Náttúrufræðingurinn - 1972, Qupperneq 6

130
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Undirbúningur
Allur viðleguútbúnaður, svo og tæki og efni til rannsóknanna,
voru tekin með frá Sviss eftir áætlun, sem gerð var í Svissneska
tækniháskólanum í Zúrich. Var farangri þessum komið þar fyrir
í bifreið (Land-Rover), er útbúin var sem farartæki, rannsóknastofa
og jafnvel húsaskjól fyrir leiðangursmennina tvo. Óku þeir bifreið-
inni frá Zurich til Kaupmannahafnar, en þaðan var farið með Gull-
fossi til Reykjavíkur. Dvalartími leiðangursins á ísiandi var 3 mán-
uðir (júlí—september 1969). Auk þess kom A. Binder aftur til
íslands í júlí 1970 og gerði þá nokkrar mælingar á Hveravöllum.
Hverir finnast svo að segja um allt ísland, en mest er um þá á
sprungusvæðinu, sem liggur þvert yfir landið frá NA til SV, en
það er hluti af sprungukerfi Atlantshafshryggjarins. Blágræni þör-
ungurinn Mastigocladus laminosus finnst nær eingöngu í lútar-
kenndum (alkaliskum) og hvorstæðum (neutrölum) hverum og
beindust því rannsóknirnar alveg sérstaklega að þeim. í súrn hver-
unum er vatnið oft leðjukennt af uppleystunr bergtegundum. Valin
voru einkum þau hverasvæði, þar sem hverirnir höfðu ekki verið
virkjaðir eða óhreinkaðir af mannavöldum. Hentugustu svæðin að
þessu leyti reyndust vera Hveravellir og Hengilsvæðið norður af
Hveragerði. Önnur hverasvæði með þörungagróðri, sem hér koma
við sögu, eru Haukadalur, Landmannalaugar og Reykjanes að
hluta. Flestir hverirnir á Reykjanesi og hverirnir í Námaskarði
reyndust of súrir.
Rannsóknaraðferðir
Á gróðri og vatni hveranna voru gerðar eftirtaldar rannsóknir:
1. Smásjárrannsóknir á þörungum og gerlum strax á staðnum,
við allt að 1000-falda stækkun (Immersion). Teknar voru smá-
sjárljósmyndir.
2. Hitamælingar. Auk venjulegra kvikasilfurshitamæla var not-
aður rafhitamælir með 6 tvímálmsrafvökum (Thermistoren),
sem nota mátti samtímis.
3. Sýrustig var mælt með pH-mæli búnum rafhiöðum.
4. Rafleiðni var mæld í vatninu til ákvörðunar á magni uppleystra
efna. Mælt var bæði við hitastig hversins og við 20°C.