Fálkinn - 09.09.1933, Blaðsíða 11

F Á L Ií I N N
11
Pappírsiðnaðurinn.
Pappírinn er orðinn sú vöruteg-
und, sem mikiö er notaS af i ver-
öldinni og sem mennirnir geta síst
veriS án. Reyndu aS hugleiSa meS
sjálfum þjer hve viSa hann kem-
ur viS sögu og hve oft þú verS-
ur var viS hann, á hverjum ein-
asta degi. Þú lest blöS og bækur,
prentar á pappír, þú skrifar brjef
á pappír, svo aS nefnt sje þaö
allra algengasta. Þú getur alls ekki
í fljótu bragSi gert þjer grein fyr-
ir hve mikiS er notaS af pappír
á hverjum einasta degi.
NafniS pappír er dregiS af
egyptska orSinu „papyrus“, en þaS
orS var nafn á jurt i Egyptalandi.
Trefjur úr þessari jurt voru límd-
ar saman og notaSar til aS skrifa
á fyrrum, og er tæplega hægt aö
nefna þetta pappírsiSnaS. En upp-
runa pappírsiSnaSar nútimans er
ekki aS leyta til Egyptalands held-
ur til Austur-Asíu, Japan og Kina,
þar sem aS menn öldum og jafn-
vel árþúsundum saman gerðu
pappir meS líku móti, að undir-
stöSuatriSum, og gert er enn í dag
í pappírsverksmiSjum menningar-
landanna. Sá er munurinn, aS áS-
ur var þetta rekiS sem handa-
vinna, meS mjög einföldum vjeluin,
en nú er pappirsiSnaSurinn rek-
inn í stórum stíl meS afar marg-
brotnum vjelum, sem hver hefir
sitt ákveSna hlutverk og afkasta
ineiru en miljónir Austurlandabúa
geta gert i höndunum.
fíngerS síja fest á grindina. Henni
er svo dýft niSur i keriS meS
pappírsgrautnum og tekiS upp afl-
ur og sigur þá vatniS úr, gegnum
sijuna; en grindin er hrist fram
og aftur í sífellu, svo aS trefjurn-
ar flækjast saman og mynda sam-
felda, þunna voö. Ef þessi voS væri
nú þurkuS eins og hún kemur úr
síjunni, mundi maSur fá gljúpan
og götugan pappír, sem ómögulegt
væri aS skrifa á, og þessvegna
er sterkja úr rísmjeli sett í voSina
til aS gera hana þjetta og brúklega
til aS skrifa á hana. Svona gera
menn pappír í Kína enn í dag, og
er þessi pappírsgerS rekin sem
heimilisiönaSur og öll fjölskyldan
vinnur aS henni.
PappírsgerSin breiddist út vest-
ur á bóginn frá Japan og komst
snemma á miSöldum lil landanna
viS MiSjarSarhaf. ÞaS munu hafa
veriS Arabar, sem fluttu hana meö
sjer til Evrópu, eins og marg'ar
aSrar nýjungar. En viS MiSjarSar-
hafiö var pappírsmórberjatrjeö
ekki til og þessvegna varS aS finna
annaS efni til pappírsgerSarinnar,
í fyrstu bómullarklúta en siSa not-
uöu menn einnig klúta úr ull og
öSrum efnum. En þaS reyndist
erfitt aS leysa þessa klúta upp i
trefjur meS því aS berja þá eins
og Japanar börSu börkinn og
þessvegna geröu Evrópumenn sjer
sjerstakar vjelar til þess aö ná
klútunum i sundur, og voru þess-
Pappirsiðnaður í Japan.
Japanar nota einkum eitt efni
til pappírsgerSar: börkinn af
pappírsmórberjartrjenu. Börkur-
inn er soöinn í lút og greinist þá
ytra JagiS frá þvi innra og er
innra JagiS þvinæst bariS meö
sleggju þangaS til börkurinn hefir
greinst sundur í trefjar. Þessar
trefjar eru látnar i ker meS vatni
og hrært i þangaS til þunnur
grautur er orSinn úr öllu saman.
Til þess aS búa til pappírinn er
svo notuS grind, af sömu stærö
og pappírsörkin á aÖ vera, en
ar vjelar reknar meS vatnsafli, þvi
aS þær voru mjög orkufrekar. Á
myndinni, sem kemur hjer næst
á eftir og er af pappírsgerSar-
verkstæSi frá 16. öld sjást líka tvö
vatnsmylluhjól fyrir utan gluggH
ann.
En eftir því sem notkun pappírs
fór vaxandi, og þaS varö einkum
eftir aö prentlistin hófst, þá reynd-
ist þaS óldeyft aS fá nógu mikiS
af klútum til pappírsgeröarinnar
og þá var fariS aÖ svipast um
Ef þér nú auk þess notið
PERI rakblað, g$tið þér
rakað yðuríeinuvetfangi. a
— Hafið þér rakað Æ,'
L yður með PERI
raktækjum? :: llk
DR. M. ALBERSHEIM, FRANKFURT/M.- PARIS -'LONDON
Umboðsmenn H. ÓLAFSSON & BERNHÖFT.
Gömul pappirsgerð.
eftir nýju efni i pappírinn. Til er
hollensk bók, sem prentuS var 1772
og er hún prentuð á 60 mismun-
andi pappírstegundir, en hver teg-
und er gerS úr mismunandi hrá-
efni. Nú á dögum er einkum notaö
til pappírsgerSar, auk ' klúta og
hálms, trjámauk og gamall pappir.
TrjámaukiS er gert úr viSi og svo
mikiS er notaS af því, aS margir
eru farnir aS kvíSa þvi, aS skóg-
arnir eySist vegna þess hve mikiS
af þeim er notaÖ til pappírsgerÖ-
ar. Sum stórblöðin hafa keypt víð-
áttumikla skóga til þess aS tryggja
sig gegn pappírsþroli.
ÞaS eru dagblööin, sem einkum
eru þurftarfrek á pappír. Á mynd-
inni sjerSu stórar pappírsrúllur,
sein veriS er að flytja inn í prent-
smiðju hjá stóru dagblaði.
Meðal þeirra framfara, sem orð-
iS hafa í pappírsgerðinni má eink-
um minnast á pappirsgerðarvjel,
sem býr til samhangandi rúllu af
pappír, á sama hátt og voS mynd-
ast i vefstól og getur framleitt
mörg þúsund kíló af pappír á fá-
einum klukkutímum. En líka er mik-
iS framleitt enn i dag af handgerS-
um pappir, sem kallaður er „byttu-
pappír“. Er þaS vandaður skrif-
pappír og mjög dýr. NafniÖ hef-
ir þessi pappír fengið af byttunum
undir trjámaukið, sem pappirinn
eða kerunum, sem notaður er
er gerður úr.
FELUMYND:
Nautvígamaðurinn er að berjast
viS nautiS. En hvar er þaS?