Fálkinn - 14.12.1929, Blaðsíða 5

F A L K I N N
5
Sunnudagshugleiðing.
Matth. 7, 11—17.
DauSinn er óttaefni flestra vor
mannanna. Vjer hræðumst hann
og teljum hann óvin vorn, vjer
viljum reyna að flýja hann þang-
að til í síðustu lög og hugsum
með skelfingu til þess að deyja.
Og þó vitum við öll, að dauðinn
er einn sjálfsagðasti hluturinn í
tilveru allra manna, og að eng-
inn getur umflúið dauðann,
hversu .máttugur, sem hann er.
Dauðinn getur horið að höndum
þegar minst var, stundum lætur
hann að vísu langa og erfiða
sjúkdóma gera boð á undan sjer,
en stundum heggur hann þar
sem síst var húist við, og ungur
maður, sem er alhraustur í dag,
er liðið lík á morgun.
En er ekki óttinn við dauðann
sprottinn af fullkomnum mis-
skilningi á því, hvað líf og dauði
er? Hvað er dauðinn? Er hann
aðeins það, að þetta sem við
köllum líf, staðnæmist? Er hann
ekki annað miklu meira, sem sje
það, að hann sje breýting á lif-
inu sjálfu — þröskuldur, sem
stigið er yfir, úr einni tilveru og
yfir í aðra betri og fullkomn-
ari. —
Ekkert er eðlilegra, en að þeim
inönnum þyki dauðinn ægilegur,'
sem tamið hafa sjer þá lífsskoð-
un, að hann sje endimark alls
lífs, að sá sem deyr sje máður
úr tilverunni og ekkert verði eftir
af honum nema moldin i Iíkkist-
unni. Maðurinn á bágt með að
sætta sig við þau örlög og ])að
er eðlilegt.
En ])eir menn, sem trúa því,
að annað líf sje til eftir þetta
hafa eigi neina ástæðu til að líta
dauðann sömu augum og hinir
fyrnefndu. Jafnskjótt og trúin
hefir geiið manninum sanni'ær-
ing um ,að annað líf og betra
komi eftir þetta, þá horfir dauð-
inn alt öðru vísi við. Hann er þá
orðinn áfangastaður milli tveggja
heima, jarðheimsins, sem bæði
hefir meðlæti og mótlæti að
bjóða, og eilífðarheimkynnanna,
þar sem oss er fyrir búin sælu-
vist. — En þetta viðhorf gagn-
vart dauðanum öðlast aðeins sá,
sem hlotið hefir lifandi trú á
Jesús Krist og endurlausnarverk
hans, er hann fórnaði sjálfum
sjer á krossinum til þess að opna
oss aðgang að sæluvistinni ann-
ars heims.
Hvað veldur því, að svo marg-
ir, sem skírðir eru til kristninn-
ar trúar og hlotið hafa fræðslu
um í kristindómi, skelfast eigi að
síður dauðann og telja hann óvin
sinn. Er það eigi það, að trú
þeirra er eigi nógu heit og lif-
andi, sannfæringin ekki nógu
sterk um það, að frelsarinn hafi
endurleyst mannkynið lil eilífs
lífs og skilningurinn eigi nógu
skýr á því, sem biður okkar
hinu megin grafarinnar. Er það
ekki af þvi, að vjer látum dæg-
urþras og jarðneskar áhyggjur
hyrgja oss sýn út yfir gröfina.
Tökum oss til fyrirmyndar
sálmaskáldið hrjáða, sem óttað-
ist ei afl dauðans en sagði:
... í Kristí krafti eg segi,
kom ])ú sœll, þegar þú vilt.
Þar var trúin heit og óbifan-
leg og svo ætti hún að vera hjá
öllum kristnum mönnum. Því
broddur dauðans er ekki lengur
til. Dauðinn er aðeins inngangur
til betra líl's.
Bókmentasamkepni.
tiversvegna lesa Norðurlandabúar
]ack London?
(Martins Forlag í Kaupmannahöfn
efndi til samkepni um bcstu ritgerð-
ina um, hvcrsvegna Norðurlandabúar
læsi rit Jack Londons meira en aðrar
þjóðir. Um tvö liundruð svör komu
og voru danska rithöfundinum Peter
Tulein dæmd aðalverðlaunin, en auka-
verðlaunin fekk Olafur Friðriksson
hlaðamaður. Fer hjer á eftir rifcgerð
Ólafs, en hitl svarið verður l)irt við
fyrstu lientugleika).
Hver sá er skáldsögur les, gerir ó-
sjálfrátt tvær kröfur til höfundarins:
Að rás viðhurðanna i sögunni sje ör,
og að hún sje sennileg, bæði söguefnið
og gerðir söguhetjanna.
Aðalkrafa víðsýns lesanda er að
sagan sje sennileg, en krafa frumstæða
mannsins er að hún sje sem viðburða-
ríkust; hann álítur hvort eð er alla
frásöguna heilagan sannleika. f Egypta-
landi eru Nick Carter-sögurnar álitnar
vera sannar frásagnir, og cru þær
sem stendur uppáhaldsbókmentir al-
mennings þar. En þegar þeir góðu
Egyptalandsmenn fá að vita hvernig i
öllu liggur, þá eru dagar Niclc Carters
taldir við ána NH. Það mun fara þar
eins og þegar danski norðurfarinn
sagði tveim Skrælingjum, fylgdarmönn-
um sinum, að sagan sem hann var að
segja þeim, og þeir höfðu hlustað á
með áfergju, væri tómur uppspuni —
þeir vildu ekki heyra orð framar.
Margir úrvals rithöfundar, sem
þekkja ágætlega og lýsa snildarlega
tilfinningum, hugsunum og gerðum
mannnnna, lýsa barnalega og lilægi-
lega hvernig báti er róið ylir fjörð,
eða livernig klifrað er niður klett, án
þess margur lesandi (eða jafnvel rit-
dómari) sem ekki þekkir hátaferðir
nema af hókum, hafi annað eða meira
við það að athuga, en Grænlending-
arnir höfðu, þegar þrjú sópslcöft voru
látin tákna laufskóg, við leiksýningu,
i landi þeirra. Af þessu má sjá, að
það eru til „bókmenta“klettar, „bók-
menta“bátaferðir, varðeldar o. s. frv.
og er þetta alt ólikt því, sem það
raunverulega er, en gengur sifelt aftur
hjá rithöfundum, á sama hátt og
„bókmenta“strúturinn (þekkist á því
að liann stingur hausnum niður í
sandinn) stöðugt heldur áfram að
sýna sig, síðan Gaius Plinius Secundus
fyrir tvö þúsund árum innleiddi hann
i bókmentirnar. En náttúrufræðingur-
inn, sem þekkir hinn raunverulega
strút, verður öskuvondur þegar hann
rekst á strút Pliniusar.
A sama liátt er farið hinum raun-
sæja æskulýð vorra tíma á Norður-
löndum, scm alist liefir upp við úti-
ferðir, þegar hann reltst á „bók-
menta“hátaferðirnar eða klettana.
Hann þekkir þetta úr raunverulega
lifinu og lætur sjer ekki nægja sóp-
sköft fyrir beykiskóg. Unga fólkið
liafnar af þessum orsökum mörgum
liöfundum, þótt bæði sjeu sálfræðing-
ar og ritsnillingar.
En hjá Jack London! Þar finnur
lcsandinn altaf að söguhetjan fer nið-
ur raunverulegan klett, þó hann liafi
máske aldrei verið til nema í huga
höfundarins, meðan hann var að lýsa
livernig klifað var niður.
Með tilliti til kröfunnar um að at-
burðarásin sje ör, þá verður Jack
London mjög vel við henni. Veldur
þvi ógnar-straumur hugmj’nda hans,
sem cr það að þakka, að hann freist-
ast aldrei til þess að nota nema bestu
hugmyndir sinar, gagnstætt þvi sem
vill verða um aðra rithöfunda, er láta
oft leiðast til þess, af því uppsprettu-
lind hugmynda þeirra rennur ekki eins
ríkulega. Hið mikla raunsæi, og liin
ágætlega skýra frásögn lians, verða
einnig mjög þess valdandi, að sagan
gengur örar, svo að lítilfjörlegt atvik,
t. d. að maður vaknar, verður sögu-
legur viðburður. Hið sama raunsæi
veldur því, að hann lætur aldrei stóru
atburðina koma svo þjett, að þeir
þreyti lesandann — sumir höfundar
er fylgja þeirri stefnu i skáldsagna-
gerð er Jack London hefir myndað,
láta stundum leiðast til þess,
Með hærra menningarstigi krefst les-
andinn sannari frásagnar, þess vegna
fellur Jack London Norður-Evrópubú-
um betur í geð en öðrum. Aðalorsökin
til vinsælda hans á Norðurlöndum er
]>ó að finna i hinu sífelda lofi, cr hann
syngur hugrekkinu, viljaþrekinu, lik-
amsaflinu og hinu erfiða lífi undir
beru lofti, en einmitt í þessu lýsir sjer
liin norræna atbafna-lifsskoðun —
kölluð andi vikingaaldarinnar, þó
langtum eldri sje — sem er enn
undirstöðuatriði i hugsanaferli al-
mennings alstaðar á Norðurlöndum —
lifsskoðun sem í insta eðli sinu er
gerólík örlagatrú Suðurlandabúans,
sem á rót sína að rekja til mörg þús-
und ára harðstjórnar, og hitans, sem
gerir alla áreynslu að þjáningu.
Norðurlandabúinn skilur sjálfan sig
betur þegar hann les rit Jack Lon-
dons, þess_ vegna mun lestur bóka
hans ennþá aukast afskaplega.
Ár eftir ár mun vorið koma með
reglubundinni venju: danska sljetl-
lendið mun grænlta, ísinn leysa á elf-
unum sænsku, lóan syngja við finsku
fjallavötnin, mjórendu færeysku fiski-
bátarnir leggja frá landi, björkin
laufgast í norsku hliðunum, og svan-
urinn svífa syngjandi til hinna blá-
móðgu islensku fjall-heiða, en í hvert
skifti sem vorblóm Norðurlanda
springa út á ný, mun stöðugt stærri
hluti unga fólksins leita út i viðátt-
una, og þar sem Jack London er, fá
fullnægt hinni eðlilegu þörf sinni til
hetjudýrkunár.
Ólafur Friðrilcsson.
GIFTUR 62 SINNITM
Hinrik áttundi Englakonungur er
einn af frægustu kvennabósum sög-
unnar. Hann kvæntist sex sinnum. En
nú á timum er þctta ekki nema smá-
ræði, að minsta kosti ef hann er bor-
inn saman við Morris Bankin, Ame-
rikumann, sem á heima í smáþorpi
rjett hjá Varsjá. Hann var nýlcga tek-
inn fastur — meira að segja fyrir
altarinu þar sem hann stóð og var að
vinna 62. konunni sinni hjúskaparheit.
Morris Bankin giftist eltki altaf af
ást, eins og nærri ntá geta. Hann liafði
það fyrir atvinnu. Hann hafði upp-
götvað, að þarna kringum Varsjá var
fjöldi ungra stúlkna, sem höfðu trú-
lofast Pólverjum er flutt liöfðu úr
landi til Ameríku. Áttu þær að koma
á eftir þegar unnustarnir væra búnir
að koma sjer fyrir þar vestra. En nú
eru innflyt jendalögin orðin ströng i
Bandaríkjunum, stúlkurnar fengu ekki
leyfi til að flytjast vestur, nema þær
unt ákveðna fjárupphæð. ()g þær ginu
þær aðeins orðið með því að giftast
Amerikumanni. Þetta freistaði Banl;-
ins. Hann fór til stúlkanna hverrar
af annari og bauðst til jtess að giftast
þeim, gegn því að þær borguðu hon-
um ákveðna fjárupphæð. Og þær gripu
við þessu. Á sköinmum tima hafði
hann gert 61 stúlku hamingjusama á
þennan hátt. Undir eins og brúðkaup-
ið var um garð gengiö, var stúlkan
orðin ameríkanskur borgari og gat
flutt vestur — til unuustans síns. En
hvernig lionum hefir tekist að liafa
altaf „pappirana i lagi“ undir hverja
giftingu, skal ósagt látið.
Annars kom lögreglan lil skjalanna
á versta tíma. Þvi þau liöfðu einmitt
orðið ástfangin hvort af öðru, Bankin
og sú sextugasta og önnur, og höfðu
ætlað að eigast i alvöru.
PELIKAN-LINDARPENNINN
Hið heimsþekta firma, Gunther
Wagner, Hannover, hefur nú byrjað að
smíða lindarpenna af nýrri gerð og
hefur penninn hlotið nafnið „Pelikan“.
Firmað liefur í kyrþey lcngi unnið að
því að framleiða betri lindarpenna en
áður þekklust og þegar tilraunapenn-
arnir voru fullgerðir og ekkert hægt
lengur að þeim að finna voru 200
þeirra sendir viðsvegar um heiin til
notkunnr og álits. Fyrst, þegar lof-
samleg ummæli þeirra sem höfðu
notað pennana voru fengin og full-
komlega var sjeð að þeir stæðust
reynsluna, var byrjað að framleiða þá
i stórum stil.
Þetta var í ágústmánuði i sumar
sem leið og var álit Pelikan-Lindar-
pennans þá þcgar orðið svo mikið að
keppinautarnir voru komnir með eft-
irlíkingar af honum markaðinn, eu
þar eð Pelikan-Lindarpenninn allur,
svo og einstakir lilutar lians vcru lög-
verndaðir, varð tilbúningur og sala á
eftirlikingum þessum stöðvuð. Slíkt er
algert einsdæmi að vara sje eftirlikt,
áður en hún svo að segja er liomin á
markaðinn og er það ef til vill einna
ljósasta sönnunin fyrir því hve geysi-
lega Pelikan lindarpenninn stendur
öðrum pennum framar.
í ágústmánuði var svo byrjað með
framleiðslu sem nam 200 lindarpenn-
um á dag, en strax i september var
framleiðslan komin upp i 400 penna
á dag án þess þó að geta fullnægt
pöntunum þeim sem að streymdu. I
októlierlok var ný deild af verksmiðj-
unni fullgerð sem eingöngu vinnur að
framleiðslu Pelikan-Lindarpennans og
getur afgreitt 1000 þeirra á dag.
Það sem einkum er sjerstætt við
Pelikan-Lindarpennann er það, að hægt
skuli vera að framleiða penna sem
stendur fyllilega á sporði vönduðustu
og dýrustu áðurþelstum pennum fyrir
alt að helmingi lægra verð. En slíkt
kemur til af því að við smiði Pelikan
eru notaðar vjelar sein vinna algerlega
sjálfkrafa (automatiskt), þ. e. efninu
er stilt inn i vjelarnar og skila þær
svo liverjum hlut fullunnum og altil-
búnum til að setjast saman i lindar-
penna.
En til þess að liægt sje að nota slik-
ar vjelar sem skila hverjum hluta fyr-
ir sig svo nákvæmlega fullunnum að
tæpast munar liugsanlegu broti úr
millimeter og því hægt að setja hlut-
ana sninan í lindarpenna sem þegar
i stað er algerlega loft- og vatns-
þjettur þá verður að nota þau allra
vönduðustu efni sein tækni nútimans
liefur fundið, því að úr grófu efni
gætu vjelarnar aldrei skilað svo ná-
kvæmum hlut.
Inserat.