Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1959, Síða 20

Engar starfsgreinar í landinu slcila jafnmiklum vinnuafköstum eins og
sjávarútvegurinn. — Starfsúthald togaranna er 320 sólarhringar á ári. —
Flestar aðrar starfsgreinar hafa 60—80 sólarhringa starfstíma á ári.
ir hefur 30 ára framúrskarandi
glæsilegan starfsferil að baki
sér. Fékk hreinlega neitun um
að fá að kaupa nýjan togara til
landsins, þó að öll skilyrði væri
hægt að’ uppfylla, sem til kaup-
anna þurfti. Þetta fyrirtæki hef-
ur þó eins og alþjóð er kunn-
ugt, staðið meðal þeirra fremstu
í sjávarútvegi vorum, og skip
þess flutt tiltölulega mestan afla
að landi um áratuga skeið.
Er skynsamlegt «.ð fá fleiri
togara.
Því verður* aðeins svarað á
þann veg, að togararnir eru
stórvirkustu atvinnutækin, sem
þjóðin á. Og auðvitað er það
skynsamlegt fyrir þjóðarheild-
ina, að eignast sem flest og stór-
virkust atvinnutæki til þess að
standa undir lífsafkomu þjóðar-
innar.
Þrátt fyrir það, að togaraút-
gerðin fær ekki að verðleggja af-
urðir sínar eftir tilkostnaði, eins
og önnur fyrirtæki, og sé látin
búa við „uppbótarkerfi", sem
aldrei er í samræmi við eðlileg-
an rekstursgrundvöll, þá skilar
togaraútgerðin meiri afrakstri
til þjóðarbúsins. heldur en nokk-
ur önnur fyrirtæki geta gert.
Meðal aflaverðmæti togara
204
1958 mun hafa verið frá 8 til 10
milljónir íslenzkra króna. Kaup-
verð á nýjum togara á sama
tíma var um 10 millj. ísl. króna.
Svipuð hlutföll hafa gilt undan-
farin ár. En það þýðir, að hver
togari endurgreiðir sem næst að
fullu kaupverð sitt til þjóðarinn-
ar, strax á fyrsta rekstursári.
Síðan endurtekur sig sama sag-
an á hverju ári að hann greiðir
þjóðarbúinu fullt kaupverð sitt
árlega á þann hátt að 95—100%
(og framyfir, ef taprekstur er)
af því, sem útgerðin fær fyrir
afla skipsins, er greitt- aftur
beint í rekstur þjóðarbúsins,
sem vinnulaun til skipverja,
vinnulaun til verkafólks í landi
við uppskipun afla í landi o. fl.
til kaupa á oiíum til skipsins,
veiðarfærum, matvælum, trygg-
ingum, viðhaldi skips og véla
o. .fl
En auk alls þessa er afli sá,
er togari flytur að landi, undir-
staða fyrir margfaldri vinnu-
nýtingu og dýrmætri verkun
hráefnis. Og þannig margfaldur
grundvöllur fyrir stórfelldri
gjaldeyrisöflun þjóð^rinnar, er
gerir henni kleyft að kaupa þær
nauðsynjar frá öðrum þjóðum,
er hún teiur sig þurfa, ti'l þess
að lifa menningarlífi í landinu.
Vinnuafköst starfsgreina.
Engar starfsgreinar lands-
manna (jafnvel ekki landbúnað-
urinn) leggja fram eins mikið
af starfsorku sinni til þjóðfé-
lagsins eins og sjávarútvegur-
inn og þeir sem við hann vinna.
Og hvergi eru starfsafköstin
meiri. og hafa aukist jafnstór-
lega með vaxandi tækni.
Fyrir aldamótin meðan sjáv-
arútvegur landsmanna var ekki
annað en róðrarskip frá tveggja
manna kænum upp í tíu og tólf-
róin skip, voru vinnuafköstin
bundin við 10 til 12 vikna út-
hald á ári.
Þegar skúturnar leystu ára-
skipin af hólmi, varð ársúthald
þeirra um 25 til 28 vikur á ári.
En þegar togararnir (og vélbát-
arnir) leystu skúturnar af
hólmi, margfaldaðist starfstími
atvinnutækjanna, og úthaldstími
togaranna varð 50 til 52 vikur
árlega.
Það er því ekki ófróðlegt, að
gera lauslegan samanburð um
starfstíma sjávarútvegsins við
örfáar starfsgreinar í landi,
viðamiklar og einnig mikilvæg-
ar fyrir þjóðarbúskapinn.
Á vélbátaflotanum eru ekki
nein lög eða samningar um á-
kveðinn vinnudag. Þar í’æður að-
eins vertíðaskil, veðrátta, afla-
brögð og af’asókn. Á togurunum
er hinsvegar nú orðið lögbund-
inn 12 klst. hvíldartími á sólar-
hring, og þar af leiðandi 12
stunda vinnutími virka daga sem
helga. Til þess að einfalda sam-
anburðinn, verður því hér aðeins
miðað við togaraútgerðina.
Samkvæmt opinberum skýrzl-
um hefur úthaldstími togara síð-
ustu 10 ár verið um 320 til 330
sólarhringar árlega á hvert skip,
að meðaltali.
Ef meðalúthaldstími togara er
talinn 320 sólahringar á ári, en
20 sólarhringar taldir til inni-
veru í höfn við löndun á afla,
verður starfstími togarasjó-
mannsins 3600 klst., en auk þess
er hann tepptur á vinnustað aðr-
ar 3600 klst., eins og leiðir af
sjálfu sér, og getur ekki ráð-
stafað þeim tíma til aukavinnu,
VÍKINGUR