Mánudagsblaðið - 04.09.1967, Blaðsíða 2

2
AAánudagsblaðið
Mánnðagnr 4. september 1961
JONAS JONSSON FRA HRIFLU:
Landfundafrægð, lýðstjórn,
landvörn og viðskiptafrelsi
Islendingar eru lítil þjóð í
stóru landi með óvenju friðsama
nábúa, en á upplausnartímum
eru vandfarnar sumar siglinga-
leiðir. íslendingar eiga landrð,
unna því og kunna öðrum bet-
ur að notfæra sér gæði þess og
vera um ókomin ár eins og
hingað til, ein af Hjósberum nins
menntaða heims.
Við búum að siglinga ogland-
fundafrægð. Forfeður okkarupp-
götvuðu með erfiðum siglingum,
eitt hið bezta land í heimi jafnt
um hnattstöðu, veðurfar og
landgæði. Forfeður okikar gerðu
tvennt í senn. Þeir uppgötvuðu
r.ýja álfu og rituðu sögu þessa
hreystiverks; aðalheimild um
þennan atburð. Vestmenn mátu
þetta afrek og sendu íslenzku
þjóðinni táknmynd af landfunda-
hetjunni á þúsund ára afmæli
Alþingis. Þama er sagan um af-
rek íslenzkra sjógarpa rituð í
málm og fomgrýti. Fordæmi
feðra og mæðra bregður frægð-
arijóma yfir kynstofninn. Dag-
lega bera íslenzk loftskip heitiog
minningar vaskra íslenzkra land-
fundamanna yfir lönd og álfur.
Norðmenn vildu þákka íslenzku
þjóðinni sagnaritun Snorra og
réistu 'honum og samtið hans
styttuna góðu í Reykholti.. Is-
tendingar sendu Ingólf Arnar-
son, mótaðan af Einari Jóns-
syni, til Norðmanna með þökk
tii norsku þjóðarinnar frá ts-
landi fyrir landnámsfólkið og þá
fjölþættu menningu sem þannig
barst frá Noregi hingað til lands.
Þá er enn eftir okkar hlutur í
sambandi við hina vestrænu
þjóðagjöf til Isiendinga 1930.
Þar hefir verið borin fram ein
tiMaga um framkvæmd sögulegs
minningarverks sem væri í senn
táknræn fyrir landfund Leifs
heppna og sambúð okkar við
Vestmenn. Við íslendingar eig-
um með almennum samskotum
og þjóðarstuðningi að reisa að
Eiríksstöðum í Dalasýslu forn-
islenzkari sveitabæ á æskuheirn-
ili Leifs Eiríkssonar. Þetta er
fremur auðvelt verk. Kristjár.
Eldjám fomfræðingur og sam-
verkamenn hans þekkja, frá
Stöng í Þjórsárdal og frá öðr-
um heimildum gerð híbýla ís-
lendinga á þjóðveldistimanum og
þarf til þess að mestu alíslenzkt
efni. Rekaviður berst enn til
landsins eins og á söguöld og
heimafengin efni eru hin sömu
eins og þau voru þá. Á Stömg
var megin byggingin 20 metra
löng og 10 metra viðbygging út
frá öðrum gafli. Að baki megin-
byggingarinnar var eldhús og
geymsla. Síðan kom langurskáli,
langeldur, borð setbekkir, rúm-
stæði. Nýbyáginguna getur þjóðin
reist mjög auðveldlega undir
forssjá sinna kunnáttumarma.
Hér væri um að ræða nýja deiid
i Þjóðminjasafninu íslenzka. Og
fátt væri hægt að gera á þeim
vettvangi sem betur væri fallið
til að bregða birtu yfir menn-
ingu og hetjulíf íslendinga á
söguöldinni. Þá mundi þessi
Leifs-borg verða frægur heim
sóknarstaður sumargesta, bæði
eriendra manna og innlendra.
Þetta minnismerki yrði einskon-
ar framhaldsútgáía af hinum
skráðu frásögnum um landnám
íslenzkra manna í vesturvegi.
Minningarheimili Leifs heppna
í Dölum mundi bregða ljóma yf-
ir fortíð þjóðarinnar og tengja
saman fortíð og nútið í hug-
um sannra Islendinga.
Ingólfur Amarson fyrsti
borgari Reykjavíkur og samtíð-
armenn hans sem reistu byggð-
ir óg bú um alUt landið gerðu
þessa réðabreytni af hugsjónaá-
stæðum. Þeir hurfu frá byggðu
landi með margvíslegum menn-
ingarverðmætum til landnáms á
auðu og nokkuð fjariægu land',
þar sem allt varð að skapa með
nýjum hætti. Þessi ráðabreytni
fjölmargra dugandi manna, karla
og kvenna var fómargjald þeirra
á altari frelsisástarinnar: Þess-
um mönnum tókst að skapanýtt
þjóðveldi, hið eina sem til var
um langa stund í hinum vest-
ræna heimi. Landnámsmennim-
ir sóttust eftir lífi í frjálsu landi.
Þeir gerðu með landnéminu ali-
ar þær ráðstafanir sem varð að
gera til þess að láta óskadraum-.
inn rætast. Vegurinn var oft
grýttur á þúsund ára ferð, en
eftir langa og oft harða baráttu
býr þjóðin nú við fullkomið
persónulegt og þjóðlegt frelsi.
Þetta frelsi er enn mjög tak-
markað í flestum löndum nema
þar sem þjóðir af stofni Engil-
saxa og Germana móta líf og
háttu borgaranna í landinu.
Islendingar mynduðu frjálst
lýðveldi með átaki tveggjaland-
námskynsllóða. 1 þrjár aldir
bjuggu borgarar hins forna lýð-
veldis við hið eftirsótta stjórn-
frelsi og viðskiptafrelsi gagnvart
grannþjóðunum. Nú eru blikur
á' lofti í Norðurálíu: Þar er
byrjað grimmt tollmúrastríð.
Stórríkið gerir harðar en eiri-
faldar kröfur. Ef Islendingar
vinna sér það til lífs að ganga
í þann félagsskap, verða þeir að
opná allar dyr. Atvinnurétt og
vafld yfir náttúmgæðum bæði til
iands og sjávar yrði fengið út-
lendingum til jafns við lands-
menn sjálfa. Tollar í Stórrikinu
yrðu hóflegir fyrir þá Islend-
inga sem lifðu í nýjum sið við
þau þrælabönd sem einokunar-
húsbændurnir lögðu á fólkið til
að fá efni 1 greifahallimar fs-
lenzku í anda stórrikisins. :
Eftir tólf ára sókn tókst á-
hugamönnum á Islandi að
tiyggja landsmönnum varnarlið
gegn siðlausum ófriðarseggjum
þeim sem bjuggu til mörg lepp-
ríki fyrir Stalín, eftir seinna
heimsstríðið. 1 skjóli þeirrar
vemdar geta Islendingar notið
fullkomins stjórnfrelsis. Til eru
grunnfærnir Islendingar, sem
telja vöm Bandaríkjanna háska-
lega veika fyrir hið unga þjóð-
veldi. Samt vita hugsanlegir
innrásarmenn að vald hinsvest-
ræna lýðveldis stendur að baki
hinum fámenna Jiðskosti í
Keflavik. Margar stórar ogvold-
ugar þjóðir eru alltaf uggandi
Það eru komin sjö ár síðan
hann Kalli kvennagull dó áund-
arlegan og dularfullan hátt. Það
er reyndar svo að lögreglan er
ekki í neinum vafa um það,
hvemig dauða hans hafi bórið
að höndum. Hún er sannfærð
um, að hann háfi verið myrtur,
og hún þykist líka vita upp á
víst, hver morðinginn sé. Hið
eina sem hún hefur ekki getað
fundið út er hvernig hann var
myrtur. Og óvissan um þetta
varð til þess að sá maður, sem
allir eru sannfærðir um að hafi
framið morðið, slapp við refs-
ingu, það er að segja refsivönd
laganna. Reyndar má nú segja
að hann hafi fengið nóga refs-
ingu á annan hátt, greyið. Lækn-
amir sem rannsökuðu þetta
dauðsfall, hallast líka að þeirri
skoðun að Kalli hafi veríð myrt-
ur, en að morðinginn hafi á
eínhvem hátt skákað læknavís-
indunum, svo að ekki sé unnt
að sanna hvernig morðið var
framið.
Hann kalii var tuttugu og sjö
ára, þegar hann dó. En þó að
hann væri ekki eldri en þetta
var hann orðinn hálfgerð þjóð-
sagnapersóna héma 1 borginni.
Hann var vist ekki nema sautj-
án eða átján ára, þegar hann
fékk Xdðumefnið kvennagull. Og
það var svo sannarlega réttnefni.
Það var eins og enginn kv$i-
maður stæðist honum Kalla
snúning, hvorki ung né gömul.
Og hann notaði sér þessa kven-
hyili sína óspart. Ég er viss um
að þær kcmur em hann stóð í
sambandi við hafa áður en flauk
verið famar að skipta hundruð-
um. En eins og oft vill verða
um fengsæla menn f kvennamái-
um þótti hann heldur laus 1 rás-
inni. Han-n varð fljótt leiður á
viðhöldunum sfnum og viidi
breyta til, prófa eitthvað nýtt, og
svoma gekk þetta koll af kolll.
Þær væru víst orðnar ófáar kon-
urnar, sem Kalli fevennagull
um heimsfriðinn. Þannig hafa
Bretar 25 þúsund afbragðsflug-
þermenn í herbúðum nærri Lon-
don. Þeir eru búnir til flug-
taks með augnabliks fyrirvara.
Þó að Þjóðverjar, einhver vask-
asta herþjóð, sem hefir búið her
sinn ad nýju, vilja þeir hafa
bæði amerískan og enskan land-
her í Rínarlöndum, til eflingar
heimavömum. Flestir leiðtogar
minni og stærri landa teljastór-
ófrið hugsaniegan innán tíðar
og hyggnir menn vilja vera við
öUu búnir í viðsjálli veröld.
Greindir menn líta svo á að
samningsbundin hervemd Vest-
manna til öryggis gegn skyndi-
árás á sjálfstæði Islands munt
vera öruggasta leiðin til varnar
sjálfstæði landsins.
Við sem unnum í tólf ár að
þeirri ákvörðun Islendinga að
biðja Vestmenn um tímabundna
hervernd, verðum að hefja nýja
sckn í viðskiptamálum. Við verð-
um að koma með vel undirbúna
sókn, líka þeirri, sem Bretar
beita fyrir sínum mállum dð
stórrikið. Hér á ég ekki við að
leggja valdamönnum landsins
hafði sparkað frá sér. Og sumar
þeirra voru í sárum lengi á eft-
ir, þær gátu ekki gleymt Kailla,
þó að hann hefði komið svona
fram við þær.
Þrátt fyrir þessa ástríðu var
Kalli að ýmsu leyti bezti strák-
ur. Ég get borið um þetta, því
að við höfðum verið vinir frá
því við vorum smápattar, og ég
þekkti hann löngu áður enþetta
ástafar byrjaði hjá honum. Ég
tók alltaf svari hans, þegar ég
heyrði folk segja, að hann væri
bulla og skítakarakter, en þær
fullyrðingar heyrði ég oft. Þó
var það eitt við Kalla, sem mér
fannst blettur á honum. Það
var það, hve gaman hann hafði
af að spilla hamingjusömum
trúlcfunum og jafnvel hjóna-
böndum. Ef hann sá hamingju-
söm kærustupör var hann ekki
i rónni fyrr en hann var búinn
að taka stúlkuna á löpp, og það
tókst honum oftast, sex-appeal-
inn hans Kalla lét ekki að sér
hæða. Hann var búinn að leggja
margar trúlofanir og hjónabönd
í rúst. Og það er áreiðanle'ga
margt fólk, bæði karlar og kon-
ur sem bar til hans heiftarhug
út af þessu óhugnanlega bram-
bolti.
Þetta keyrði þó um þverbak
þegar hann eyðilagði trúlofun-
ina hjá Jóni og Tótu. Jón Áma-
son var vélvirki og þótti mesri
efnismaðúr. Hann er vel greind-
ur og flínkur í sínu fagi. En
andlitið á honum Jóni er þung-
ur kross fyrir hann. Þó aðhann
væri ekki orðinn þrítugur var
andlitið eins og á eldgömlum
karli. Það var líkast því, aðþað
væri úr þurru og sikorpnuðu
skinni. Og út á andlitið hafði
hann fengið uppnefni, semhann
tók ákaflega nærri sér; Skorpni
Jón. Og þetta festist við hann,
og stundum voru prakkarastrák-
ar að kalla þetta á eftir honum
á götunni. Það er nú einu sinni
svona með Jónana. Það eru svo
orð í munn, en minna aðeins
á nokkur almenn grundvaUarat-
riði. Við eigum ekki að byggia
óskir um frjálsa verzlun á Vesi-
mannalandnámsfrægð Leits
heppna, þótt það sé verulegt al-
riði í menningarmáium. Ekki
ber heldur að mæla með toil-
hlunnindum af því að við erum
svo fámennir en mótaðilinn stór
og vel efnum búinn. Það erkost-
ur við Vestmenn að þeir þjást
ekki af peningahroka. Hann ftór
ekki burgeisum Evrópu vel. Við
verðum að fá úrlausn um tolla-
málin gagnvart Vestunheimi með
því að finna úrlausn á fullkomn-
um jafnréttisgrundvelli. 1 Það er
aðeins ein röksemd sem rétt er
að beita og það sem fyrst í
þessu efni. Það er yfirlýsing
Bandaríkjaforseta frá 1923 um
að Vestmenn múni aldrei þoia
erlendum þjóðum að ná stjórn
mála og fjárgróðavaldi í Amer-
íku með þrælatökum. Nú getur
reynt á gamalt heitorð. Stórrik-
ið hefir handbært handjámkúg-
unarinnar til framdráttar rang-
látu fégnæðgismáli.

margir Jónar til á íslandi að
það er freistandi að grípa tU
einhverra ráða tU að aðgreina'
þá, og uppnefni eru ákaflega
handhæg 1 þvi efni. En þrátt
fyrir andlitið var Skorpni Jón
vinsæll og vel látinn af þeim
sem þekktu hann vel. Og svo
fann hann hamingjuna, þó að
hún yrði nú ekki langæ. Hann
trúlofaðist myndarlegri stúlku
vestan af Fjörðum. Hún hétÞór-
unn, og fyrst á eftir svifu þau
bæði um í einhverri hamingju-
víma, það var eins og þau kæmu
varla við jörðina. En svo komst
Kalli kvennagull í sipilið. Hann
gat ekki á sér setið frékar en
fyrri daginn. Hann tók Tótuhans
Jóns með áhlaupi. Hún sá ekk-
ert nema Kalla og henti trúlof-
unarhringnum í Jón. En áuðvit-
að fór þetta eins og það • alltaf
gerði hjá Kalla. Hann varð lei(ð-
ur á Tótu og rak hana frá sér.
Og nokkrum dögum seinna dó
Tóta í svefni, hún hafði tekið
inn of stóran skammt af svefn-
pillum. Það var talið víst, að
hér væri um sjálfsmorð aðræða.
Þetta fékk ekkert á Kalla, svo
að séð yrði. Hann var búinn að
fá sér nýjan flamma og naut
lífsins eins og ékkert hefði i
skorizt. O, já, það var þykkt á
honum Kálla skinnið, hann lét
ekki hlutina fá mikið á sig. En
það var önnur saga um Skorpna
Jón. Hann féll alveg saman.
Hann, sem hafði verið manna
reglusamastur, fór að leggjast í
drykkjusikap og vanrækja sín
störf, sem hann fram til þessa
hafði rækt af mikilli prýði. Að
lokum var hapn rékinn úrvinn-
unni og fór að halda sig með
rónum á Amarhóli og þar í
grénnd. En jafnvél rónunum
þótti hann leiðinlegur. Hjá Jóni
komst ékki nema eitt að: hatrið
á Kalla kvennagulli. Hann gat
ekki um annað talað en það,
að hann ætlaði að hefna sín og
Framhald á 5. síðu.
TOYOTA C0R0LLA 1100

Bíll sem allir geta eignast
Innifalið í verði m.a. Riðstraumsrafall, (Alternator) rafmagnsrúðu-
sprauta, tveggja hraða rúðuþurrkur, kraftmikil þriggja hraða miðstöð,
gúmmímottur á gólf, hvítir hjólbarðar, rúmgott farangursrými,
verkfærataska o.fl.
TRYGGIÐ YÐUR TOYOTA.
Japanska bifreiðasalan Ármúla 7 sími 34470 - 82940
Mystícus:
„SK0RPNI