Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1948, Side 19

ir þannig gerðir, að þunginn hvíli sem jafnast
á undirstöðunum. Er hér um að ræða tvenna
teina, en þegar þunginn er meiri eru þeir fern-
ir, þannig að teinarnir í miðið eru sterkbyggð-
ari. Hlutföllin í brautunum eru venjulega 1:9
og 1:22 og hallinn fer eftir botnlaginu. Undir-
stöður brautanna eru venjulega gerðar með tré-
staurum, en þegar jarðvegurinn er harður og
ekki siggjarn, eru undirstöðurnar hafðar úr
steinsteypu.
Brautirnar, sem liggja í sjó, eru byggðar úr
tré á þurru landi og síðan sökkt niður á undir-
stöður, sem þegar hefur verið gengið frá. Ganga
kafarar að lokum frá festingunni. Sá hluti
brautarinnar, sem er á þurru landi, er venju-
lega úr steinsteypu (járnbentri). Er auðvelt að
skipta um teina, þegar þeir fara að gefa sig
eftir 25 til 30 ár og ekki er það heldur kostn-
aðarsamt.
Vagnarnir.
Vagnar á dráttarbrautum eru venjulega sett-
ir saman úr lengjum (meiðum), sem halda uppi
þverbitunum. Á vögnunum eru renniblokkir,
sem þverbitarnir halda uppi, og úr þeim ganga
keðjur í vindur sitt hvoru megin við kvíjar-
pallana. Afturendinn á hverjum vagni er þann-
ig lagaður, að hann hæfi venjulegri gerð skipa
og sé hallinn þannig mátulegur. Þannig verður
lyftiarmur skipsins sem jafnastur og komið
verður í veg fyrir að mestur þungi hvíli fram-
arlega á kilinum eða misjafn þungi myndist á
vagninum eða undirstöðunni. Þá þarf ekki að
draga vagninn að fullu upp úr sjó, en aðeins
þannig, að þilfar hans sé um það bil feti ofar
yfirborðinu og má þá komast algjörlega að við
botnhreinsun og málun eða viðgerðir á skips-
botninum. Vagnarnir eru hafðir það lágir, að
þeir hamla ekki vinnu að neinu leyti, en auð-
velda verkhraða og vinnusparnað.
Þegar draga þarf vagninn alveg úr sjó til
hreinsunar og málunar, má hafa framhald tein-
anna af léttri gerð, þannig að þeir haldi þyngd
vagnsins eingöngu. Ef ekki er pláss til að koma
þessu fyrirkomulagi við, má hafa vagninn í
tveimur hlutum þannig, að taka megi efri hlut-
ann frá til að ná þeim neðri algjörlega á þurrt
land.
Vagninn hreyfist á kúluhjólum úr járni- eða
stálblöndu milli flatra teina, sem festir eru und-
ir hann og nema við teinana á undirstöðunni.
Beztu stáltegundir eru notaðar til að forðast
slit, en þykktin og festingin koma í veg fyrir
að endarnir beygist upp á við. 10—15 feta
rammar tryggja stýringu rúllanna og koma í
veg fyrir að þungahreyfíngin skekki þær. Þetta
J. Stuart Crandall.
fyrirkomulag minnkar núninginn og gerir það
að verkum, að ekki þarf að smyrja fjölda lega
og viðkvæmra hluta, sem í sjóinn fara.
Dráttaráhöld.
í vagninum eru keðjur úr pottstálblöndu, sem
fengið hefur hitameðferð. Keðjurnar eru ein,
tvær, fjórar, sex eða fleiri og ná saman í hxúng,
en í þeim eru aukakeðjur, sem ganga gegnum
blakkir á brautinni. Keðjurnar ganga á tann-
hjóli á aðalöxli di'áttai'vélai’innar. Dráttar- og
aukakeðjur eru festar í vagninn með blakkar-
útbúnaði, sem jafnar átakinu á allar keðjui’n-
ar. Aðalstarf aukakeðjunnar er í því fólgið að
di’aga neðri enda di’áttarkeðjunnar niður á við,
þegar vagninn er dreginn. Nota má aukakeðj-
una, til þess að draga vagninn niður, en þetta
er ekki tilgangur sá, sem henni er ætlaðui’, þar
eð svo lítill núningur vei’ður á kúluhjólunum,
að vagninn mun í’enna niður hallann á eigin
þyngd. Keðjufyrii’komulag þetta hefur þá kosti
að vera hentugt og sparneytið, auk þess að vera
einfalt. Þótt dráttarkeðjurnar séu dýrari en
vírkaðlar, endast þær venjulega um 30—40 ái'a
bil, en víi’kaðla þarf að endui’nýja á tíu ára
fresti. Di’áttarvélin vei’ður hlutfallslega lítil og
ódýr, þar eð kraftarmur keðjunnar er mun
stytti’i eix ki’aftai-mur víi’kaðalsins. Fyrir 1000
tonna dráttarbi’aut þarf 100 hestöfl og 16 mín-
útna dráttartíma; 3000 tonna braut 210 h.ö. og
30 mín., 5000 tonna 240 h.ö. og 50 mín., og
10.000 tonna dráttarbraut þarf 600 h.ö. og 60
mínútna dráttartíma.
Rúmtak dráttarbrauta.
Við athugun frá verkfi’æðilegu sjónarmiði
kemur í ljós, að ekki eru takmörk sett tækni-
V í K I N G U R
281