Fálkinn - 03.04.1937, Síða 5

F A L K I N N
5
Bifreiðatryggingar.
THE WORLD'S 0OOD NEWS
will corne to your home every day through
THE CHRiSTIAN SCIENCE MONITOR
/lii Internaúonal Daily Ne&vspaper
It records íor you the world’s clean, constructive doings. The Monitor
doos not exploit crime or sensation, neither does it ignore them. but
deals correctively with tliem. Featurer. for busy men and all the
family, including the Weekly Magazine Section.
The Christian Science Publíshing Societv
One. Norwav Street, Boston. Massachusetts
Please enter my subscription to The Christian Science Monitor foi
a period of
1 year 09.C0 6 monfhs S4.50 3 months $2.25 1 month 75c
Wednesday Issue, Including Magazine Section: 1 year $2.60, 6 issues 25c.
iíame____________________________________________________________
Address_______________ ____________ _____________________________
Stimple Copy c»n Request
STJETTARBLAÐ PRENTARA.
Prentarinn er elsta stjetta-
blað hjer á landi og hóf liann
göngu sína 1. febrúar 1910.
Blaðið átti að koma út átta sinn-
um á ári og gerði það fyrst í
stað, en á stríðsárunum gekk
það smátt og smátt saman uns
það lognaðist út af 1917 og lá
í dái þangað til 1926, er það var
endurreist og liefir sðan komið
út reglulega að heila má.
Við lestur þessa blaðs, býst
jegvið að mörgum mundi þykja
jjað jjurl og einliliða. En jjað
er heldur ekki ætlað öðrum
en prenturum, og fagblöð eru
æfinlega leiðinleg blöð! Margt
er jjar jjó fróðlega og skemti-
lega skrifað. í öllum árgönum
jjessa blaðs gætir allmikið ljóða-
smíða eftir ýmsa prentara, sem
fremur munu teljast hafa rýrt
listagildi, lika af jjvi að mestur
þessi skáldskapur er límabund-
inn ýmist við afmælisveislur
eða greftranir. En í ljóðsmíði
jjessari kemur greinilega í Ijós
vinarhugur og samheldni stjett-
arinnar, sem fram til jjessa
hefir verið sterkasta vigi ís-
lenskra prentara. En kvæði jjau,
sem tvö núlifandi höfuðskáld
stjettarinnar liafa ort þar um
setningavjelarnar eru einstök í
sinni röð, athyglisverð og vel
kveðin.
í Prentaranum er nokkuð rak
in framfara- og þróunarsaga
prentlistarinnar hjer á landi,
síðustu áratugi — en hefði átt
að gera jjað betux-, því jjessi ár
munu lengi verða talin merki-
legt tímahil í þróunarsögu prent
hstarinnar — eða annað verður
ekki sjeð. Enda jjóll fámennið
hafi hamlað jjví, að við íslend-
ingar gætum innleitt hjer full-
komnustu prenttækni samtíðar-
innar, þá hefir mikil og greini-
leg framför orðið hjer i þessari
iðn, með komu nýrra og rnikil-
virkra vjela og aukinni fræðslu
og glæddum listasmekk prent-
ara.
PRENTARAR, SEM MIKIÐ
HEFIR BORIÐ Á.
Einu sinni sagði gamansam-
ur maður um prentarastjettina
lijer í Reykjavk, að ekki jjyrfti
annað en einn prentari snjeri sjer
við til jjess að allur bærinn
snjeri sjer líka við. Það var nú
í þá daga og sumir heldu jjá
í alvöru, að væri einhver maður
einu sinni orðinn prentari, jjá
gæti hann gefið sig að hverju
sem verkasl vildi, og jafnvel
valið sjer hina valdamestu
virðingarsessa i þjóðfjelaginu!
Þetta álit sumra og j)á sjerstak-
lega prentaranna sjálfra hafði
nokkuð lil síns máls þvi upp
úr íslensku prentarastjettinni
liafa, siðan á henni tók að bera og
fram til jjessa, skolið upp mörg-
um áhrifamönnum og fleirum en
úr nokkri annari iðjustjett. Hver
um annan jjveran hafa prent-
ararnir snúið sjer frá kassanum
og tekið sjer sæti við skrifborð-
ið, og sumir orðið leiðandi
menn í þjóðmálum og fögrum
listum. í prentverkinu sjálfu er
fólgin meiri fræðsla á andlega
sviðinu en á öðrum greinum
iðnaðar, og gefur prentaranum
tækifæri til að fá nasasjónir af
öllu, senx fært er í letur, án
jjess j)ó að slá slöku við vinn-
una. Það seitlar óafvitandi inn
í þá. Þessi smjörþefur jjekking-
arinnar hefir án efa átt sterkan
þátt i jjvi að Ieiða allmarga
prentara út á ritvöllinn, og önn-
ur andleg orustusvæði, og hef-
ur jjessum rnönnum vegnað vel
og margir notið trausts og virð-
ingar.
Rómanaskáldið Jón Trausti
var prentari og skrifaði fyrst und
ir fullu nafni, Guðm. Magnússon,
]>rentari. Fyxár jjau ritsmíð sín
var lionum hallmælt af almenn-
ingi — senx dáðist mjög að
Jóni Trausta, jjegar hann kom
til sögunnar. Þá amaðist fólk
beinlinis við ritmensku prent-
ara - en slík andúð er nú
löngu liðin hjá. Og hvað hátt
sem Jón Trausti kann að verða
metinn, af hókmentafræðingi.im
framtíðarinnar, verður hann jjó
aldrei annað en Guðmundur
Magnússon, prentari. Prentiðn-
in var mentun hans, stjett hans
og staða, þó óvenjuleg rithæfni
og skáldskapargáfa ræki hann
út úr prentsmiðjunni.
Hjer skidu talin nokkur nöfn
úr hópi prentara, sem þjóðin öll
jjekkir. Jón Baldvinsson forseti
sameinaðs þings, er prerdari að
mentun og vann við þá iðn
þangað til 1916. Ungur tók liann
að gefa sig við þjóðmálum með
jjeim árangri, sem nú er hverj-
um landsmanni kunnur. Hall-
Jjjörn Halldórsson, sem um eitt
skeið var í’itstjóri Aljjýðublaðs-
ins, og kunnur fyrir stjórnmála-
störf sín, er prentari og hefur
þindarlaust unnið að prent-
störfum nema þau ár, sem lxann
liafði ritstjórnina á hendi.
Halldór Stefánsson, rithöfund-
ur, var prentari, en gaf sig ung-
ur að ritmensku. Friðfinnur
Guðjónsson, sem er einn af
stofnendum Hins íslenska
prentarafjelags, er einn fyrsti
hvatamaður og stofnandi Leik-
fjelags Reykjavíkur og hefur
fram til þessa verið einn sterk-
asti leikkraftur fjelagins. Karl
(). Runólfsson, senx er meðal
efnilegustu lónlistarfrömuða
þjóðarinnar, var prentari uns
fyrir nokkrum árum, að hann
tók einvörðungu að helga sig
tónlistinni. Annars er prentara-
stjettin ekki söngvin stjett, þó
þeir sjeu áhugasamir um þau
efni, eins og alt, sem jjeii taka
fyrir.
PRENTARINN SEM ÞJÓÐFJE-
LAGSÞEGN:
Reynsla þjóðarinnar af prent-
urum er sú, að jjeir sjeu sam-
vinnuþýðir og þó stjettfastir.
Einkennileg málaferli eru uni þess-
ar rnundir ó döfinni í Texas. Ung
stúlka hefir stefnt unnustanum og
krefst 5000 dollara skaðabóta al
honum fyrir fimm rif. Hann faðm-
aði hana svo fast að þessi fimm rif
brotnuðu!
hjálpfúsir menn og' greiðugir,
sjerstakir gleðimenn og samt
lausir við angurgapaskap og
yfirlæti þvi prentarar eru
kumpánalegustu menn, sem fyr-
irhittast i jxessu landi.
í fjörutíu ár hafa jjessii'
menn nú styrkt samtök sín með
forsjálni, veglyndi og festu
og gert jjað þannig, að hin góðu
sjereinkenni stjettarinnar hafa
varðveist óhögguð. Það er
þroskaleiðin.
Sig. Benediktss on.
Úr forneskju hafa menn ávalt haft
ýmsa hjátrú á sallinu. í gamla dag'i
var stungið saltkorni upp í munn-
inn á börnum, þegar þau voru
skirð- og eins var látið salt í skirn-
arvatnið, og ótti það að verja barn-
ið illum öndum. Hómer kallar saltið
guðdómlegt og Tacitus segir, að
Germanir hafi talið saltnámurnar
lieilagar. í írlandi hefir sá siður
haldist alveg fram á vora daga, að
tindiskur með salti var settur á
brjóst framliðinna manna og að
salfit kolamolum og vígðu vatni var
dembt ofan í gröf þeirra. Og enn
tíðkast það í ýmsum löndum að
bera salt og brauð inn í nýbygð
hús og nýjar ibúðir, óður en nokk-
ur tekur bólfestu þar. Það er talinn
óheillavottur, ef maður veltir salt-
hikar. I sambandi við það má geta
þess, að á hinni frægu mynd „Kvöld-
máltíðin" eftir Leonardo da Vinci i
klaustrinu Santa Maria del Grazie er
saltbikar á hliðinni fyrir framan
Judas frá Kariot
-----x-----