Samvinnan - 01.10.1952, Qupperneq 7

Framleiðslusamvinna eykur afköst
og bætir lífskjör vinnandi manna
Eftir Eystein. Jónsson, fjármálaráðkerra
I dag er þrítugasti samvinnudag-
urinn.
Islenzkir samvinnumenn hafa nú
minnzt hans hér í útvarpinu í kvöld
og víðsvegar um landið hefur sam-
vinnunnar verið minnzt í dag. Sam-
vinnuhreyfingin er alþjóðleg hreyfing
og í dag minnast samvinnumenn um
allan heim samvinnunnar og sam-
vinnustarfsins.
Hjá okkur mótast hátíðahöld
samvinnudagsins að þessu sinni
verulega af því, að árið 1952 er ár
hinna miklu minninga í samvinnu-
sögu landsins. I ár er þess minnzt, að
70 ár eru liðin frá því að fyrsta kaup-
félagið var stofnað og að á þessu ári
varð Samband íslenzkra samvinnu-
félaga 50 ára.
Við minnumst þess, hve glæsilegur
árangur hefur orðið af samvinnu-
starfinu hér á landi. Við minnumst
þess, hve stórfelldan þátt samvinnu-
starfið hefur átt í því að gera lífið
betra og fegurra fyrir alþýðu þessa
lands. Við minnumst árangursins af
samvinnunni um vöruinnflutninginn,
vörudreifinguna, um vinnslu fram-
leiðsluvaranna og sölu þeirra, um
byggingar, tryggingar, iðnað og sigl-
ingar.
Samvinnuhreyfingin er stærsta
félagsmálahreyfing þessa lands, og
auk allra þeirra efnalegu verðmæta,
sem hún hefur fært félögum sínum og
allri þjóðinni, hafa samvinnufélögin
orðið félagsmálaskóli, þar sem menn
hafa tamið sér óeigingjarnt samstarf
eftir lýðræðisreglu. Þannig hefur
samvinnuhreyfingin ætíð verið og er
ennþá einn traustasti hornsteinn þess
lýðræðis, sem þjóðskipulag okkar er
á reist.
Góður samvinnumaður verður ætíð
góður þjóðfélagsþegn, blátt áfram af
Eysteinn Jónsson fjármálaráðherra og varafor-
maður SIS flulli erindi það, sem hér birtist, i
útvarpi á samvinnudaginn.
því, að hann skilur af reynslunni þær
reglur, sem góður og gagnlegur fé-
lagsskapur þarf að setja samlífi
manna, til þess að stuðla að velmeg-
un og hamingju félaganna. Góður
samvinnumaður, skólaður í starfinu,
þekkir út í æsar grundvallarhugsun
lýðræðisins og hvað gera þarf til þess
að halda lýðræðið í heiðri.
Það er eitt af því, sem stuðlar að
giftu Islendinga, hve samvinnuhreyf-
ingin hefur orðið sterkt afl í þjóðlíf-
inu.
Þessa alls er gott að minnast.
Jafnframt er gott að temja sér að
líta fram á veginn, ekki sízt nú á ári
hinna miklu minninga. Það hafa ís-
lenzkir samvinnumenn einnig gert í
sambandi við hátíðahöld sín, sem
annars hafa að sjálfsögðu verið helg-
uð þeim sigrum, sem unnizt hafa. Ég
vil í þessum lokaorðum aðeins minn-
ast á eitt stórfellt framtíðarverkefni.
Það er framleiðslusamvinnan.
Gizka mætti á, að 60—70% af ís-
lenzku þjóðinni taki nú kaup eða
laun fyrir störf sín. Kaup og launa-
greiðslur standa ekki í beinu órofa
sambandi við það, sem vinnan gef-
ur raunverulega af sér. Það er stór-
fellt þjóðfélagslegt vandamál, hver
launin eiga að vera. 011 þjóðin á af-
komu sína undir því, hve mikið fram-
leitt er, þegar til lengdar lætur. Það
á við um þá, sem taka kaupgjald og
laun eigi síður en hina, þótt samband-
ið sé svo óljóst þar á milli orðið, að
þeim, sem taka kaup eða laun, finnst
oft, að þeir muni ekki njóta þess, ef
framleiðslan eykst og þá einnig tæp-
ast gjalda þess, þótt framleiðslan
minnki.
Það fyrirkomulag, sem við búum
við í mörgum framleiðslugreinum,
felur í sér hættuna á minnkandi
framleiðslu í stað vaxandi, og þar
með þá hættu, að lífskjör þjóðarinn-
ar fari versnandi, en ekki batnandi.
Það vantar meðal annars beina
tryggingu fyrir því, að aukin fram-
leiðsla og afköst færi þeim, sem vinna
og framleiða, hækkaðar tekjur og
bætt lífskjör.
Hér þarf að grípa til úrræða sam-
vinnunnar og tryggja mönnum sann-
virði vinnunnar. Koma upp fram-
leiðslusamvinnufélögum í iðnaði, t. d.
þar sem framleiðslan er rekin af fé-
lagi þeirra, sem vinna og ávöxtur
starfsins kemur til góða þeim, sem
vinna í kaupuppbótum umfram
venjulegt kaup.
7