra um sig utanvert við
sjálft skólalandið. Ofdrykkja
og siðleysi droltnar í þessum
herbúðum. Hér er engin fyrir-
hyggja frá hálfu mannfélagsins.
Engir skólasljórar eða kennar-
ar geta rekið burtu 600 yfirölv
aða og hálfklæðlausa gesti á
hvítasunnuhátíð. En slík ódæmi
mundu ekki bera að höndum
ef nokkur persónuleg stjórn
væri yfir staðnum. Á sumrin á
að græða og jafnvel fyrir ríkis
sjóð eða héraðið. En síðan
Bjarni skólastjóri hvarf frá
forystu á staðnum vantar alla
yfirsýn um sumartímann. Fjar-
an við hverina er sköpuð bað-
strönd með umbótum og hirðu.
En þar eru engir peningar.
Fjaran er grýtt eftir veturinn
og vissulega ekki bamaleikvöll-
ur.
Einn af ráðherrum landsins,
Ingólfur Jónsson, stendur með
sýslunefnd Árnesinga fyrir end
urbyggingu húsmæðraskólans,
þar er vel til vandað og allt
gert með forsjá af forgöngu-
mönnunum. Húsið mun kosta
25 miljónir eða meira en Ár-
nessýsla greiðir f jórða hlutann.
I þessu húsi verður fyrirmynd-
ar kennsla og virðuleg gesta-
móttaka á sumrin. Sú risna
mun gefa tekjur. En ef engin
stjórn er á þessum fagra skóla
stað nema yfir veturinn duga
ekki virðuleg hús og áratuga-
velvild Árnesinga, gamalla nem
enda og gestavinátta.
Nú eru áhugamenn um sunn
lenzk menningarmál farnir að
brjóta heilann varðandi umbæt
ur og úrlausnir um hvað megi
kalla sæmilega meðferð á dýr-
gripum Laugarvatnshjónanna
og annarra stuðningsmanna.
Menn gera tillögur um bjarg-
ráð. Eg nefni dæmi um lífvæn-
legar tillögur. Árnessýsla á
Laugarvatn eins og Laugar-
vatnshjónin afhentu mér jörð-
ina sem umboðsmanni þjóðfé-
lagsins. Yfir þessa eign þarf
að setja þriggja manna nefnd.
Sýslumann Árnesinga og tvo
fulltrúa menntamála og land-
búnaðarmála. Þessir aðilar
koma fram fyrir ríkið og Ár-
nessýslu, því að hún hefur lagt
fram jarðeignina, með öllum
hennar koslum, en ríkið fé úr
ríkissjóði til bygginga og um-
bóta. Nefndin velur sér staðar-
haldara, til að stjórna málefn-
um staðarins um alla stjórn-
gæzlu nema sérmál skólanna
og starfsmanna þeirra sem
koma þeim einum við. Staðar-
haldari innheitir allar tekjur,
sem greiðast fyrir not lands og
hlunninda samkvæmt settum
fyrirmælum. Þessi staðgæslu-
maður mun innheimta tekjur af
eigninni og hlunnindum með
svipuðum hætti og Bjarni
Bjarnason, þegar honum tókst
að leggja fram mestan hlut af
umbótakostnaði staðarins móti
þrem fjórðu frá ríkinu.
Þesum tillögum hefur verið
vel tekið af þeim sem þekkja
bezt alla málavexti.
Bernina verksmiðjurnar í Sviss hafa fram-
leitt saumavélar í meir en 70 ár, og hin
heimsfræga svissneska nákvæmni er höfð
við smíði þeirra. Þetta tryggir að Bernina
saumavélar eru beztu saumavélarnar á
markaðnum í dag.
FAST MEÐ KR. 1000 ÚTBORGUN.
Ásbjörn Ólafsson
Gréttisgötu 2 — Sími 24440.
WVAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAWAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAWVAAAAAAVVWWVVVVWVVVVWVVVWWVWVWVVWWVWVVVVWVVVVVVVVWVWV’ VAAAAAAAAAAAAAAVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVAAAAAAAAAAAAA VAVA V
TOYOTA :967
TOYOTA CORONA Japanskur bíll í gæðaflokki
sem hvarvetna hefur hlotið frábæra dóma fyrir
ökuhæfni og traustleika. Byggður á sterkri grir»'
TOYOTA CORONA er með 74 hestafla vél
Viðbragðsfljótur — Nær 80 km hraða á 12 sek.
HAGSTÆTT VERÐ
Innifalið í verði m.a.: Riðstraumsrafall (alternator) — Toyota ryðvörn ■
Tvöföld afturljós — Þykkt teppi — Ný kraftmikil miðstöð — Bakkljós
i 'i VWflf
Rafmagnsrúðusprautur — Fóðrað mælaborð
- Sjálfvirkt innsog — Aðskildir sófastólar.
JAPANSKA
RIFREIÐASALAN hf.
Ármúla 7 — Sími 34470.
Tryggiö yöur Toyota
WVWWWVWWVWVVV VV V VV W WVWWVVWWVWVVAWVWWWAAAWAVWVVW lAAAAVWWWWWVWWWVWV V VWWVWWVWVWVVVAVWWWVVVVWWAWW AWWVWWVWWWWAVWWVWVAWWWWVWVVVVWWVVVWWAWVWVWW