Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1959, Síða 10

við sænsku samvinnuhreyfing-
una og stofna í félagi við hana
fisksölumiðstöð: Svensk Andels-
fisk (Sænska fiskisamvinnufé-
lagið), sem starfar á svipaðan
hátt og önnur fisksölufélög. —
Þessi mjói vísir hefur þróast á-
kaflega ört og er nú samvinnu-
félag þetta orðið ekki aðeins
stærsta fisksölufyrirtækið með
fisk í Svíþjóð, heldur einnig
stærsti útflytjandinn. Árum
saman reyndi Svensk Andelsfisk
að ná samvinnu með verzlun
með síld, flatfisk og túnfisk, sem
sjálfstæða deild í fyrirtækinu.
En 1955 var alveg horfið frá
þessu, þar sem það virtist verða
dragbítur á aðra starfsemi. Til
viðbótar aðalstarfseminnar með
fiskverzlunina, hefur Svensk
Andelsfisk einnig sérstakar
deildir, sem hafa með höndum
sölu á eldsneyti og smurnings-
olíum. verkfærum og öðrum út-
búnaði, í stuttu máli allt það,
sem þarf til þess að gera bátana
út. Mikill fjöldi fyrirtækja og
innkaupastofnana, sem eru í
nánum tengslum við Svensk An-
delsfisk, kaupa vörur sínar frá
þessari aðalbirgðastöð.
Meðan á seinni heimsstyrjöld-
inni stóð, afhentu sænskir fiski-
menn afla sinn til Matvæla-
stofnunar sænska ríkisins, sem
sá um dreifingu hans. Eftir
stríðið færðist ástandið aftur í
fyrra horf, en það þýddi. að
erfiðleikar sköpuðust með útveg-
un markaða fyrir landaðan fisk.
Þá var ákveðið að stofna félag,
sem hefði með höndum sölu og
ráðstöfun á fiski, sem ekki seld-
ist strax á markaðnum. Þessi
stofnun hlaut nafnið Vástkust-
fisk tryggir fiskimönnum fast
lágmarksverð ef þeim tekst ekki
sjálfum að selja hann fyrir það
verð fær hann hið tryggða verð,
greitt frá Vástkustfisk. Til þess
að tryggja þetta lágmarksverð,
hefur verið stofnaður sjóður,
sem er í vörzlu matvælaráðu-
neytisins, og úthlutað er úr einu
sinni á ári, en sá sjóður fær
tekjur sínar með því að leggja
5% toll á mikinn hluta þess
fisks, sem seldur er í heildsölu.
Fiskiðnaðurinn heldur því fram
að í raun og veru greiði fiski-
mennirnir sjálfir þennan toll,
sem raunverulega hefur áhrif á
fiskverðið, þegar fiskurinn er
boðinn upp á markaðnum. Af-
gangsfiskurinn, sem þannig er
greiddur, er meðhöndlaður á
marga vegu. Nokkuð af honum,
sérstaklega síldin, er flutt út til
landa, sem hafa stór innkaupa-
sambönd. Annar fiskur er salt-
aður, eða geymdur á annan hátt
til útflutnings síðar, en ónot-
hæfur fiskur fer í mjölvinnslu.
Þegar í upphafi starfsemi Vást-
kustfisk sköpuðust vandamál,
vegna oflöndunar á síld, se(m oft
átti sér stað á sumrin og haust-
in. Stofnunin varð þá að byggja
eingöngu á kaupum einstaklinga
á miklu magni til söltunar.
Eftir miklar umræður á árinu
1947 komust fiskimenn á þá
skoðun, að hagkvæmt mundi
vera fyrir þá að eignast sína
eigin söltunarstöð, því að þá
gætu þeir saltað sína eigin síld
sjálfir og þannig öðlast meiri
reynslu og fengið betri þekk-
ingu á raunverulegu verðmæti
síldarinnar og sölumöguleikum.
Það varð því úr, að 1948 voru
fest kaup á einni stærstu sölt-
unarstöð í Svíþjóð, Pontus Nils-
son & Co., og eigi leið á löngu,
áður en möguiegt reyndist bæði
að minnka kostnaðinn á hverri
tunnu verulega og einnig að
hækka söluverðið á síldinni. Þá
hefur þfessi starfsemi Vástkust-
fisk stóraukið síldarsöluna og
hefur nú margt fólk í þjónustu
sinni, sem verkar og vinnur úr
allri þeirri síld, sem að landi
berst.
Á árinu 1955 var svo Vást-
kustfiskarnas Fiskforádling
stofnað, með það meginverkefni
að annast geymslu vissra fisk-
tegunda, en það var áður á veg-
um Svensk Andelsfisk, og til að
fylgjast með þróuninni í fisk-
iðnaðinum, ekki sízt á sviði
hraðfrystingar á fiskflökum.
Þessi nýja stofnun fékklíkamik-
ið verkefni við að annast bygg-
ingu einnar allsherjar miðstöðv-
ar sem rúma skal fiskvinnslu-
stöð, hraðfrystihús, birgða-
geymslur og skrifstofur fyrir fé-
lagsstarfsemi fiskimannanna.
Auk þeirra fyrirækja, sem
nefnd hafa verið her að framan,
hefur verið fest kaup á hlutum
í Fiskimjölsverksmiðju Gauta-
borgar í því skyni að kynnast
sem nánast verðmæti úrgangs-
fisksins.
Innan Fiskimálanefndarinnar,
sem samanstendur að jöfnu af
fulltrúum fiskimanna og fisk-
iðnaðarins, er nú hafinn mjög
sterkur i áróður og útbreiðslu-
starfsqmi til að auka fiskneyzl-
una í Svíþjóð.
Þá eru þessi samtök fiski-
mannanna einnig eigendur að
hlutabréfum í ísverksmiðju
Gauta borgar og geta þar með
fylgst með verðinu á ísnum, sem
er stór þáttur í útgerðarkostn-
aði fiskibátanna.
Samtökin gefa út sitt eigið
fiskveiðitímarit: Vástkustfiskar-
en, sem hóf göngu sína í októ-
ber 1931.
Lauslega þýtt.
G. Jensson.
Algengasta gerð Svíþjóðarbáta.
194
VÍKINGUR