Fálkinn - 30.01.1937, Qupperneq 5

I' A L K I N N
n
Hjer sjest Doulderstíflan nærri þvi öll og er myndin tekin neffan viff
hana í gljúfrinu. Undir stíflunni sjesl rafstööin oy rerinur vatniff meff
250 feta fallhæð ofan í túrbínurnar.
Jjúnir livenær seni pláss losn-
nði. Samkvæmt liagskýrslum
verða hershöfðingjar og prestar
allra manna elstir, en þetta á
ekki við um hersliöfðingja
mannvirkjanna. Þó að yfirmenn
mannvirkisins við Boulder
liefðu aðsetur á heilnæmari
stöðum, mörg liundruð kíló-
metra í hurtu, dóu þrir æðslu
yfirmenn verksins liver eftir
annan og var þvi lcent um, að
þeir hefðu lag't of mikið að sjer
dáið af ofþreytu. En ávalt
fengust nýir menn í staðinn.
Aðalliluti þessa mesta mann-
virkis lieimsins var vitanlega
liin risavaxna stífla við Boul-
der, sem á að afstýra hlaupinu
i fljótinu. Annar hlutinn eru
skurðirnir, jarðgöngin og í'lóð-
gáttirnar, sem leiða liið mó-
rauða og frjóefnaríka vatn
Coloradofljótsins austur og
vestur yfir öræfin, sem nú á að
græða með vatnsveitum, og
vestur yfir auðnir Suður-Cali-
forníu, fyrir sunnan Dauðadal-
inn svonefnda, sem liggur við
landamæri Arizona og er 300
fetum undir sjávarmáli; þar er
vatn alt brimsalt og' saltlög mik-
il í jörðu eins og kringum
Dauðahafið. í þriðja lagi hefir
verið reist þarna rafmagnsstöð,
sem framleiðir 25% meiri orku
en allar rafstöðvarnar við Nia-
garafossana. Verður stöðin
stærsta raforkuver i heimi.
Stíflan liefir undanfarið ver-
ið kend við Hoover forseta og
kölluð „Hoover Dam“, en nú
kalla flestir liana Boidder Dam.
Hún er bygð úr steinsteypu,
járnbentri og fóru meira en 5
miljón tunnur af sementi í
steypuna og yfir 60 miljón kilo
af járni og stáli, lil styrktar.
Stíl'lan á að vera eins sterlc eða
sierkari en klettarnir í kring
enda mæðir mikill vatnsþungi
á henni. Hún er 250 metrar á
liæð, 15 metra þykk efst en 200
metra þvkk að neðan. Til þess
að veita betur viðnám er hún
eleki bygð beint yfir fljótið
heldur í húga, líkt og slceifa, og
veit táin móti vatnsþyngslun-
um en liælarnar spyrna í ldett-
ana sitt livorumegin fljótsins.
Hún er eins og liogabrú á Jilið-
inni.
Við stíflun fljólsins liefir 200
kilómetra langt stöðuvatn, sem
sumstaðar er líka alt að 200
km. breilt, myndast fyrir ofan
stifluna. Þelta vatn geymir
margfalt meiri vatnsforða en
hin fræga Assanslífla i Nil, sem
Englendingar bygðu fyrir
mannsaldri lil þess að geta veilt
vatni yfir Egyptaland og Súdan.
Mikill hluti af þessu vatni er
notaður til áveitu í eyðimörk-
inni og er leiddur mörg hundr-
uð kílómetra veg á burt. En
afgangurinn fer lil þess að
knýja áfram hinar 12 túrbinur
rafstöðvarinnar. Ilún hefir mil-
jón hesta afl og getur framleitt
1.330.000.000 kilówatttíma á ári!
Þar sem stíflan er nú var
áður óbygt land. Næsti bygði
staðurinn, sem nokkru skifti
hjet Las Vegas og var stöðvar-
bær á Union Pacific-járnbraut-
inni. Frá þeirri járnbraut var
lögð hliðarlína lil Boulder-
stíflunnar og þar reis upp á
nokkrum mánuðum hærinn
fíoiilder City, bústaður hinna
fhntán þúsunda, með vatns-
veitu, rafstöð, verslunum, gisli-
húsum, kvikmyndahúsum, leik-
húsum og kirkju. Þetta mun
vera eini bærinn i heimi, sem
að öllu leyti er reistur eftir
fyrirfram gerðri áætlun. Alt var
ákveðið fývirfrain út í vstu
æsar.
Raforkustöðin við Boulder á
að framleiða rafmagn til heim-
ilisþarfa handa fylkjunum Nev-
ada, Arizona og suðurhluta
Californiu lil og með Los An-
geles. Gert er ráð fyrir að raf-
magnið borgi á næstu fimtíu
árum kostnaðinn við alt mann-
virkið.
í sömu þremur fylkjunum
eru um 1.500.000 dagsláttur
ófrjós lands, sem talið er að
gera megi frjósamt með vatn-
inu frá Boulder. Þar verða akr-
ar og aldingarðar eftir nokkur
ár, í stað auðnarinnar. Eftir-
spurnin eftir þessu landi befir
verið mikil undanfarin ár, þó
að það verði ekki nothæft fyr
en 1938. Stjórnin hefir ákveðið,
að fyrverandi hermenn skidi
hafa forgangsrjett að landi
þessu, sem Boulderstíflan gefur
í einskonar kaupbæti. Og annar
kaupbætirinn er pá, að nú ótt-
ast menn ekki framar tjón af
vatnavöxtum i Colorado-fljóti.
—■—x——-
iiiipii
jn
III1|:IÍI1ÍÍ
fi 11111 T'V'í 1 j j
tú .. ÉÉlÍÉl íISÉÉÉÉ

' 1

Hjer birtst mynd af risaskipinu
Queen Mary og fyrsta skipstjóra
MAÐURINN, SEM STJÓRNAlt
„QUEEN MARY“.
Maðurinn lijer á myndinni er lt. Y.
Peel, einn mikilhæfasti skipstjórinn
i breska flotanum, enda var hann
kjörinn skipsjóri „Queen Mary“ að
fyrsta skipstjóranum látnum. þó
hennur, Sir Edgar Britten, sem ljest
síðastliðið haust.
1 smábænum Caunterets í Pyrena-
fjöllum hefir baskahúfan — en alpu-
lnifan sem nú er notuð um alla Ev-
rópu er afbrigði af lienni — verið
bið prýðilegasta höfuðfat karlmanna
frá alda öðli. Enginn veit livaðan
liúfa þessi er upprunnin eða hve
lengi lnin hefir verið notuð í Baska-
löndum. En íbúarnir í Caunterets
hjeldu nýlega liátíð húfu þessari lil
vegsemdar.— hað var Edward VIII..
sem átti mestan þátt í því, að húfa
þessi komst í tísku erlendis. —
Hann sá fyrst baskahúfu suður i
Biarritz og keypti eina og gekk með
luma. Og eftir það fór húfan sigurför
mn heiminn. í Paris náði húfan
vinsældum á heimsstyrjaldarárun-
um; það voru franskir hermenn, sem
sendir höfðu verið suður í Pyrenea-
fjöll, sem höfðu hana með sjer heim
aftur. Baskar taka húfuna aldrei ofan
þegar þeir heilsa og sumir sofa jafn-
vel með hana á höfðinu.
hann væri ekki „sir“ að nafnbót,
eins og fyrirrennari hans. Hjer sjest
hinn núverandi skipstjóri, sem Eng-
lendingar kalla aðeins „R. V.“ við
stýrið á „drotningu hafsins".