Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1961, Síða 33

Möðmvellir í Hörgárdal.
heldur ekki líft fyrir svælu. Ekki
var heldur auðvelt að sjá, hvað eld-
urinn hafði rutt sér til rúms mikið
á efsta loftinu, og var því ekki vist-
legt á kvistinum, þVí hætta var á
því, að loftið gæti fallið niður þá
og þegar. Þar var og ólifandi fyrir
reyk. Menn höfðu því stutta við-
dvöl á kvistinum, en þó tóku þeir,
sem þangað komu upp, með sér það,
sem þeir gátu komizt með af bókum
og öðru lauslegu. Á þennan hátt
var bjargað talsverðu af bókum
þeim, er geymdar voru á kvistinum,
en mikið var eftir, er brann. Verð-
ur þess getið að nokkru síðar. Nú
var í mörg horn að líta. Halldóri
Briem var gert viðvart um eldinn
jafnsnemma og hinum kennurun-
um“.
Hér segir Ólafur ekki rétt frá, og
ber ekki rétt heim við það, sem
Gísli Helgason segir í ofannefndri
grein þannig: „1 ósköpunum, sem
á gengu, þegar vitað var að eldur
var í skólanum, gleymdist að gera
Iíalldóri Briem aðvart“. Er þetta
rétt hjá Gísla, sem ég mun síðar
sýna fram á. Hefur Ólafur því af
einhverri óvarkárni eða misskiln-
ingi, en alls ekki vísvitandi farið
eftir röngum upplýsingum. Enn-
fremur segir Ólafur: „Möðruvalla-
skóli hafði eignast allgott bókasafn,
og var sumt af því geymt upp á
kvisti, en sumt í herbergi sunnan
til í húsinu að vestanverðu, er kall-
að var bókabekkur. Þar var og
geymt það, sem skólinn átti af nátt-
úrugripum og öðrum kennsluáhöld-
um. Stefán kennari fór þangað jafn-
skjótt og hann sá að litlu var bjarg-
að af kvistinum, og var þegar farið
að bera bækur og annað út í pok-
um, en kvenfólkið bar í svuntum
sínum, og gengu allir vel fram. Áð-
ur en langt um leið, var bekkurinn
hroðinn að öllu, er þar var lauslegt,
en þó mun nokkuð hafa orðið eftir
af ritum Svedenborgs, er þar var
rnjög mikið af. Þau voru látin sitja
á hakanum, af því að menn vissu
að talsvert var til af þeim í Amt-
bókasafninu. Hjaltalín skólastjóri
átti talsvert af húsgögnum og öðr-
um munum í tveimur herbergjum
niðri á gólfi austan og sunnan til í
húsinu, og var öllu bjargað, er laus-
víkingur
legt var og nokkurs var virði“.
í sambandi við það, sem Ólafur
talar um rit Svedenborgs, langar
mig til að segja þá smáskrýtlu, að
þegar einhverjir piltar ætluðu að
fara að bjarga ritum Svedenborgs,
sem Hjaltalín átti heila hillu af í
logagiltu bandi, segir Ólafur, sem
mun hafa verið svolítið hreyfur af
víni: „Blessaðir látið þið helvítið
hann Svedenborg vera, en bjargið
heldur sófanum, því Hjaltalín þarf
að nota hann“.
Eins og Ólafur að ofan segir fóru
nokkrir piltar með þeim Stefáni og
Ólafi upp á loft til að bjarga bók-
um Hjaltalíns. Hinir piltarnir snéru
sér þá strax að því að bjarga rúm-
fötum úr svefnloftunum, og voru
brotnir gluggar úr með miklum há-
vaða og gauragangi, til að kasta
rúmfötunum út um þá, þar sem það
þótti vænlegasta og fljótlegasta
björgunaraðferðin. Gleymdust ný-
legir stígvélaskór, sem ég átti und-
ir rúmi mínu og brunnu þeir til
ösku. j
Þegar björgun skrína, skólabóka
og rúmfata okkar var lokið, og ég
sá að björgun á bókum Hjaltalíns
og náttúrugripasafnsins var komin
í fullan gang, datt mér allt í einu
Halldór Briem í hug. Var sem ein-
hver ósýnileg ókunn vera spyrji:
„Hvar er Halldór Briem? Því er
ekki hans eigum bjargað jafnskjótt
og Hjaltalíns og skólans“. Ég fer
því að svipast um hvort ég sæi
hvergi Halldór, því ég bjóst við eins
og Gísli Helgason segir í ritgerð
sinni, að Briem hefði heyrt þann
mikla hávaða •— (reiknaði alls ekki
með því, að hann væri sofandi) —
og farið að athuga hvernig á hon-
um stæði. En þegar leitin bar eng-
an árangur, sem þó hafði staðið yf-
ir í nokkrar mínútur, vík ég mér
að Lárusi Bjarnasyni mínum kæra
sessunaut og skólabróður, því ég sat
á meðal þeirra lærifeðranna Lárus-
ar, sem átti eftir að verða kennari
og lærimeistari með prýði fjölda
ungra sveina og kvenna, og Gísla
Helgasonar, sem átti eftir að verða
faðir og lærifaðir bráðefnilegra og
velgefinna 13 barna, enda átt kven-
skörung fyrir konu. Ég segi strax
við Lárus, að ég sjái hvergi Hall-
aór Briem. Bið ég nú Lárus að koma
með mér upp á herbergi Briems og
vita, hvort við finnum hann þar.
Lárus er strax til í það. Hlaupum
við því af stað. Mun þá hafa verið
liðin áreiðanlega hálf klukkustund
frá því, að Stefáni og Ólafi var
gert aðvart, því á þeim tíma vor-
um við búnir að bjarga skrínum
okkar, skólabókunum úr bekkjun-
um og rúmfötunum úr svefnloftim-
um, og komið í fullan gang að bjarga
bókum Iijaltalíns og munum nátt-
úrugripasafnsins og kennsluáhöld-
unum. Stefán búinn að vera upp á
lofti og gefa sínar fyrirskipanir þar,
en hafði því miður gleymt að gera
Briem aðvart eins og við fleiri, sem
sannarlega hefur þó ekki verið af
ásettu ráði gert. Man ég það glöggt,
eins og það hefði skeð í dag, að
þegar við Lárus hlupum fyrir dyr
121