Fálkinn - 23.10.1937, Qupperneq 5

F Á L K I N N
5
menna stvrkti hann til tónlista-
náms.
Franz Liszl var mjög kven-
hollur eins og flestir listamenn.
FaÖir hans hafði sjeð fram á
þetta. „Á hanabeði sínum í Bou-
logne, sagði faðir minn að jeg
hefði gott hjarta og góða greind,
en hann væri hræddur um að
kvenfólkið mundi rugla mig í
rásinni og ná valdi yfir mjer“,
segir Liszt sjálfur. „Mjer þótti
þctta skritið, því að jafnvel þó
jeg væri orðinn sextán ái’a þá,
hafði jeg ekki hugmynd um
livað kvenfólk var, og bað
skriftaföður minu í fullri ein-
lægni, að útskýra fyrir mjer (i.
og 9. boðorðið, því að jeg var
hræddur um, að jeg hefði brot-
ið þau óafvitandi“.
En siðan kynlist Liszt kven-
fólkinu belur. A æskuárum
Liszls var það Marie d’Agoult
greifynja, sem hafði völdin yfir
honum. Það var Hector Berlioz,
sem kynti hann þessari töfrandi
Parisargyðju, en aðvaraði hann
um leið: „Hún er viðsjál töfra-
dís, sem stígur með öldu manns-
ins, en þegar hann dalar sýnir
hún lionum kulda“. Liszt ljet
sjer þessa aðvörun ekki að kenn-
ingu verða og varð brált her-
fang' greifynjunnar. Það fór svo
að hún strauk með lionuni frá
Paris og manni sinum og varð
áslmev Liszt í fjögur—finnn ár.
Þau hjuggu saman i Sviss og
Ítáiíu og eignuðust þrjú börn
saman, son og tvær dætur. Onn-
ur dóttirin fæddist við Como-
vatnið í ítalíu og var skirð eftir
því. Hún varð síðar fræg kona,
drotning i Bayreuth og kona
lónskáldsins Bichard Wagners
eftir að hún fvrst hafði verið
gift einum af lærisveinum Liszt
Hans von Biilow.
Loks slitnaði upp úr vináttu
greilafrúarinnar og Liszt. Þegar
frúin fór aftur til Parisar, ])akk-
aði liún Liszt samveruna með
því, að skrifa sögu um samfarir
]>eirra, til þess’ að gera Liszl
hneysu, en vopnið snerist þó
gegn henni sjálfri og hafði hun
mestu sköinm af.
Eftir þetta bendlaðist hver
konan eftir aðra við Liszt. At
þeio) má nefna dansmærina
Lolu Montez, sem hann varð að
læsa inni til þess að komast i
])urt frá og hina alræmdu frillu
Ludviks I. af Bayern, liina fögru
leikkonu Charlotte v. Hagn, sem
klæddist karmannafötum til
þess að geta elt Liszt, ennfrem-
ur rússnesku prinsessuna Gorl-
sjakoff, er siðar giftist Meyen-
dorff barón, Janínu greifafrú,
sem reyndi að skjóta Liszt og
ýmsar aðrar konur, allar af há-
um stigum. Liszt hafði yndi af
að umgangast tignar konur og
loks varð ])að prinsessa, sem
ljek afdrifaríkasta kvenhlutverk-
ið í lífi l)ans. Hún var rússnesk,
Carolyne v. Sayn-Wittgestein.
Hún fór með honum til Weim-
ar, en þar stofnaði Liszt tón-
listamiðslöð og hafði að nem-
endmn fjölda manna, sem síð-
ar urðu heimsfrægir. Prinsess-
an setlisl að í Altenburg-höll og
]>ar bjó Liszl í annari álmunni.
Þau vonuðu bæði, að kaþólsku
kirkjuvöldin mundu levfa þeim
að eigast, en prinsessan var rík
og hvorki maður lieninar nje
ættingjar vildu una því að eign-
ir hennar gengi úr ættinni. Þau
börðust langri baráttu fyrir því
að ná saman, en það varð á-
rangurslaust, og í elli sinniskyldu
þau. Prinsessan var trúkreddu-
manneskja og fluttist til Róm.
Þegar Liszt var þar á ferðinni
átti hann jafnan heima nálægt
hústað hennar og hún ljel senda
lionum mat úr eldhúsinu sínu
og bann heimsótti hana á hverju
kvöldi.
En þegar kvenfólkinu slepti
var það listin, sem tók hann
allan. Og vilanlega var það á-
stæðan til þess, að hann giftist
aldrei. Hann fórnaði sjer öll-
mn fyrir listina. Hann studdi
Berlioz, Schumann, Grieg og ó-
tal marga aðra, en engan þó
eins og Richard Wagner. Hann
sýndi „Lohengrin" í fxTsta sinni,
það var í Weimar og til Weimar
kom Wagner lika árið 1818,
landflótta byltingasinni og fær
hjá honum hjálp til þess að
komast undan til Sviss. Siðar
lók Liszt ávalt svari hans og
liinna nýju hugsana Iians, sem
])á sættu mikilli mótspyrnu, og
hann viðurkendi Wagner sem
snilling frá öndverðu. Síðasta
orð Liszt á banábeðinum var
„Tristan“. Og' Wagner kynokaði
sjer ekki við að nota sjer sem
hesl þennan mann, sem síðar
varð tengdafaðir hans.
Liszl mætti líka andstreymi i
lifinu eins og hlutskifti er flestra
þeirra listamanna, sem bei’jast
fyrir nýjum hugsjónum. En
nxeðlætið og hrifningin var eigi
að siður rikasti þátturinn í lifi
hans. Og mest gladdist hann af
því, hve miklar mætur Ungverj-
ar höfðu á lionum. Hann varð
hinn mikli sonur þjóðar sinnar.
Mestar mætur hafði hann á
sigaununum og hljómlist þeirra,
en í henni endurspeglaðist líka
'eðli landsins og' sjerkenni þjóð-
arinnar i hinmn glæsilegustu
Iitunx.
Einu sinni ljek hann fyrir
heilan hóp hljóðfæraleikara af
sigaunakyni og lijet liöfðingi
þeirra Barbu. Hann ætlaði xxð
þakka þeim fyrir hljómlist
þeirra með þessu og sagði við
Barbu: „Þú hefir kent mjer að
])ekkja hljómlist þína. Nú skaltu
lieyra mina“. Svö settist hann
og ljek ungverskan mars en
Bai’bu hlýddi og drakk í sig'
hvern tón. Þegar Listz var bú-
inn og spurði Bai'bu hvernig
liónum hefði líkað, svaraði
liann: „Það er svo fallegt, að
jeg hefði gaman af að geta lát-
ið lieyra það“. Svo sneri hann
sjer að hljóðfæraleikurum sín-
MR. R. I. HOWE
lieitir þessi enski stjórnmálamaður.
sem sendur var til Kína í haust lil
af! taka við embætti eftir Knatchbull-
Hugesen sendiherra, sem særðist
hættulega við japanska flugárás við
Shanghaj.
STYRJÖLDIN í KÍNA.
Myndin cr af gömlum kínverskum
turni í grend við Tientsin, sem orð-
i<\ hefir fyrir skothrið af Japana
hálfu.
mn, stemdi fiðluna og fór að
spila. Það vantaði ekki einn
einasta tón í lagið, Barbu skilaði
lón fyrir lón því, sem Lislz
haf'ði leikið. Og sveitin ljek með
eins og hún hefði leikið lagið
mörgmn sinnum áður. Þegar
þeir voru búnir faðmaði Liszt
sigaunann að sjer og sagði:
„Þú er í sannleika listamaður
af guðs náð“.
Það var sonur ungversku
sljettunnar, sem túlkaði það
manna best hver Liszt væri. A
hátíð einni hafi Liszt leikið fvr-
ir ungverska bændur og. veitt
þeim vin og' mat. Loks kom
gamall og gráskeggjaður bóndi
til hans og sagði: „Hvað þú
heitii’, hefir greifinn, húsbóndi
okkar sagl okkur. Hvað þú get-
ui’, hefirðu sjálfur sýnt okkur.
En hvað þú ert, höfum við skil-
ið nú, og fvrir það mun guð
Ungverja blessa ])ig“
GLEÐI I SANTANDER.
Mynd þessi er tekin á götu í San-
tander á Norður-Spáni, eftir að
borgin liafði gefist upp fyrir her-
sveitum Francos. Ungar stúlkur, sem
fylgja Franco að málum ganga um
göturnar syngjandi og halda stórum
h.jóðernissinnafána á lofti. En líkasl
lil hefii’ verið jafn mikil sorg hjá
siiiuuni Santanderbúnni eins og
gleðin var hjá stúlkunum á mynd-
inni.
Santander liéfir 70—80 þúsund
ibúa og er talin með fegurstu borg-
um á Spáni. Stendur borgin við vík
eina, þar sem áin Ria fellur til
sjávar og skamt fyrir norðan borg-
ina er einn fegursti baðstaður við
Biscayaflóa, Playe del Sardiniero.
Borgin er mesti tóbaksverslunarbær
Spánar.
Maðurinn hjer á myndinni, sem
hefir leikið „aðalhlutverkið" í síó-
asta umtalsefni Hollywoodbúa, yarð
stór maður í samkvæniislífi borgar-
iiinar fyrir þreinur árum og ekki
varð hann síst frægur fyrir það,
Iive afburða vel hann Jjék golf. Hanu
var einkar aðlaðandi i framgöngu og
kvikmyndadisirnar urðu fljótt skotn-
ar i honum. En nýlega kofnsl það
upp að þessi maður heitir Moore og
er einn af alræmdustu bófum
Bandaríkjanna og lögreglan hefir
verið að leita að honum árum sam-
an fyrir morð og smygl og fleira.
Er talið að mál hans veki eigi
minni athygli í Bandaríkjunum en
Hauptmannsmálið gerði á sinum
tima. Hjer á myndinni sjest hann
umkringdur af fólki, sem er að
biðja hann um rithandarsýnishorn
og er því spáð, að ritlxönd hans
komisl i verð á sínum tima.