Fálkinn - 09.02.1929, Page 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Rilstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvœmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Austurstr. 6, Reykjavik. Simi 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa í Osló:
Anton Sclijötlisgate 14.
BlaðiS kemur út hvern iaugardag.
Áskriftarverð er lir. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyriiifram.
Anglýsingaverð: 20 aura millimeter.
Prentsmiðjan Gutenberg
^Umfíugsunarvert ~!
Sundliöllinni er nú svo langt kom-
ið. að gerðir hafa verið fullnaðar-
uppdrættir að lienni. Hún er til á
pappirnuin og dálítið meira, ]>ví rík-
isstjórn og hæjar hafa lieitið lienni
fjárframlögum, sem nema 250 þúsund
krónum.
Iín nú stendur það lika á pappírnum,
að ]>essi upphæð nægi ekki. Sundhöll-
in sjálf kostar samkvæmt áætlun 312
húsundir og er ]>á aðeins talið liúsið
sjálft en ekki vatnsleiðslur að þvi. Og
nú er spurningin: vill hærinn segja
úrslitaorðið og lofa þessu sem á vant-
ar, svo hægt sje að flytja sundhöllina
af pappírnum og yfir í veruleikann á
þessu ári og liinu næsta?
Bærinn hefir í mörg horn að líta.
Hann er að útrýma forargötunum og
gefa íbúum sínum malbikuð stræti í
staðinn, hann hefir skinnað sig upp
svo undrun sætir á rúmum tuttugu
árum, fengið sjer vatn í livert hús, gas,
rafmagn og rörleiðslur fyrir allan ó-
þverrann, sem frá lionum kemur.
Hann kastar tötrunum og eignast
eigulegar flíkur í staðinn. Hann vant-
ar ennþá sjálft höfuðfatið: ráðhúsið.
Jú, bærinn hefir í mörg liorn að líta
— euginii neitar því.
Bærinn liefir á herðum sjer ]>ung-
an hagga, þar sem er ómagafram-
færið. Og algengasta orsölc þess, að
fólk veröur að flýja á náðir bæjar-
ins og þiggja hans hrauð er heilsu-
leysið. Öllum ber sainan um, að sund-
höllin eigi að vera heilsulind hæjar-
ins, að liún eigi að varna sjúkdóinum
og auka þrótt og vellíðan þeirra, sem
licilbrigðir eru að kalla. Að hún muni
eiga sinn þátt í því, að ala upp nýja
kynslóð, hrausta kynslóð, og efla
]>rifnað og atorku. Og er mála sann-
ast, að bærinn mundi með sundhöll-
inni endurgjalda stóran skerf af því,
sem hann skuldar í margra ára van-
rækslu á umönnun unglinganna, sem
alast upp i Reykjavík.
Sundhöllin á að l>era sig — borga
reksturskostnaðinn, beinlínis. Senni-
legt að hún geri betur. En umfram
alt borgar hún óbeinlinis. Ef liún
gerði það ekki, væri Reykvíkingar og
íslendingar öðruvisi skapaðir en allir
aðrir menn. Sundhöllin er mesta
gróðafyrirtælcið, sem borgin getur lagt
i'je í. Og varla mun finnast i liöfuð-
borginni sá gjaldandi, sem elskar skít-
inn svo mikið, að liinn vilji ekki til
vinna nokkurra króna hækkun á út-
svari til ]>ess eignast mestu hrcinsun-
-arstöð landsins.
cx.
Hvar stóð vagga mannkynsins?
Forndýrabein, sem verið er að biía til flutnings.
Vísindamennirnir hafa lengi
deilt um, hvar í heiminum hinir
fyrstu forfeður mannkynsins
hafi alið aldur sinn. Sumir hafa
viljað halda því fram, að vagga
mannkynsins hafi staðið í
Afríku, aðrir hafa tilnefnt eyði-
merkur Arahíu og enn aðrir hafa
reynt að leiða líkur að því, að
forfeður mannkynsins hafi dval-
ið i landi, sem nú sje sokkið, en
verið hafi milli Madagaskar og
Indlands.
Nú er nýr staður kominn til
sögunnar, sem tnenn telja, að
líklegri sje til að geynta elstu
sögu mannkynsins en nokkur
þeirra, sem nefndir voru. Það er
Gobi-eyðimörkin rnikla i Kína.
Eyðimörk þessi er dalur í Asíu-
húlendinu mikla, norðan við Tí-
bet. Liggja fjöll að henni á alla
vegu, nema að vestan, þar tekur
Austur-Turkestan við, en Altai-
fjöll og Tiensjan ganga austur
í eyðimörkina. Eyðimörkina alla
milli Pamir og Ivingan-f jall-
garðsins í Kína kalla Kínverjar
Hanhai („þornaða hafið) og er
Gobi-eyðimörkin austurhluti þess.
Var haf þarna fyrrum, á „ter-
tiera“ jarðsögutímabilinu svo
að nafnið hefir við rök að styðj-
ast. Gobi-eyðimörkin liggur um
1000 metra yfir sjávarmál, að
nýju Ijósi yfir ýmsa þætti forn-
dýrafræðinnar.
Hjer í blaðinu hafa áður ver-
Andrcivs-leiðangurinn i náttstað í Gobi-egðimörkinni.
þeirra hafa verið 24 feta löng og
13 feta há. Leifar þær, sem fund-
ist hafa af þessum dýrum eru
stórum fullkomnari og minna
skemdar en venja er til um
forndýraleifar. Er það staðhæft,
að aldrei hafi fundist fullkomn-
ari forndýraleifar en þarna.
Menn þykjast geta staðhæft, að
þarna hafi verið fjöldi dýra og
að kalla iná á sama blettinum
hafa fundist steingjörfingar og
leifar af fjöldamörgum dýrum.
Þó þessar dýraleifar hafi
fundist þarna er það vitanlega
engin sönnun fyrir því, að fyrstu
menn veraldar hafi alið þar ald-
ur sinn. En hitt fullyrða menn,
að þarna hafi verið hreinasta
Gosenland á þeim tíma, sem
flestir aðrir hlutar veraldar voru
i II- eða óbyggilegir. Og Gohi-
eyðimörkin hefir einnig að
geyma menjar, sem sýna að
austur þar hefir um eitt skeið
verið afar mikil mannabygð;
þar eru rústir af heilum stór-
horgum er sýna, að á þessum
slóðuin hefir verið menningar-
undanteknu mjóu belti, frá
austri til vesturs, sem er lægra.
Ástæðan til þess, að menn fóru
að veita Gobi-eyðimörkinni eft-
irtekt var í fyrstu sú, að um
hana lá færasta leiðin inn í dul-
arfulla landið Tibet, sem til
skamms tíma hefir verið lokað
Evrópumönnum. Lama-arnir eða
einlífismennirnir í Tibet hörðust
lengi og vel á móti því
að aðrar þjóðir yrði nokkurs
vísari um háttu þeirra, siði og
þjóðskipulag, en vitanlega varð
vestrænum vísindamönnum því
meira keppikefli að ráða gátur
þessa lokaða lands. En á þcss-
um ferðum urðu menn þcss vís-
ari að Gobi-eyðimörkin hefði að
geyma stórmerkar menjar frá
fornum jarðsögutímabilum. Og
þetta kom betur fram síðar. Því
leiðangur sá, sem Ameríkumenn
gerðu út lil Gobi fyrir nokkrum
árum og kendur er við Andrews,
hefir orðið svo margs visari i
förinni, að fregnir þær sem þeir
leiðangursmenn segja frá, varpa
Loftskeytastöð Andrews í ferðalaginn.
ið birtar myndir af hinum risa-
vöxnu dýrum, sem þarna höfð-
ust við fyrir miljónum ára. Sum