Fálkinn - 22.05.1937, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
Mgnn sgm lifa.____8.
Honoré de Balzac.
Byltingin og keisaradæmið í
Frakklandi í bvrjun 19. aldar
sköpuðu tiltölulega fáa ritliöf-
unda, sem af báru. Þéir eru
þrír, sem mest ber á: Victor
Hugo, Alexandre Dumas eldri
og Honore de Balzac. Hugo var
þeirra mestur og varð höfundur
sögulegu skáldsögunnar í
FrakkJandi, á sama hátt og
Walter Seott í Englandi, en
mesta skáld Frakka í óbundnu
máli á fyrri helmingi 19. aldar-
innar er Honoré de Balzac þó
talinn.
Hann fæddist í Tours við Lo-
ire árið 1799. Eins og margir rit-
liöfundar byrjaði liann jneð þvi
að lesa lögfræði, en fann brátt
að það nám átti ekki við hann.
Faðir lians var strangur og
lieimtaði að hann lyki námi,
en sonur hans neitaði því, og
svifti faðir hans hann þá öllum
styrk. Balzac svelti i mörg ár.
Honum var það til happs, að
hann átti góða systur, sem gaf
honum Jiæði ráð og peninga og
liann þarfnaðist livorstveggja.
Ilann lenti í liraski, eins og
Walter Scott og tapaði stórfje.
Tók liann ný Ján í sifellu lil
þess að Jiorga þau gömlu og átti
í miklu amstri og kynlist mönn-
unuin og lífinu á ranghverfunni.
Balzac var þrítugur, þegar
l ann náði viðurkenningu sem
rithöfundur. Hann var vinnu-
jötun og gat skrifað 16 tíma á
dag, viku eftir viku. Enda iigg-
ur mikið eftir liann, l)æði slcáld-
sögur, leikrit, smásögur og
blaðagreinar. Þau tuttugu ár
sém liann fjekst við skáldskap
skrifaði Jiann um Jmndrað skáld-
sögur. Eins og nærri má gela
um slíkan „stóriðnað“ var ekki
alt jafn gott, sem frá lionum
kom, en sumt af ]>ví er lalið
með því besta i lieimsbókment-
unum.
Það var áform Balzacs að lýsa
aJlri samtið sinni og málum
hennar í stórum skáldsagna-
flokki „La comédie humaine“
(Gamanleikur mannlífsins).
IJessi áætlun komsl ekki að
fullu í framkvæmd, en það sem
liann liefir skrifað lýsir vel
I'rakJdandi á lians tíð.
Og hann lifði á miklum við-
lmrðartímum. Fvrri Jiluti 19.
aldarinnar mun vera eitl við-
burðaríkasta tímabilið í sögu
Frakklands. Bæði þau tíu árin,
sem Napoleon var lveisari (1804
-14) og endurskipunartímabil-
ið (1814—30) er Bourbonsættin
komst til valda með Lúðvile átj-
ánda. A þeim árum lifði og
starfaði stjórnspekingvirinn Tal-
leyrand. Og svo kom l'ebrúar-
byltingin 1848.
Balzac var raunsæismaður og
liafði óveríju skarpa atbugunar-
gáfu til þess að skilja liið virlvi-
lega, það sem var að gerast, og'
ef til vill liefir enginn maður
lýst þvi raunverulega eins vel
og hann. Hann skrifaði aðeins
um menn og viðburði, sem liann
Jiafði sjálfur sjeð og lieyrt. Og
aJl er liárrjett lijá lionum. Hann
]>ekti persónur sinar sjálfur, og
liann þekti staði þá og málefni,
sem liann skrifaði um.
Enginn rithöfundur liefir
skrifað um peninga eins og
Balzac gerði. Peningarnir eru
honum og persónum Iians ekki
meðal, heldur markið sjálft.
Þeir eru máttur þeim metnaðai-
gjarna og þeir eru nautn hinum
lata. Alt er liægl að rekja til
peninganna, Jiæði gott og ilt.
I’eir eru lykillinn að sjálfu líf-
inu.
Kunnust af öllum sögum Bal-
zacs mun „Faðir Goriot“ vera.
Húu er saga manns, sem fórn-
ar sjer að fullu og' öllu fyrir
dætur sínar. Þær misnota sjer
góðmensku föður síus herfilega,
merja út úr honum peninga en
láta sjer aldrei þykja vænt um
hann. En liann elskar þær þrátt
fvrir all og devr með fyrirbænir
fvrir þeim á vörunum. Af öðr-
um sögum bans má nefna:
„Bauði dominóinn", „Ást undir
grímu“, „Cbaberl ofursti“ og
„Ábótinn i Tours“.
Balzac dó árið 1850, 51. árs
gamall. Það er mikils virði ^að
gela Jesið sannar lýsingar á tíð-
arandanum í Frakklandi á fyrri
liluta 18. aldar, en þær er að
finna í söguin BaJzacs. Honum
er engin óvirðing sýnd, þó að
sagl sje, að rit hans sjeu saga
öllu fremur en skáldskapur.
Það eru mjög fáir, jafnvel þó
taldir sjeu með binir mestu í
pennans heimi, sem hafa haft
meiri áhrif á hókmentir Evrópu
en Honoré de Batzac. Þvi mið-
ur mun ekkert vera til í is-
lenzkum þýðingum af binum
kunnari bókum lians. En marg-
smásögur eru til eítir hann á
víð og dreif i íslenskum blöð-
nm og tímaritum.
Balzac var orðinn efnaður
maður, þegar liann dó. En fimm
árum cftir að hann hafði feng-
ið viðurkenningu sem skáld
varð hann að sitja í skuldafang-
elsi fvrir 1000 króna upphæð.
Bdö samtíðarinnark____S.
Baldur von Schirach.
I Þýskalandi Ilitlers er lil
einkennilegt „skáld“ Iiins nýja
tima, sem heitir Baldur von
Schirach. Eins og kunnugt er
liafa allmörg skáld orðið að
flýja Þýskaland, vegna Iiins ein-
kennilega skoðanafrelsis, sem
þar ríkir, svo sem Thomas
Mann og fleiri. En það gerir
ekkert til, Þjóðverjar hafa
Baldur sinn og „hann hefir
gert skáldskapinn flokkshæfun.
Með ljóðum hans hófst árið 1
i skáldskap þjóðernissinna í
Þýskalandi“, hefir leikhússtjóri
og „alríkisdramalurg“ Hitlers,
Bainer Schlosser sagt. En skáld-
skapur hans er nokkuð frá-
brugðinn því, sem venjulega er
kallað skáldskapur. „Hann er
mannsdugur og skipunarrödd.
Hann er foringi og fvlgdarmað-
ur. Hann er eiður og heitingar.
Hann er skapari og sköpunar-
verk. Honuin er tamast að
að ríma á „Aufruf, Anruf,
Weckruf, Nachru, Kommando!“
segir nasistinn og bókmenta-
frönuiðurinn Bichard Euringer.
Baldur skáld var bráðþroska;
hann verður þrítugur í mai og
stjórnar nú öllum þýskum
barnafjelagsskap, bæði Jung-
volk, Hitler-.Tugend og Bund
Deutsclier Mádel. Tvítugur kom
han frá Weimar Goethes lil
Múnchen Ilitlers og varð for-
ingi í fjelagsskap slúdenta, en
1931 varð lian barnaleiðtogi
nasisla og nýleg'a er hann orð-
inn „Æskulýðsforingi þýska
ríkisins“.
Baldur von Sliircach er feit-
ur og lelilegur og liefir afar liá-
ai hugmyndir um sig. Hann
lætur drengjaflokkana halda
einskonar heræfingar fyrir sig,
Hann hafði verið að braska i
bókaútgáfu, sem fór illa. ög
leikritin sem bann samdi fyrstu
árin böluiðu honum aðeius
ljárútlát.
(ÍEUHALEG PÁSKAEGG.
Myndin er frá London og sýnir
tvær telpur, með páskaegg sem þær
liiifðu keypt sjer, og þóttu svo stór
að þau vöktu attiygli.
KIÍÝNINGIN f LONIION.
Verkámennirnir, sem hafa verið að
vinna að undirbúningi krýningar Ge-
orgs VI. þann 12. maí, eru búnir
þessum einkennilegu kápum, sem
sjást hjer á myndinni. Eru þær úr
sjerstakri legund ullar og halda
vatni í tólf tínia.
og Jes þátt fyrir þá úr ljóðum ‘
sinum. Ýmsir af foringjum nas-
ista liafa andúð á Baldri, en
Hiller befir mikla trú á honum, ,
]j() hann geri honum stundum
bjarnargreiða, t. d. þegar hann
sendi slúdenta nokkra i fanga-
búðir vegna þess að þeir höfðu
hermt eftir, hvernig Ililler æti
aspargus. Baldur var „ný-
heiðingi", en nú eru trúarbrögð
hans þau, að maður að „þjóna
guði með því að þjóna I4itler“.
Baldur gefur út blað, sem
heilir „Hitler-Jugend“ og segir
þar um kvæði lians, að þau
jafnist á við skáldskap Klop-
stocks og Hölderlins og fari
sumpart fram úr klassiskum
kveðskap Þjóðverja. Kveður það
nokkuð við annan tón en álit
erlendra bókmentavina, sem
eru sammála um að telja kveð-
skap Schiracbs argasta bull, sem
kvcðið hal'i verið i heiminum á
þcssari öld.