Samvinnan - 01.04.1945, Page 29

SAMVINNAN
4. HEFTI
1. Gistihús Kea.
Nýverið stóð í Mbl. ákaflega
bjánaleg árás á Kaupfélag Eyfirð-
inga fyrir að hafa komið upp stór-
myndarlegu gistihúsi. Greinin var
undirrituð með dulnefninu „Norð-
lendingur". Höfundurinn mun vera
grannvitur og öfgafullur maður,
sem gafst upp í dreifbýlinu og
iifir af molum, sem falla af borðum
þröngsýnna samkeppnismanna í
Reykjavík. í stað ádeilu — á Kea
hiiklar bakkir skilið fyrir gistihús
sitt. Það er fjárhagslega öruggt
fýrirtæki. Það bætir úr þörf að-
komumanna, sem heimsækja höf-
uðstað Norðurlands. Það er fyrir-
Jnynd, sem aðrir kaupstaðir og
kauptún eiga að fylgja. Það er al-
ger afneitun á kröfum siðaðra
hianna, að stórefnamenn í Reykja-
vík skuli ekki hafa byggt 3—5
gistihús í höfuðstaðnum. Hér verða
aðkomumenn, innlendir og út-
lendir, svo að segja að lifa á göt-
unni, fyrir skort á stórhug og
nietnaði af hálfu leiðtoganna í
bænum. Grein Norðlendings í Mbl.
virðist rituð til að fullnægja af-
brýðisemi þeirra Reykvíkinga, sem
vita að þeir eru að verða verald-
urundur íyrir gistihúsleysi sitt, og
fijá að framkvæmd Kea er ákveð-
in eggjun í þessu máli. Færi betur,
aö Mbl. benti samkeppnismönn-
Um ú að sýna nú dug og dáð, og
fylgja í fótspor Kea um gistihúsa-
framkvæmdir.
2. Samvinnan.
Mbl. hefir nýverið, út af ofbeld-
isaðgerðum kommúnista í Kron,
farið hörðum orðum um þá menn,
sem skapað hafa kaupfélögin,
sláturhúsin, mjólkurbúin og Sam-
bandið, fyrir það, að foringjarnir
skuli ekki hafa beitt sér fyrir hlut-
fallskosningum í þessum félags-
skap. Tilgangur Mbl. er að benda
samvinnumönnum á, að þeir hefðu
með því skipulagi getað fengið
nokkra menn úr sínum hópi kosna
á aðalfund í Kron', með kommún-
istum. Furðulegt má telja, að Mbl.
skuli ekki vita, að í hlutafélögum
er aldrei höfð hlutfallskosning í
stjórn. Ekki heldur í samvinnufé-
lagi. Skýringin er einföld. Bæði
hlutafélög og samvinnufélög eru
mynduð til að annast framkvæmd-
ir. Þar verður að vera húsbóndi,
illur eða góður, sem ræður aðgerð-
um félagsins. Það mætti eins vel
hafa þrjá skipstjóra til að stýra
einu skipi, eins og að skapa marga
húsbændur í hlutafélögum eða
samvinnufélögum. Ókunnugleiki
Mbl. um eðli samvinnufélaga er
ef til vill afsakanlegur. Hitt er
meir en með ólíkindum, að blað
hlutafélagsframkvæmdanna skuli
ekki þekkja undirstöðuatriði þess
félagsskapar.
3. Sóknin í Kron.
Um nokkur ár hafa kommúnist-
ar rekið skipulegan hernað í sam-
vinnufélögunum, einkum í Kron.
Hafa þeir hvað eftir annað haft
skipuleg samtök um að láta ekki
menn, eins og Eystein Jónsson,
Guðbrand Magnússon, Pálma
Hanesson og Steingrím Steinþórs-
son sjást sem fulltrúa á aðalfundi
eða Sambandsfundi. Höfðu þessir
menn þó haft forgöngu um að gera
félagið starfhæft. Aldrei hafa læti
kommúnista þó verið háværari en
í vetur. Hafa þeir búið sig undir út-
rýmingarstarfsemi allra, sem ekki
eru kommúnistar, úr öllum trúnaði
á vegum félagsins, með því að
safna inn af götunni mörgum
hundruðum, ef ekki þúsundum, af
gervifélagsmönnum, sem eingöngu
ganga í félagið til að drepa það
sem samvinnufélag, en gera það að
flokksverzlun kommúnista. Allur
þessi tryllingur sýnir, að ekki var
vanþörf á þeirri varnaðartillögu,
sem leiðtogar Sís báru fram og
fengu samþykkta á Akureyrar-
fundinum í sumar. Var þar bent á
hve óviðurkvæmilegt væri, að kom-
múnistaflokkurinn skyldi ákveða
1942, að þrískipta öllum samvinnu-
félögum eftir stéttum, og ætla sér
þá dul að breyta frjálsum félags-
skap með flokksboði óviðkomandi
manna. Síðar lagði þingflokkur
kommúnista fram tillögu um að
taka afurðasöluna úr höndum
framleiðenda og leggja hana í
hendur kaupenda í bæjunum. Al-
veg nýverið hefur því verið haldið
133