Neisti - 23.04.1978, Side 9

utanúr heimi
NEISTI 4. tbl 1978 / 9
Alþýöulýðveldiö Kína hefur
um nokkurt árabil veriö sós-
íalfsk fyrirmynd í augum nokk
urra hópa manna hér á landi,
svo nefndra maóista. Su
spurning hlýtur þvi að vakna
hvort þetta mikla ríki sé sós-
falískt. Ríkir þar sósíaliskt
lýöræði ?
hlaka r KIMA ?
T umræöum við maósinna
hefur Kina í nútiðinni verið
hálfgert tabú. Sannfæring
þeirra um sósialismann
þarna austurfrá virðist óbil-
andi svo að varla er einu
sinni hlustað á gagnrýnisradd-
ir, hvað þá að þeim sé svar-
að af alvöru. Grandaleysi
þeirra gagnvart fyrirmyndar-
ríkinu er þeim að sönnu nauð
synleg sem maósinnum. Ef
einhver efahyggja læddist að
þessum grunlausu sálum,
ættu þær erfiðara með að
strika yfir það með svörtu
bleki að pólitík núverandi
valdhafa feli í sér visst.upp-
gjör við pólitik gærdagsins,
pólitík Maótsetung.
þola órétt af hálfu yfirvalda.
Það fer ekki hjá þvi að at-
burðir sem þessir leiði til
uppgjörs við stefnu fyrri leið-
toga. Þeir sem fylgst hafa
með þróuninni í Kfna að und~
anförnu hafa ekki komist hjá
þvi að taka eftir baráttunni
gegn fjórmenningunum. En
allir kinverjar gera sér það
ljóst að "klíka fjórmenning-
anna" er í raun ekkert annað
en nafn á þeim hópi leiðtoga
innan Kommúnistaflokksins
sem Maótsetung safnaði í
kringum sig og treysti lengst
af best til átaka. Það voru
þeir semalla jafnan fylgdu
leiðsögn hans f meginatriðum
og börðust í hvivetna fyrir
pólitík hans. Árásir á þessa
fjórmenninga jafngilda f reynd
arásum á stefnu Maótsetungs.
Núverandi valdhafar eru þeg-
ar allt kemur til alls og ef
marka má fréttir Hsinhua
fréttastofunnar að ýja að þvi
að menningarbyltingin hafi ver
verið gliepur gegn kinverskri
alþýðu.
Gagnrýni Hsinhua fréttastof-
unnar á fjórmenningana og
Maó er einnig bundin við at-
burði nær okkur í tima. Um
atburðina 5. april 1976, þegar
Sjeng Sjao-Lín: einn forystu
manna Trotskýista sem
handtekin var í desember
1952.
um orðum um það að nú
skyldi "lýðræði fólksins"
eflt, en engin tilraun var
gerð til þess að láta fólkið
hafa áhrif á ákvarðanir þings
ins. 'Þetta varð enn eitt
afgreiðsluþingið. Engin opin-
ÞAÐ KVAÐ VERA FAGURT ’l
Vestrænir Kinasérfræðing-
ar hafa sumir hverjir þóst
merkja í Kfna svipaða póli-
tiska hláku og átti sér stað í
Sovétríkjunum eftir að Krús
jeff heitinn tók við valda-
taumunum. Hvort sem sam-
lxking þessi stenst eða ekki
er vert að athuga hvað það
er sem réttlætt gæti slíkan
samanburð. Hláka í pólitísku
og menningarlegu lifi skrif -
finnskuveldis virðist einna
helst koma í kjölfar dauða
leiðtoga (svo sem dæmið um
Sovétríkin sýnir)., sem lengi
hefur haldið um valdataum-
ana. Arftakarnir leitast við
að styrkja stöðu sma með
ákveðinni skýrskotun til fjöld-
ans. Þetta gera þeir með
ýmsum tilslökunum í frelsis-
átt. Einkum birtist þetta í lof-
orðum um aukin lýðréttindi
og frjálslyndari menningar-
pólitík, auk þess sem launa-
hækkun hefur þótt æskileg við
slík skilyrði. Það verður
ekki umflúið að samfara hlák
unni fari fram nokkur gagn-
rýni á fyrri leiðtoga, jafnvel
stórfellt uppgjör, eins og
ræða Krúsjeffs á tuttugasta
þingi Kommúnistaflokks
Sovétríkjanna ber skýrast
vitni um. En meginefni
hennar var afhjúpun á ógnar-
stjorn Stalins.
Hinir nýju valdhafar í Kina
hafa að nokkru leyti hegðað
sér eftir þes su munstri. f
október s.l. voru laun hækk-
uð í fyrsta skipti í tuttugu ár.
Listaverk sem áður voru
bönnuð vegna "borgaralegrar
hugmyndafræði" þeirra, bók-
menntaverk eftir höfunda á
borð við Cervantes, Dante,
Goethe, Pushkin, Shake-
speare og Balzac, voru nú
gefin út á ný eftir tólf ára
hlé. Varð þorsti kfnverskrar
alþyðu í eitthvert annað les-
efni en þurrkuntulegan áróður
flokksvélarinnar slíkur að
hundrað metra langar biðrað-
ir mynduðust fyrir utan bóka-
verslanir f Peking og voru
menn þar að sögn að reyna
að krækja sér f eintök af
Hamlet. Mikilvægasta sporið
í frelsisátt virðist þó vera að
um 10 þusund manns f Shang-
hai, sem dæmdir voru á tfm-
um menningarbyltingarinnar
til alls kyns réttindamissis
vegna hinna furðulegustu
hugsjónasynda, var veitt upp-
reisn æru. Að sögn Hsinhua,
hinnar opinberu fréttastofu
gengu ofsóknirnar á hendur
þessum mönnum svo langt að
börn þeirra máttu einnig
hernum var sigað á fjöldann
sem safnast hafði saman f
minningu Sjúenlæ á Torgi
hins himneska friðar undir
kröfum um aukin lýðréttindi,
segir svo: "Þar að auki bar
klfka fjórmenninganna og
aftaníossa þeirra f Shanghai
rangar sakir á hendur skyld-
mennum og venslamönnum
þeirra leiðandi félaga í mið-
stjórn flokksins, sem héldu
fast við byltingarlfnu Maos.
(m. ö. o. andmæltu Maó og
hans klfku; aths. SÞH).
Þegar klfkan bannaði fólki að
syrgja hinn látna forsætis-
ráðherra Sjúenlæ, ofsótti hún
sérhvern þann sem andmælti
aðför þessari eða sýndi van-
þóknun sfna á henni. " (Hsin-
hua 14. mars). Að sjálfsögðu
getur þess :ekki f fréttatil-
kynningunni að Maó sjálfur
hafi átt einna stærstan þátt f
þeim ráðstöfunum sem gripið
var til vegna þessara at-
burða, né heldur þess að mik'
ill hluti núverandi ráðamanna
studdi þær.
SOSÍALfSKT LÝÐRÆÐI?
Það er örugglega vel þegið
af kfnverskum almúga að
hann skuli enn á ný hafa öðl-
ast rétt til að lesa skemmti-
legar bækur og góðar. Launa-
hækkunin mætti lfka örugglega
brosandi andlitum, svo að
ekki sé minnst á ánægju
þeirra 10 þúsund manna sem
hlutu uppreisn æru. En segja
þessir atburðir okkur ekki f
fyrst og fremst það eitt að
lftið fari fyrir sósfalfsku lýð-
ræði fKína? Fyrir utan það
augljósa að alþýða Kfna hefur
engu ráðið um þessar ráð-
stafanir skriffinnanna má
ljóst vera af þeim að fjöldi
manna hefur mátt þola ofsókn-
ir og jafnvel fangelsun og
dauða fyrir skoðanir smar
þar austurfrá. Þótt fjór-
menningarnir hafi verið for-
dæmdir, stendur skrifræðið
enn föstum fótum, skrifræðið
sem f reynd var samábyrgt
og tók þátt f mörgum þeim
glæpum sem fjormenningarn-
ir eru ákærðir fyrir. Og það
er raunar fátt sem bendir
til þess að það ætli að efla
sósfalfskt lýðræði og koma á
beinni og virkri stjórn fjöld-
ans. Þetta sást glöggt á
Fimmta þjóðþingi alþyðunnar.
Þar hefðu hinir nýkrýndu
kóngar átt að geta sýnt á sér
lýðræðisandlitið. En ekkert
slfkt var þeim f huga.
Húakúófeng fór að vfsu fögr-
ber umræða fór fram um þau
plögg og tillögur sem fyrir
þinginu lágu. Það var f raun
aðeins haldið f þeim tilgangi
að fá opinberan stimpil á
þær akvarðanir sem leiðtog-
arnir höfðu tekið undanfarið
eitt og hálft ár.
Núverandihæstráðendur f
Kfna, þeir Húakúófeng og
Tenghsiaóping eru heldur
ekki líklegir lýðræðispostul-
ar. Báðir eru þeir gamlir
og grónir fylgjendur forrétt-
inda skrifræðisins, en auk
þess eru þeir þekktir fyrir
annað en stuðning við fjölda-
baráttuna. Þrátt fyrir vin -
sældir sfnar, semeinkum
má rekja til samfelldrar and-
stöðu hans við Maó og klíku
hans, á Teng allblóðuga sögu.
Hann hefur t. d. verið sá
maður innan kfnverska skrif-
ræðisins sem harðast hefur
gengið fram f þvf að brjóta
á bak aftur verkföll með
herstyrk, m. a. f Hankov
1975. Vilji hans til lýðræðis-
legra umbóta takmarkast
raunar við skrifræðið sjálft
að mestu leyti. Hugmynd
hans er að ná sem vfðastri
samstöðu skriffinna innan
flokksins um helstu málefnin,
þvf vill hann hafa sem stærst-
an hluta þeirra með f ráðum.
r heildina tekið verður ekki
sagt að hinir nýju leiðtogar
flytji með sér andblæ endur-
nýjaðs lýðræðis og breyttrar
stefnu. Þeir eru s em gamalt
vfn á nýjum belgjum. Að
vfsu er f deiglunni stefnu-
breyting hvað varðar menning
armál og efnahagsmál,
en sósfalískt lýðræði, virkt
verkalýðseftirlit með öllum
stjórnarháttum, kemst aldrei
á undir stjórn þessara
manna. Raunar er vitað um
nokkurn fjölda pólitfskra
fanga sem enn hefur ekki einu
sinni verið minnst á f kfn-
verskum fjölmiðlum, þ. á.m.
200 trotskfista. Á meðan
þeim öflum sem berjast fyrir
sósfalfsku lýðræði og gegn
skriffinnskuveldinu er haldið
niðri með ofbeldi er ekki
k’ina
góðs að vænta úr höllum
ráðamanna.
A hinn bóginn skyldi það
ekki gleymast að þau skyndi-
legu og óskipulögðu fjölda-
upphlaup og keðjuverkföll þau
sem dunið hafa yfir kfnverskt
þjóðlff undanfarin ár, eru ó-
tvfræð vfsbending um að
fjöldinn se orðinn þreyttur
á að bfða eftir þvf að leið-
togarnir færi þeim sósfal-
fskt lýðræði á silfurbakka.
Enn bindur stærsti hluti
þessara óánægjuradda tál-
vonir við hægri skriffinnana,
andstæðinga fjórmenningana
alræmdu. En þær raddir
heyrast þegar og þeim fjölg-
ar stöðugt sem segja sem svo
að sósfalfskt lýðræði verði
einungis komið á með þvf að
eyða skriffinnskuveldinu og
afnema forréttindi þess.
SÞH
PERÚANSKIR ÚTLAGAR
NAÐAÐIR
f tilkynningu sem perúanska
herforingjastjórnin ^af út 15.
mars s.l. var þvf lyst yfir að
þeir útlagar sem ekki hafa
fengið að koma til Perú á sfð-
ustu árum gætu nú snúið heim
án allra erfiðleika. Þarna er
um að ræða stóran hóp manna
sem rekinn hefur verið f út-
legð vegna þátttöku sinnar f
baráttu verkalýðs og bænda,
þ. á. m. bændaleiðtogann Hugo
Blanco, einn af forystumönnum
FA(sjá NEISTA 2.tbl. '78),
Vfctor Cuadros, forystumann f
samtökum námuve rkamanna og
lögfræðingana José Ona og
Ricardo Dfaz Chávez, sem
þekktir eru sem verjendur
verkalýðsfélaga.
Krafan um að útlagar fengju
að snúa heim var eitt af höfuð-
kjörorðunum f allsherjarverk-
fallinu 27. og 28. febrúar s.l.
og var einnig áberandi f fjölda-
mörgum verkföllum og mót-
mælaaðgerðum sfðasta árs.
f kjölfar vaxandi mótmæla
gegn sparnaðarráðstöfunum
ríkisstjórnarinnar og brota
hennar á hvers konar mannrétt-
indum, lýsti herforingjastjórn-
in þvf yfir f júlf á sfðasta ári
að herinn myndi yfirgefa valda-
stólana smám saman á næstu
2 árum. Liður f þvf eru kosn-
ingar sem ráðgerðar eru f
júnf n. k. og verður þá kosið til
þings sem semja skal nýja
stiórnar skrá.
Þeir Blanco, Cuadros og
Dfaz Chávez hafa allir lýst yfir
þvf að þeir muni bjóða sig fram
f kosningunum og láta þannig
reyna a hvort frelsi þeirra
verði skert. Slíkt hefur gerst
áður, t. d. þegar Blanco var
leyft að snúa til Perúl975, var
athafnafrelsi hans næsta lftið og
lögreglumenn fylgdu honum
hvert sem hann for. Hann var
sfðan rekinn úr landi f júlf 1976
eftir að miklar mctmælaaðgerð-
ir urðu f Lima, þrátt fyrir að
hann hefði verið staddur f Cusco
allan timann og litla möguleika
haft á pólitfsku starfif
Intercontinental Press
SPANN:
r sfðari hluta febrúarmán-
aðar voru handteknir f Madrid
ritstjóri tfmaritsins SAIDA og
þrfr meðlimir f ritnefnd þess
sem eru framámenn f ýmsum
samtökum "villta vinstrisins"
(LCR, MC og PCT). Einn
hinna þriggja er forystumaður
deildar FA á Spáni (LCR),
Miguel Romero. Þeim var
gefið að sök að hafa farið of
hörðum orðum um Jóhann
Karl kóng, m. ö. o. boJaS lýð-
veldi f stað konungdæmis.
Eins og getið var um f 2.
tbl. NEISTA þessa árs hefur
spánska lögreglan og ritskoð-
unarmenn rfkisvaldsins engan
veginn lagt niður forna háttu -
ýmis blöð og tfmarit hafa ver-
ið gerð upptæk og mörgum
þeirra sem f ræðu, riti og á
á leiksviði hafa kastað hnúturor
f átt að konungdæmi, lögreglu
og her, verið búin vist f dý-
flissum til lengri eða skemmri
tfma.
Þann l.'mars voru fyrr-
nefndir vinstrimenn látnir
lausir, enda höfðu verið skipu
lagðar mótmælaaðgerðir og
stuðningsyfirlýsingar streymt
að fra verkalýðshreyfingunni
og flokkum hennar á Spáni
sem og erlendis frá.
KOSNINGAR
Sföari hluta vetrar hafa stað-
HANDTÖKUR OG KOSNINGAR
ið yfir kosningar á vinnustöð-
um um allan Spán. Þar var
verið að kjósa fulltrúa f ýms-
ar þær nefndir og ráð sem
koma fram sem fulltrúar
verkamanna gagnvart vinnu-
kaupendum og ríkisvaldi.
Höfuðverkefni þeirra er að
samhæfa að svo miklu leyti
sem hægt er starf verkalýðs-
sambandanna og deilda þeirra
á vinnustöðum og ná á þennan
hátt til þeirra verkamanna
sem ekki eru f neinu þeirra.
Fullnaðartölur um úrslit
kosninganna hafa ekki enn bor-
ist , en megineinkenni þeirra
var mikil efling 2 stærstu
verkalýðssambandanna, Verka
mannanefndanna(CCOO - þar
eru liðsmenn Komm. fl. f
miklum meirihluta, en þar
starfar einnig öflugur andstöðu
hópur liðsmanna LCR og MC)
og UGT(verkalýðssamband
sósfalista, en þar starfa þó
einnig liðsmenn annarra
flokka). S mærri samböndin
komu mjög illa út úr þessum
kosningum og innan þeirra fer
nú fram endurmat á stöðunni.
Þar er helst um að ræða USO,
þar sem vinstri sósfalistar og
róttækir kaþólikkar hafa ráðið
ferðinni og sfðan tvö örsmá
sambönd maóista.SU og CSUT,
þau klufu sig út úr CCOO á
sfnum tíma til þess að geta
betur stuðlað að einingu verka-
lýðsins að eigin sögnf CNT -
samband anarkista - sem nú á
lftið eftir af fornum styrk,
hvatti menn til að kjósa ekki,
en ýmsir liðsmenn þess svik-
ust þó undan merkjum.
Sú ætlan Sósfalistaflokksins
aðhagnýtasér kosningasigur
sinn s. 1. sumar til að gera
UGT að öflugasta verkalýðs-
sambandinu, hefur með öllu
mistekist. CCOO hafa f heild
styrkt stöðu sfna sem sterkasta
sambandið, enda f fylkingar-
brjósti gegn frankóis manum
allt frá stofnun 1962. UGT var
hins vegar áhrifalftið fram á
sfðustu ár.
Félagar okkar f LCR hafa
lengi barist gegn þeim klofn-
ingi sem rfkir f spánskri verka
lýðshreyfingu og berjast fyrir
einu sambandi, þar sem réttur
skoðanahópa væri virtur , enda
sameining ekki framkvæmanleg
án þess. Kosningarnar leiddu
þvf miður vfða til þess að klofn
ingurinn varð enn djúptækari,
en sameiningarstefnan á engu
að sfður góðan hljómgrunn og
nauðsynin á sameiginlegu verka
lýðssambandi hefur sjaldan
verið brýnni, þegar verkalýðs-
hreyfingin þarf að standa f
harðri baráttu gegn kjaraskerð-
ingarherferð stjórnar Suárez og
vinnukaupenda.
Tribuna Sindical/Combate