Fálkinn - 09.01.1932, Side 11

F Á L IC I N N
11
Þorskurinn.
Lins og gel'ur að skilja vantar
niikið á, aö meim þekki lil fulln-
ustu lifnaðarhætti ýmsra fiska, jal'n-
vel sumra þeirra, sem nálega hverl
mannsbarn þekkir úllitið á. Það
gcgnir líka dálítiö ööru rnáli aÖ
kynnast lífi og þroska liskanna i
sjónum cn ýmsra dýra, sem menn
hafa daglega fyrir augum sjer. Það
er blátt áfrain undraverl hve vel
vísindaniönniimim hefir orðið á-
gengt i því, að kynnast dýralífinu í
höfunum og flestum mun það bein-
tinis óskiljanlegl, nema þeir kynn-
ist hinum hugvitsamlegu aðferðum,
sem vísindainennirnir hafa til þessa.
Mörg undanfarin ár hal'a vísinda-
menn I. d. starfað að því, að kynna
sjer þroskaferil álsins, og hefir eink-
um einn danskur visindamaður get-
ið sjer heimsfrægð fyrir uppgötv-
anir sínar hv.að þetta snertir. Eng-
inn vissi „hvaðan állinn koin eða
hvert hann fór“ en nú hefir tekist
að sanna, að þetta titla dýr er meiri
ferðalangur, en nokkrum manni
hafði dottið í hug. Ilafa verið gerð-
ar út langar og dýrar rannsóknar-
ferðir til þess að sanna þetta. Hjer
skal nú ekki fullyrt um álinn lieldur
vikið að öðrum íslenskum fisk, sem
öll þau börn er þetta lesa eru skyld-
ug til að vita deili á, því að íslend-
ingar lifa að miklu leyti á þessari
cinu fisktegund. Lifnaðarhættir hans
eru mönnum vel kunnir, ekki síst
af rannsóknum þeim, sem fram hafa
farið hjer við land. Því að hvergi
munu þorskmiðin vera jafn auðug
og hjer og vísindamennirnir kalla
islensku fiskimiðin „vöggu þorsks-
ins“.
Þorskurinn er afar frjósamur
fiskur. Kvenfiskurinn getur gotið
alt að niu miljón eggjum (lirognum).
Þið munduð eltki vera í vafa um,
að það' væri gagnlegt að eiga hænu,
sem verpti svo mörgúm eggjiim á
ári! Undir eins og eggjunum hefir
verið gotið leita þau upp á yfir-
borðið og svo berast þau langar
íeiðir á burt með straumnum, enda
þótt fiskurinn haldi sig á grunnum
nærri landi meðan hann er að
gjóta.

r •

"'N C'. $ (j ’ I %
'Þriggja vikiut gömnl þorsksegSi.
Þorskurinn gýtur í mai’s og apríl
og seyðin rekur jafnóðum úl í
Atlantsháfið i ýmsar áttir, sum langt
norður í lial'. Nokkru síðar fara sjó-
menn að verða varir við seyðin i
þjettum torl'um og cru þau ekki
nema tæpur sentimetri á lengd.
Kroppurinn er dökkur og svartir
blettir á hliðunum. Stór poki lafir
niður úr kviðnum — þar er nestið,
sem þau hafa til að nærast á þang-
að til þau fara að veita sjer hjörg
sjálf.
Nú þroskasl seyðið fljóttega á
rekinu í hafinu, kviðpokinn hverf-
ur, hausinn verður skringilegur í
laginu vegna þess að neðri skoltur-
inn beygist upp á við og vex miklu
hraðar en sjálfur hausinn. Bráðum
StiekkdSnr þverskurSnr af nfjgotnu
segSi.
fara seyðin að draga sig upp að
landinu aftur og sjómenn verða ofl
varir við ]iau. l>essir ungu íiskar
eru sjerkennijegir vegna þess að
]jeir eru með dökkum rákum á hlið-
uiiuni, sem mynda einkennilega fer-
hyrnda bletli.
l>egar þorskurinn er orðinn árs-
gamall skiftist hann í tvo l'lokka.
Annar flokkurinn er værukær og
heldur að meslu leyti kyrru fyrir
þar sem hann er kominn.
í hinum fiokknum safnast saman
flökkulýðurinn. I'essi þorskur l'er i
langferðir norður í höl' og veiðist
þar. Norðmenn kalla þorskinn sem
þeir veiða ýmsum nöfnum eftir lit-
blænum á honuni, en þó mun þetta
vera sami þorskurinii, en breytir um
lit eftir því hvar hann er í sjónum.
Iljer við ísland eru auðugustu
fiskiiniðin fyrir sunnan land, en í
Noregi eru einna mestar þorskveið-
ar við Lófót.
Rtimlega missiris gamall þorskur.
Aðal þorskveiðin við suðurland
hefst nokkuð mismunandi snemma.
I Vestmannaeyjum er oft byrjað
nálægt áramótúnum en aðal veiðin
er í mars og apríl, einmitt á þeim
líma, sem fiskurinn kemur upp að
landi til þcss að gjóta. Þegar því
er lokið flytur fiskurinn sig um set
en togararnir elta hann norður á
bóginn til Veslfjarða, þar eru Hala-
miðin, sem þið hafið heyrt nefnd,
langt undan landi. í júnimánuði er
oft góð veiði útaf Austfjörðum við
Ilvalbak.
Á sumrin er þorskveiði ekki telj-
andi við suður og vesturland en
þá veiðist þorskurinn við norður-
land og einkiim fyrir austfjörðunum,
þar sem hún er stunduð bæði al' ís-
lendingum og Færeyingum.
Tóta frœnka.
ÞAtí RR RKKl ALTAF .S'.í VRRSTl.
SRM ÍIRÓPAR ILEST
/E, mamma, sagði litla músin
jeg sá hjerna úti i porli tvö dýr,
annað var hræðiiegt, já óttalegt, en
hitt var svo fallegt og vingjarnlegt!
Hvernig litu þau út? spurði
músamóðirin.
Ljóta dýrið var með langa og gula
Iljólreiffamaður einn hefir vaniff
hundinn sinn á aff setjast á stgr-
iff á reiðhjólinu sínu i hvert skifti
sem hann gfirgefur jxtff. Sitnr hund-
Ilræffilegt dtjr.
fætur. Það var með stóran og rauð-
an kamb á hausnum og ógurlegt bog-
ið nef og augun voru ljót og grimd-
arleg! Og svo opnaði það nefið og
gólaði, svo að jeg var rjett að segja
dottin af hræðslu!
— O, sussu, sussu, þetta hefir nú
bara verið haninn, sagði músamóð-
ir en hann gerir þjer nú ekkert
mein. Þú þarft ekki að vera hrædd
við hann þó hann gali hátt. — Nú,
jæja, hvernig var svo liitt dýrið?
— Ó, það var svo fallegt! það lá
á maganum í sólskininu og sleikli
út um. I’að var með fallegar, gráar
lappir og bringan hvít. Þarna kem-
ur það svo að þú getur sjeð sjálf,
er það ekki fallelgt?
FaUega dtjriff.
Mikill einstakur bjáni ertu,
sagði músamaiuma, — þetta er versti
óvinur þinn, kötturinn. Við skulum
flýta okkur í burt, þvi annars jetur
hann okkur báðar.
urinn sem fastast þangaff til htis-
hóndinn kemtir aftur og vitanlega
dettur engum i hug aff stela hjólina
þegar þess er svona vel gætt.
Jan Rrik, frh. af bts. 7.
Nú var Jan Erik nóg boðið.
Ilann liugsaði til móður sinnar,
Hún gat komið út og þá vrði
lnin birninum að bráð. Hann
slökk niður úr trjenu og hljóp
rakleiðis heim til sín. Hann
ræðst þegar gegn bangsa. Fang-
lirögðin urðu býsna stinn. Jan
Krik þreifaði eftir hnífnum, en
hann var liorfinn úr beltinu. Þá
var það vonlaust að berjast við
bangsa. Leikslok urðu líka þau,
að Jan Erik fjell að velli, og
reis aldrei upp frantar, en
bangsi labbaði hróðugur brott.
En ieitarmennirnir urðu hans
varir og sendu lionum hinstu
kveðju í skotum.
Síðan gengu þeir þangað sem
Jan Erik lá. Móðir hans hafði
komið út til að sjá, hvað um
væri að vera.
Þegar sýslumaðurinn kom að,
mælti hann: „Mönnum er frjálst
að segja það sem þeir vilja um
Jan Erik, en því verður ekki á
móti mælt, að hann hafði hjart-
að á rjettum stað. Slíkt gera
ekki allir fvrir móðtir sína“.
Óvinir okkar hjálpa okkur æfin-
lega; þeir slyrkja taugar okkar og
auka getu okkar og sálarkrafta.
Áður fyr' várð hver ungur maður
óhamingjusamur, er stúlkan sem
hann unni giftist öðrum. En nú er
liann hamingjusamur ef hann getur
orðið seinni maður hennar.
Lifið er ekki bikar, sem maður á
að tæma, cn mál, sem maður á að
fylla.
Best er að auglýsa t Fálhauuiu