Andvari - 01.01.1896, Blaðsíða 107

73
ástin —ástin á landinu okkar — ástin á þjóðerninu
okkar—ástin á þjóðinni okkar, kærleikurinn, sem vjer
minnsta kosti eigum að bera hver til annars.
En svo verður þessi tilfinning einmitt svo opt til að
dreifa oss. Hún bendir að eins á takmarkið, en
svo brestur svo opt skilninginn til að komast að
rjettri niðurstöðu um, hverja leið skuli halda að því.
takmarki. Ættjarðarást vorri hættir svo mjög við,
eins og öðrum öflum sálna vorra, að taka hin og
önnur gönuskeið. Þið vitið, að kristin trúarbrögð,
sem ætlazt var til meðal annars að hefðu þau áhrif,
að mennirnir færu að skoða sig sem bræður og
systur, þau hafa opt valdið megnasta hatri og grimm-
asta ófriði. Jafnvel móðurástin, einhver hreinasta,
göfugasta og elskulegasta tilflnningin, sem til er í
þessum heimi, hefur stundum afvegaleiðzt svo, að
hún hefur valdið hinum viðbjóðslegustu glæpum. —
Það er því ekkert kynlegt við það, þótt ættjarðar-
ástin geti stundum komizt út á glapstigu.
Eitt hjákátlegasta dæmi afvegaleiddrar þjóð-
rækni er upptektasemin fyrir almennings hönd, sem
sumir menn þjást af, hræðslan við það og þykkjan
át af þvi, að allt af sje verið að gera alþýðu manna
einhverja skömm. Jeg vil leggja hana út á bezta
veg og ganga að því vísu, að af þjóðrækni sje hún
sprottin. En afvegaleidd þjóðrækni er hún. sannar-
lega. Jeg minnist sunnlenzks kaupamanns, sem einn
sumartima var hjá foreldrum mínum, þegar jeg var
°furlitill drengur. Jeg minntist einu sinni í grann-
ioysi, svo hann heyrði, á Jón heitinn Árnason lands-
bókavörð. »Nú, þú átt við hann Jón, sem mesta
svivirðing hefur gert islenzkri alþýðu?« sagði kaupa-
ttaðurinn. — Jeg var ekki svo fróður að vita, að
sá Jón, sem jeg hafði minnzt á, hefði gert íslenzkri,