Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1953, Qupperneq 22

Vandamál útgeröarinnar
Margur maðurinn spyr: Hvers vegna fást ekki
sjómenn á skipin? Er ekkert atvinnuleysi á íslandi?
Þessum spurningum hygg ég að flestir sjómenn
svari á svipaðan hátt og ég mun nú gera.
Jú, við vitum að atvinnuleysi er talsvert hér á
landi, einkum á Vesturlandi og Norðurlandi. —
Stafar það að miklu leyti af aflabresti á sumar-
síldveiðum fyrir Norðurlandi, en þær veiðar hafa
brugðizt 8 síðustu árin. Hvers vegna fást þá ekki
menn á skipin, fyrst atvinnuleysi er? Því er fljót-
svarað: Ástand útgerðarinnar á sinn mikla þátt í
því. Ekki er það sjaldgæft að það taki marga mán-
uði að lokinni vertíð að fá uppgerða vertíðina hjá
útgerðarmanninum, jafnvel þótt skipin hafi fiskað
fyrir tryggingu. Eins mun það eiga sér stað, að
skipverjar fara úr skiprúmi, ef t. d. reiðileysi er á
útgerðinni, og fái sér betra skiprúm. Vill þá oft
koma fyrir, að útgerðarmenn grípi tækifærið og
hýrudragi skipverja, sem slíkt aðhefzt. Hefur það
komið fyrir, að skipverji hefur verið hýrudreginn
um allt upp í 1700 krónur. Margur mun nú spyrja:
Hefur útgerðarmaður heimild til að hýrudraga skip-
verja? Jú, lög munu vera fyrir því, en því miður
eru þeir útgerðarmenn of margir, sem sneiða fram
hjá lögum og samningum og reyna að hafa sem
mest af sjómanninum.
Eitt sinn var ég staddur í Reykjavík og hitti þar
tvo sjómenn. Fór ég að ræða við þá um vertíðina
og útgerðina. Báðir voru sammála um það, að í
Reykjavík skyldu þeir aldrei á vertíð aftur. Slík
hefði reynsla þeirra verið af útgerðarmönnum þeim,
er þeir áttu við að eiga. Sögðu piltarnir ýmsar
sögur því til sönnunar. Kváðust þeir t. d. hafa kom-
ið í land í gær og ætlað að fá út peninga fyrir þörf-
um sínum. Ekki hafði staðið á því hjá útgerðar-
manninum að segja þeim að koma á tiltekinn stað
á tilsettum tíma. Enginn var á staðnum, er hinn til-
setti tími kom. Sögðu þeir að þannig gengi þetta
nálega alltaf. Það væri logið að þeim að þeir fengju
laun sín, ekki væri annað en hitta útgerðarmann-
inn á ákveðinni stundu. Hins vegar væri það hrein
undantekning, ef hann stæði við orð sín. Ef sjó-
menn næðu tali af honum af tilviljun, sögðu þessir
ungu menn, væri svarið oftast þetta: „Þú getur'
hitt mig seinna, ég er ekki með tékkheftið á mér“
eða „ég hef enga peninga“ eða „þú ferð bara á
það, ef þú færð peninga“. Þessar þrjár setningar
geri ég ráð fyrir að sumir útgerðarmenn kunni að
minnsta kosti jafnvel og faðirvorið.
Ég tel það ekki nema eðlilegt, að menn verði treg-
ir til að ráða sig á skip, þegar það bætist ofan á
lítinn afla, að þeir fá ekki greiddan þann rýra
hlut, sem þeim ber. Þess vegna er nú farið að leggja
skipum fyrir manneklu. Skyldi enginn vera hissa
á því, þó að svo sé.
í ráði mun hafa verið að fá hingað til lands Fær-
eyinga á skipin, en til allrar hamingju kom Sjó-
mannafélagið því til leiðar að svo varð ekki. —
Nóg er, að við hér heima fáum að súpa seyðið af
óheiðarleik sumra útgerðarmanna, þó ekki fengju
þeir að flytja inn erlenda sjómenn til að bera
ósóma þeirra út fyrir landsteinana.
Sjómaöur.
an mikið starf af henni, því oft var mikið um-
leikis. Var hún Friðbert ávallt styrk stoð og
ágætur förunautur á hinni löngu samleið
þeirra. Þau hjón eignuðust 6 börn, sem öll eru
á lífi. Tvær dætur þeirra eru giftar á Suður-
eyri, báðar velmetnar konur. Þrír synir þeirra
eru á Suðureyri, allir afburða menn að dugn-
aði, en fjórði sonurinn er kaupmaður í Reykja-
vík og hefur getið sér þar hið bezta orð. Öll eru
börnin gift og barnabörnin nú 27 að tölu, en
eitt er dáið, ungur efnispiltur, sem lézt af slys-
förum fyrir ári liðnu.
Það var Friðbert mikil ánægja, að hafa þenn-
an hóp í kring um sig, sjá börnin vaxa og
þroskast og jafnan var eitt eða tvö þeirra á
heimili hans.
Heimili þeirra hjóna var orðlagt fyrir gest-
risni og margir nutu þar ánægjustunda, sem
þeir munu lengi minnast. Var Friðbert jafnan
góður heim að sækja, glaðvær og ræðinn við
gesti sína.
Þá munu þeir ekki fáir, sem nutu góðs frá
14B
þeim hjónum, því að oft réttu þau hjálparhönd
þeim, er þurfandi voru. Fáir munu þó vita, hve
víðtæk sú starfsemi var, því að mest var það
gert í kyrrþey, en vissa er að oft var gefið, svo
að um munaði.
Áhugasömum athafnamanni er það jafnan
þung raun, að vcrða skyndilega óvinnufær, en
Friðbert tók því með mestu stillingu og var
jafn reifur heim að sækja og áður, þegar líðan
hans leyfði. Það var honum bót í böli, síðustu
árin, að hann naut jafnan alúðarfyllstu um-
önnunar konu sinnar, og að börn hans, barna-
börn og tengdabörn, gerðu það sem í þeirra
valdi stóð til að gera honum lífið léttara.
Hinn mikli starfsmaður er nú til hvíldar
genginn og horfinn héðan, en minningarnar
eru eftir og munu lengi hfa. Lengst munu þær
geymast hjá nánustu ástvinum hans, en þær
munu einnig geymast meðal f j.öldans í Súganda-
firði, og víst er að sporin hans munu sjást þar
nokkuð fram í ókomna tímann.
Kr. G. Þ.
VÍKINGUR