Fálkinn - 30.01.1937, Qupperneq 3

F Á L K I N N
3
Sigfús Einarsson tónskáid, sextugur
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvæmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—6.
Skrifstofa í Oslo:
A n I o n S c h j ö t h's g a d e 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.50 á mánuði;
kr. 4.50 á ársfjórðungi og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftanir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter.-
Herbertsprent prentaði.
Skraddaraþankar.
„Fátt er svo með öllu iit, að ekki
hoði nokkuð gott“. Kreppan hefir
læst þjóðina járng'reipum undanfar-
in sex ár og allir andvarpa og óska
að henni linni. Og auðvitað linnir
henni. I'að er ávalt flóð og fjara í
hjóðlífinu eins og í sjónum.
Hjer skal ekki fjölyrða um alt það
liöl, sem kreppan hefir hakað þjóð-
inni. Hún e.r í bondabeygju hæði
lil sjós og sveila. En á liitt skal
hent, að kreppan hefir verið sú neyð,
sem „kendi naktri konu að spinna“,
eftir að hún hafði sýnt að hún
nen'ti ekki að spinna — kreppuiaust.
Það er inniendi iðnaðurinn i
lnndinu, sem sjerstaklega má teljast
ávöxtur kreppunnar. Að vís'u var
hann kominn á nokkurn rekspöl áð-
ur en hún hófst, en kreppan hefir
rekið duglega á eftir. Innlendum
iðnfyrirtækjum hefir fjölgað meira
en nokkru sinni fyr, á síðustu ár-
um og mundi l)ó hafa gert betur,
ef greiðara hefði verið um gjald-
eyri til þess að kaupa inn i landið
ýmsar vinnuvjelar.
— En þess verða frömuðir ís-
iensks iðnaðar að gæta, að þeir
starfa ekki við eðlilegar kringum-
stæður.Hihn nýi íslenski iðnaður
lifir að mestu ieyti i skjóli inn-
liutningshaftanna. Gæði hans eru
misjöfn, en þó yfirleitt sæmileg og
i sunnim greinum mjög góð. En
verðið e,r háltt. Svo liátt, að með
eðlilegri tollalöggjöf og frjálsri versl-
un |)á getur margt af þessum iðn-
aði ekki staðist samkepni.
Hvernig fer þá um hinn unga ís-
lenska iðnað, þegar eðlilegir tímar
koma aftur? Verður hann látinn lifa
áfram í skjóti verndartolla eða get-
ur lianh staðið á eigin fótum?
Verndartollarnir eru neyðarúrræði
og dýrtíðarauki hverri þjóð og þeir
koma framleiðstunni í óeðlilegan
farveg. En íslendingar liafa ekki
efni á, að láta aðrar þjóðir vinna
fyrir sig það, slem þeir geta unnið
eins ódýrt sjálfir. Eins ódýrt en
ckki dýrara.
Þess ber að vænta, að íslenski
iðnaðurinn noti það skjól sem hann
hefir nú, til þess, að búa svo í hag-
inn fyrir sig, að hann standi brynj-
aður til þess þegar hetri tímar
koma, að starfa og standast í frjálsri
samkepni við úttenda vöru. Þá fyrst
kemur hann að gagni.
Og ef að yfirs'tancjandi kreppuár
verða lit þess, að skapa i land'inu
iðnað, sem getur staðið á eigin fót-
um hjálparlaust i framtiðinni, þá
má me'ið sanni segja, að kreppan hafi
átt erindi í landið. Því að þá hefir
luin ekki verið til bölvunar, heldur
verið strangur lærimeistari.
í dag, laugard. 30. jan., er Sig-
fús Einarsson tónskáld og dóm-
kirkjuorgaiileikari 00 ára. — Hann
hefir nú um 20 ára skeið verið ein
helsta máttarstoðin undir hinn'i ungu
og uppvaxandi tónlistanient vor Is-
tendinga og enda borið til þess ó-
venju fjölhæfar gáfur og góða ment-
im. Sigfús varð stúdent 1898 um leið
og ýmsir aðrir þjóðkunnir menn,
svo sem Aiú Arnalds bæjarf., Bjarni
•lónsson f. bankastj., Einar Jónasson
f. sýslum., Halld. Hermannss. próf.
Jón Hj. Sigurðsson próf., Matth.
Einarsson læknir, Matth. Þórðarson
þjóðminjav., Vatd. Steffensen lækn-
ir, Þorkell Þorkelsson veðurstofustj.,
Þorsl. Björnsson frá Bæ og Þorv.
Pátsson tæknir, svo að þeir sjeu tald-
ir sem á lífi eru. Sigfús byrjaði
lögfræðinám í Kaupmaxinahöfn, en
sneri sjer síðan að söngnámi og tón-
listariðkunum. Stjórnaði hann söng-
fjelögum isl. stúdenta og iðnaðar-
manna, og söng liið fyrnefnda nokkr-
um sinnum opinberlega í Khöfn við
ágætan orðstír, er stuðlaði mjög að
þvi ;ið hæta átit manna á íslend-
ingum, sem elcki var altaf upp á hið
besta. — Eftir að Sigfús var fluttur
hingað lieim árið 1906 með konu
sinni, frú Valborgu, stunduðu þau
hjón bæði kenslu í söng og hljóð-
færaslætti, og Var tónlistalífi bæjar-
ins að þvi hínn mesti fengur. í
harnaskólanum og Kvennaskólanum
kendi Sigfús. söng í nokkur ár, en
lengst hefir hann starfað við Kenn-
araskólann (28 ár) og Mentaskól-
ann (24 ár) og nú er hann kominn
á 25 starfsár sitl sem organleikari
við Dómkirkjuna. Hafði hann og
samhliða því starfi alllengi tilsögn
organleikara við kirkjur úti um land.
Véturinn 11)19—20 dvaldi hann í
Þýskalandi við tóntistaiðkanir og
nám.
Lengst af liefir Sigfús haft á hendi
söngstjórn í ýmsum fjelögum. Þann-
ig sitjórnaði hann karlakórnum „17.
júni“ frá 1908 tit 1919. Hljómsveit
Iteykjavíkur stofnaði liann 1926 og
stjói’naði henni á 8. ár. Stuðlaði
þetta mjög að því að ryðja braut
liugmyndinni um þörf á sýmfóníu-
lóhsvéif óg fófilistasköla. Vorið 1929
fór hann með 50 manna blandaðan
söngflokk til þátttöku í „Nordisk
Sangfest" i Kaupmannahöfn og hlauL
af því mikinn heiðúr. Nú stjórnar
Sigfús blandaða söngflokknum .Heimi'
sem orðinn er hinn æfðasti af sams-
konar flokkum, er hjer hafa starfað.
Það er alkunnugt um Sigf. Ein-
arsson að hann er prýðilega ritfær
og orðhagur. Um þetta ber m. a
vott Söngfræði hans, Söngkenslubók
og Hljómfræði. Á árunum 1923—25
gaf hann út söngmálablaðið „Heirni",
og svo var hann um skeið tónlista-
dómari hjá „Morgunblaðinu", og
niun fáum hafa þótl fýsilegt að reyna
að linekkja dómum hans.
En það sem lengst mun lialda uppi
minningu Sigfúsar munu verða hin
fiumsömdu sönglög hans og radd-
setningar, er í lieild sinni lýsa bæði
hugkvæmd, smekkvísi og vandvirkni.
Skömmu eftir aldamótin gaf hann út
í Ktiöfn 12 frumsamin karlakórslög
og litlu síðar 4 einsöngslög (Gigjan
o. fl.) með klaverundirteik. Hjer
lieima hefir hann gefið út „Hörpu-
liljóma", karlakórslög frumsamin og
raddsett, Alþýðulög 1.—III. radds.
þjóðlög og frumsamin tög, 22 vísna-
lög fi umsamin, íslensk þjóðlög sung-
in á norræna söngmótinu í Khöfn
og Messusöngva. Þá hefir hann gefið
út Sálmasöngshókina þrisvar, nú sið-
ast með Páli ísólfssyni, og loks átti
hann verðmætari þáttinn í útgáfu
íslensks söngvasafns með mjer, sem
þetta rita. Gat jeg ekki hugsað mjer
ákjósanlegri samverkamann við þá
útgáfu. — Nokkur einstök lög hafa
komið út eftir Sigfús, svo sem „I>of-
gjörð“, lagið ísland í „Sangen í Nor-
den“ o. fl. Svo mun liann eiga ýms
lög óprentuð, svo sem 5 lög f. fiðlu
og klaver, lag við aldamótaljóð H.
Hafsteins, Konungskantötu 1927 o. fl.
Á siðustu 50 árum höfum við ís-
lendingar eignast ekki svo litið af
sönglögum og þeim mörgum góðum.
En af slíkri framleiðslu gengur altaf
töluvert úr sjer og gleymist. En jeg
er ilta svikinn ef allur fjöldinn af
lögum Sigfúsar verður ekki í flokki
hinna lífseigustu. Hið frumsamda
lagasafn lians er ekki stórt að töluiini
til. en þar er hvert lag vandað að
gerð og búningi, svo að þótt sum
kunni að liggja niðri um hríð, þá
eru líkindi tit að þau rísi upp aftur.
Það er kunnugt, að heimili þeirra
Sigfúsar og frú Valhorgar var um
skeið sannkölluð miðstöð fyrir út-
breiðslu tónlistar, því að frúin hjelt
lika uppi kenslu í söng og klaverleik.
Og hæði hörn sin, Einar og Elsu
settu þau til tónlistanáms með þeim
óvenju góða árangri, að þau hafa nú
Þánn 27. þ. m. átti Kvenrjettinda-
fjelag íslands 30 ára afmæli, og
hjelt það afmælið hátíðlegt með sam-
kvæmi i Oddfjelagahöllinni.
Kvenrjettindahreyfingin er upp
runnin í Ameríku skömmu fyrir sið-
Frú fíríet fíjarnhjeðinsdóttir.
ustu aldamót, en hingað til Evrópn
harst hún á fyrstu árum aldarinnar.
Árið 1906 var liatdin kýénnafundur
um þessi mál í Kaupmannahöfn, og
sendu íslenskar konur þangað full-
trúa, frú Bríeti Bjarnhéðinsdóttur.
Eftir heimkomu hennar var Kven-
í'jettindafjelag íslands stofnað i
Reykjavíli, 1907 og var-frú Bríet for-
maður þess, en með henni voru í
stjórn fjelagsins frú Sigríður Jens-
son, frú Guðrún Pjetursdóttir, frk.
Laufey Vilhjálmsdóttir og frk. Sig-
ríður Björnsdóttir. Brátt færðist
hreyfingin i aukana, og voru slofn-
aðar fjelagsdeildir úti um land sum-
arið 1908, á ísafirði, Btönduósi,
Sauðárkróki, Akureyri og Seyðis-
firði, og vann frú Bríel mest að
stofnun þessarra deilda.
Fjelagið tók þegar að berjast fyrir
ymsum rjettindamátum kvenna. Á
alþingi 1911 voru sett lög um jafn-
rjétti kvenna tit æðra skólanáms,
embætta, launa og styrkveitinga til
jafns við karlmenn. En á aukaþing-
inu 1914 voru samþykt lögin um
kosningarrjett kvenna til alþingis,
en tögin hlutu ekki konungsstaðfest-
ingu fyrr en 19. júni 1915, og liafa
hæði náð fram i fremstu röð og
lilotið sjerstaka viðurkenningu tiæði
erlendis og hjer heima, Einar sem
fiðluleikari og Elsa sem söngkona,
svo sem öllum er kunnugl.
Mun öll þjóðin einhuga um, að
senda Sjgfúsi Einarssyni og allri tón-
listafjölskyldunni í dag þakklæti
sitt og hlýjustu hamingjuóskir.
konur minst þessa dags árlega siðan.
t>ess má geta, að samskonar lög voru
staðfest í Danmörku aðeins hálfum
mánuði áður, og hefðu íslenzkar
konur því orðið fyrri til að hljóta
þessi í’jettindi, ef konungsstaðfest-
ingar hefði verið leitað á lögunum
þegar er þau liöfðu verið samþykt
á alþingi,
Eftir að kosningarjetturinn hafði
verið lögféstur, beittu konur sjer
fyrir ýmsum umbótum, að þvi er
snerti hjúskaparlöggjöf, rjetl óskil-
getinna barna o. fl. En á seinni ár-
um hefir starfsemi Kvenrjettindafje-
lagsins snúist helst um það, að fylgj-
ást sem hest með framkvæmd ým-
issa laga, er við koma hagsnmnum
Frk. Laufey Valdimarsdóttir.
kvenna sjerstaklega og hera fram
röksluddar umbótatillöögur, ef þörf
krefur.
Frú Bríet Bjarnhjeðinsdóttir var
um langan aldur lifið og sálin í fje-
laginu og hefir helgað rjettindamál-
um íslenskra kvenna mikið og óeigin-
gjarnl starf.
Stjórn Kvenrjettindafjelagsins
skipa nú: Bríet Bjarnlijeðinsdóttir,
heiðursformaður. Laufey Valdimars-
dóttir, formaður. Aðalbjörg Sigurðar-
dóttir, varaformaður. Lovísa Fjeld-
sted, Sigríður Jónsdóttir, ritari.
Sigurbjörg Jóhannsdóttir.
H. .1.
r
KuenrjEttindaíjelag Islands 30 ára.