Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1952, Blaðsíða 58

Mandrín og smyglarar hans
í austurfjöllunum í Savoyen, þar sem forðum voru
landamæri Frakklands og konungsríkisins Sardiníu,
getur að líta helli einn í námd við bæinn St. Geoirs,
sem íbúar héraðsins kalla „Mandrínshelli", og þeir
halda því fram, að þar hafi ævintýramaðurinn Mandrín
fólgið smyglvarning sinn.
Það er mjög sennilegt, að þetta sé rétt, því það var
á þessum slóðum, að Mandrín og smyglarar hans
höfðust við, og hér eru sagðar óteljandi sögur um
dirfskufull afrek hans, þegar hann bauð yfirvöldum
Frakklands byrginn með fáeinum mönnum.
Lúðvík Mandrín vann frægðarverk sín um miðja
18. öld, og þá var Frakkland upp á sitt aumasta og
efnahagsástandið bágborið úr hófi fram, svo það end-
aði með þeirri sprengingu, sem nefnist stjórnarbylt-
ingin mikla. Reiði almúgans gegn stjórnarvöldunum
beindist einkum að skattheimtunni. Það var ekki ríkið
sjálft, sem innheimti skattana. Þeir voru seldir á leigu
svonefndum skattstjórum, sem guldu ríkinu ákveðna
upphæð á ári og innheimtu síðan skattana hjá bændum
og borgurum á ótal vegu og með aðstoð vopnaðra liðs-
manna. Það er áætlað, að um 1750 hafi 40 þúsund
vopnaðir skattheimtumenn verið í þjónustu skattstjór-
anna, og til þess þeir gætu greitt þessu liði, borgað
ríkinu sitt, og auk þess grætt sjálfir offjár, varð að
þrautsjúga fólkið með öllu hugsanlegu móti. Það var
húsaskattur, jarðarskattur, mylluskattur, vegaskattur,
saltskattur, hundaskattur, hestaskattur, plógaskattur,
býflugnaskattur, ölskattur og vinskattur. Tíund var
goldin af korni, vínuppskeru, ávöxtum og heyi, svo
var ennfremur prestsskattur, óðalsbóndaskattur og
vatnsskattur, fyrir að láta fénaðinn drekka af ám og
lækjum landsins! Og svo varð að greiða geysiháan
toll af öllum innfluttum vörum. Fólkið stundi undir
þessum stöðugu drápsklyfjum, það hataði yfirvöldin
innilega og einkum umboðsmenn þeirra: skattstjórana
og skósveina þeirra, og því fagnaði fólkið af öllu hjarta
hverjum þeim, er vogáði að bjóða blóðsugunum byrg-
inn. Lúðvík Mandrin var merkastur þessara uppreisnar-
manna.
Mandrín hafði erft hús eftir föður sinn í nánd við
St. Geoirs, Frakklands megin við landamærin. Þar var
krambúð, vín- og veitingasala, hestamarkaðir voru
haldnir þar og bændur úr nágrenninu komu þarna
saman og ræddu um hina slæmu tíma og þungu skatta.
Þar eð þetta var svo skammt frá landamærunum, voru
smyglararnir athafnasamir. Þeir komu á nóttunni frá
Ítalíu með þungar byrðar af tóbaki, salti, silki- og
bómullarfatnaði, og frá afskekktum hellum og gjótum,
og hlöðum og hanabjálkaloftum afskekktra bæja var
smyglaravarningurinn seldur bændunum. Oft urðu
skærur, skot og óp rufu næturkyrrðina, en tollararnir
urðu ætíð að láta í minni pokann, því allt fólkið var
á bandi smyglaranna.
Það var eiginlega fyrir tilviljun, að Lúðvík Mandrín
gerðist smyglari. Ríkisstjórnin hafði falað af honum
hundrað múldýr, með því að ófriðlega leit út, en þegar
hann kom með þau, var stríðshættan liðin hjá, og múl-
dýrin drápust í gripahúsum ríkisins. Mandrín fékk eng-
ar skaðabætur. Hann varð gjaldþrota. Hann sór að
hefna sín og fór yfir landamærin til Sardiníu og gerð-
ist smyglari. Og hann varð smyglari, sem skattstjór-
arnir og tollheimtumennirnir áttu eftir að frétta betur
frá.
Mandrín lét sér ekki nægja að smygla inn fáeinum
vörusekkjum öðru hvoru, hann var stórtækari en svo.
Hann vildi starfa í stórum stíl, og hann fékk sér því
um fimmtíu, seinna nær þrjú hundruð manna lið. Hann
þjálfaði þá og lét þeim í té einkennisbúninga, setti
upp gullbryddan hatt og kallaði sig Mandrín kaptein,
útvegaði sér hesta og sex litlar fallbyssur. Með þessu
liði hélt hann um hábjartan dag inn í Frakkland með
hesta, múldýr og vagna, allt hlaðið smyglvörum, einkum
tóbaki, salti og fatnaði. Hann fór þorp úr þorpi og
seldi vörur sínar, sem ekki kostuðu nema helming þess,
sem skattstjórarnir kröfðust fyrir sínar. Bændurnir
urðu himinlifandi og skattstjórarnir óðir. Þeir sendu
vopnað lið á móti honum, en bæði var, að erfitt var að
henda reiður á, hvar hann var niðurkominn hverju
sinni, og auk þess lét hann hart mæta hörðu og drap
hvern skattheimtumann og tollara, sem á vegi hans
varð. Að lokum þorðu þeir ekki að leggja til atlögu
við hann, en kusu heldur að halda lífi. Skattstjórarnir
kærðu fyrir stjórninni, og hún lýsti nú yfir banni við
því að nokkur keypti vörur af öðrum en skattstjór-
unum. Hver sá, er það gerði, skyldi settur á galeið-
urnar. Mandrín lét þó ekki hræða sig. Af eftirfarandi
frásögn má sjá, hvernig hann hagaði viðskiptum sínum:
Þann 5. janúar 1754 hélt Mandrín með sinn fámenna
her inn í Frakkland. Þann 7. janúar mætti hann hjá
Romans um tvö hundruð tollurum, réðist á þá, felldi
marga og rak hina á flótta. Því næst hélt hann til
bæjarins Cranzac, þar sem skattstjóri einn átti heima,
umkringdi hús hans, lagði vörurnar á jörðina úti fyrir
því, kallaði á skattstjórann, hálfdauðan af hræðslu, og
sagði: „Yðar velborinheit gerir svo vel að kaupa þessai
vörur. Það verða 70.000 frankar". Menn Mandríns hand-
31B
V I K I N G U R