Samvinnan - 01.01.1947, Qupperneq 20

„Skjátist þið með upp og fáið ykkur bita.
Það er bara stiginn, sem ekki er alveg full-
gerður ennþá."
í STUTTU MÁLÍ
(Framhald af bls. 2)
og um leið kappkosta að gera hana ódýrari en
verið hefir og með. því. tryggja landsmönnum
sem sanngjarnast verð á bensíni, steinolíu, hrá-
olíu og smurningsolíum. Olíufclagið h.f. hefir
keypt hlutabréf þau í Hinu ísl. steinolíuhlutafé-
lági, sein voru dönsk eign. Olíufélagið li.f. liefir
fengið einkaumboð á íslandi fyrir hið mikla
bandaríska olíufélag, Standard Oil Company, en
framleiðsluvörur þess firma eru auðkenndar með
nafninu ESSO. Þá hefir Olíufélagið h.f. ennfrem-
ur fengið einkaumboð fyrir bandaríska flugben-
sínfélagið INTAVA og fyrir British Mexican Oi!
Company. sem selur aðallega brennsluolíur til
skipa. Eru þessi þrjú félög, hvert á sínu sviði,
einhver hin allra stærstu í heimi. Má Jrví segja,
að vel sé séð fyrir Jjví, að hið nýja olíufélag geti
haft góðar vörur á boðstólum.
Enda Jrótt Olíufélagið h.f. hafi náð mjög Iiag-
Sta'ðum samningum við framangreinda olíufram-
leiðendur, er það á engán hátt háð hinum er-
lendu félögum, hvorki beint eða óbeint.
Þegar Olíufélagið hefur komið í framkvætnd
byggingum olíugeyma, útvegað olíuflutningakip
o. fl., sem í undirbúningi er, er gert ráð fyrir að
olíuverð geti lækkað allverulega frá því, sem ver-
ið hefur.
Hvort Jressi tjlraun með alíslenzka olíúverzlun
tekst vel, er mikið komið undir samstarfshug og
samvinnuvilja landsmanna sjálfra. Hyggja stofn-
endur og stjórnendur Olíufélagsins gott til sam-
vinnu við olíunotendur um að hrinda þessu þjóð-
þrifamáli í framkvæmd á sem farsælastan hátt.
Uppreist kaupmanna. Þau tíðindi gerðust í
höfuðstaðnum nú skömmu fyrir áramótin, að
vefnaðarvörukaupmenn stofnuðu með sér inn-
kaupasamband og tilkynntu, að samtök þeirra
mundu sjálf leita fyrir sér um innkaup erlendis
framvegis. Þar með hafa smákaupmennirnir
raunverulega gert uppreist gegn valdi heildsal-
20
anna, sem hingað til hafa flutt inn meginið af
vefnaðarvöru til smáverzlana annarra en kaupfé-
laga og hafa haft meginhluta vefnaðarvörukvót-
ans í sínum hönduin. Virðist þetta benda til ]>css
að kaupmennirnir hafi ekki verið alls kostar á-
nægðir með skiptin við heildverzlanirnar og
treysti sér til þess að útvega betri og ódýrari
vörur, en þær hafa haft á boðstólum til þeirra.
Þessi dómsfelling kaupmannanna er athyglisverð
og varpar nokkru ljósi á það, hver hagur lands-
fólkinu hefir verið að hinurn lögvernduðu for-
réttindum heildverzlananna, og því verzlunar-
skipulagi öllu, sem hefur hindrað eðlilegan vöxt
innflutningsverzlunar samvinnufélaganna. — A-
stæða er til að gleðjast yfir ])essu framtaki kauj)-
mannanna og vamta ])ess, að samtök J)eirra verði
])eim sjálfum til gagns og landsfólkinu nokkur
léttir.
Samkeppnin í Sovét. Alþjóðasaniband sam-
vinnumanna hefnr nýlega birt fréttir frá Moskvti
er gefa til kynna, að Sovétstjórnin liafi gefið út
fyrirmæli um aukningu samvinnustarfsins í land-
inu. I sambandi við ])essa stjórnartilskipun hefur
blaðið Pravda bent á, að skortur samkep])ni
við ríkisverzlunina hafi verið lil skaða fvrir
þjóðina. Annað aðalblað Ráðstjórnarríkjanna,
Izvestia, hefur tekið eniiþá dýpra í árinni.
lilaðið lét svo um mælt í sambandi við hina nýju
tilskipun:
Vöntunin á heilbrigðri samkeppni í bæj-
um og borgum í rnilli rikisverzlananna og
samvjnnufélaga neytenda hefur skapað al-
varlegt vandamál og orðið þess valdandi,
að ríkisverzlanirnar hafa náð skaðsamlcgri
einokunarstöðu.
Eins' og mörgum cr kunnugt, voru kaupfélögin
lögð niður í borgum og bæjum Rússlands mcð
stjórnartilskipun árið 1935, og höfðu verzlanir
ríkisins einkasölu í þéttbýlinu, cn samvinnufélög-
um var leyft að starfa í svcitum. Af þessum á-
stæðum er „vöntunin á heilbrigðri samkeppni".
sem Izvestia talar um. A síðari árum hefur komið
fram mikil óánæigja með framkvæmd ríkisins á
vörudreifingunni, og nú er svo komið, að rúss-
neska stjórnin telur hag fólksins betur borgið
með samkeppni kaupfélaga og einkasala heldur
en með ríkisverzluninni einni saman.
Á sl. sumri fór brezk sendinefnd til Rússlands
í boði kaupfclaganna þar, undir leiðsögn Rus-
holme lávarðar. „
Nefndin sagði m. a. í skýrslu sinni um fcrðina:
„Það virðist samhljóða álit, að vörudrcif-
ing samvinnufélaganna væri í miklu betra
lagi en hjá ríkisverzlununum, og það ekki
aðeins við núverandi kringumstæður,
heldur liefði dreifingin jafnan verið betri
af hálfu kaupfélaganna á hirium erfiðu
árum eftir byltinguna en hún væri nú í
borgum og bæjum, þar sem ríkisverzlunin
er ein um hituna."
Þessi tíðindi frá Rússlandi eru vissulega um-
hugsunarefni fyrir þá, sem halda því fram, að
þjóðnýting allra atvinnuvcga sé hið eina og
sanna lausnarorðl
„Innbú allt óvátryggt4í
Tveir voveiflegir eldsvoðar hafa
orðið í sveitum landsins nú með
skömmu millibili. íbúðarhús, gripa-
hús, gripir, innanstokksmunir, fatn-
aður og yfirleitt eigur allar, hafa
leystst upp í eld og reyk á ótrúlega
skömmum tíma. Fjölskyldur hafa
staðið uppi alfs lausar og fyrir hefur
komið, að fyrirvinnur heimila hafa
slasast í eldsvoðum og neyð heimilis-
manna aukist af þeim ástæðum.
Með fregnum um þessa hörmulegt*
atburði flýtur oft þessi setning: Innbú
allt brann óvátryggt. Lauslegt yfirht
um bruna í sveitum landsins á undan-
förnum mánuðum, gefur til kynna, að
í flestum tilfellunum hafa innbú
manna verið annað tveggja óvátryggð.
eða allt of lágt vátryggð, til þess að
þeir geti með sæmilegu móti staðizt
slíkt eignatjón.
Aúgljóst er, að það er ekki kostnað-
urinn við vátrygginguna, sem þessu
veldur, heldur annað tveggja skiln-
ingsleysi á gildi og eðli vátrygginga
eða hirðuleysi. Hvort tveggja er óaf-
sakanlegt. Það er á allra færi að fa
upplýsingar um allt, er viðkeniur
brunatryggingum hjá umboðsmönn-
um vátryggingarfélaga, senr finna ma
í hverjum hreppi. Sérstök ástæða er td
jiess, að benda bændum á það, að síðan
Samvinnutryggingarnar hófu starf.
gegna kaupfélögin umboðsstörfum
fyrir stofnunina og hafa með höndum
alla upplýsingaþjónustu fyrir hana-
Það er sjálfsagt fyrir viðskiptamenn
kaupfélaganna að notfæra sér þessa
aðstöðu, afla sér upplýsinga um trygg'
ingakjörin og gera síðan áætlun um
örugga tryggingu á innbúi, gripum og
heyjum, og fela kaupfélaginu síðan að
taka út tryggingarskírteini hjá Sam-
v i n nu tryggingu nu m.
Benda má á í þessu sambandi, að
það er mikils um vert, að samvinnu-
menn séu samtaka um að láta Sam-
vinnutryggingar njóta viðskipta sinna-
Þeir vinna tvennt við það: tryggja
sjálfum sér hagkvæmustu fáanleg kjoý
og efla stofnunina til þess að ná þvl
rnarki, sem hún hefur sett sér, að gera
vátryggingar í landinu ódýrari og hag'
kvæmari en þær eru nú. Reynslan af
tryggingastarfsemi samvinnufélaganna-
í Bretlandi og Svíþjóð sannar, að þett3
er hægt.