Fálkinn - 23.06.1939, Blaðsíða 12

12
F Á L K 1 N N
STANLEY SYIÍES:
Týndi veðlánarinn.10
götuna meö mjer og fáðu þjer matarbita
og segðu mjer livað á dagana hefir drifið
fyrir þjer.“
Nú kom hálfrar annarar klukkustundar
hlje, sem helgað var átinu og upprifjun gam-
alla endurminninga, en að svo búnu tók
Ridley lilaða af skjölum upp úr tösku sinni
og ýtti þeim yfir borðið til gestsins.
„Viltu líta nokkuð á þetta í kvöld eða
eigum við að byrja snemma i fyrramálið?“
„Jeg beld jeg láli það eiga sig til morg-
uns. Maður er ekki upplagður til að setja
sig inn í skjöl, eftir að liafa ekið i lest á
sunnudegi, en hitt þætti mjer gott, að þú
segðir mjer undir og ofan af, ef þú nennir
því. Þá get jeg fengið almént yfirlil um
málið, án þess að hugsa of mikið. Eins og
stendur veit jeg ekkert nema það, sem stað-
ið hefir í blöðunum.“
„Rjett. Eigum við að fara að sitja hjerna?“
„Við skulum ganga út. Mjer finst synd að
sitja inni í svona góðu veðri.“
Þeir fóru út og gengu Southbourne Es-
])lanade á enda. Það var fátt um fólk á
götunni, því að þetta var svo snemma árs,
að skemtigestir voru ekki farnir að koma.
„Við skulum ganga dálítið lengra,“ sagði
Drury. „Jeg hata þessa steinsteyptu kofa.“
„Þjer er betra að láta bæjarstjórnina ekki
heyra það. Hún er svo montin af húsaröð-
inni hjerna með sjónum.“
Þeir gengu enn liálfa aðra mílu eða svo
þangað til vegurinn beygði, svo að gatan
komst í hvarf, en ströndin blasti við, svo
langt sem augað eygði. Drury varp öndinni
og teygði svo að sjer loftið, salt og mettað
af þanglykt.
„Það er gott að koma einstöku sinnuin út
fyrir London,“ sagði hann. „Við skulum
fara hjerna niður í fjöruna og finna stað,
þar sem við getum tylt okkur.
Þeir klöngruðust niður fjárgötu, sem lá
ofan hamarinn, til mikillar gremju fyrir
hjónaleysi, sem höfðu numið land þarna,
og settust í afdrep.
„Jæja,“ sagði Drury og rak annan fótinn
inn i kanínidiolu og sparkaði burt þistli
með hinum, „levstu nú frá skjóðunni. Jeg
cr til.“
Næsta klLikkutímann lá liann með augun
aftur og lilustaði á frásögn Ridleys, og var sú
frásögn lengi vel jafn hversdagsleg og einliæf
og niðurinn í briminu, sem annaðist undir-
leikinn lijá sögumanninum, en reyndisl þeg-
ar fram í sótti jafn djúp og dularfull eins
og hafið.
„Og nú er sagan öll,“ sagði Ridley. „Og jeg
verð að játa, að jeg sit alveg fastur. Við böf-
um gert allar þær fyrirspurnir, sem jeg get
hugsað mjer, og veit ekkert upp á liverju
jeg á að taka næst. Hvað leggur þú til mál-
anna?“
„Ekkert, að óliugsuðu máli,“ svaraði Drury
og Ridley varð niðurlútur. Drury hló. „Taktu
þjer þetta ekki nærri, því að það er þjer til
lofs. Það þýðir það, að þú hefir gert allan
undirbúning svo rækilega, að þar er enginn
endi eftirskilinn handa mjer til að taka í.
Nú verðum við að hugsa málið. Fyrsta spurn-
ingin er: Hversvegna hverfur maður? Ástæð-
urnar geta verið þrjár, að þvi er jeg veit.
Sú fyrsta, að hann hverfi af því að hann vill
hverfa, annaðhvort af því að liann hefir gert
eitthvað ólöglegt eða er i peningavandræð-
um, eða er hræddur við eitthvað. Það er ekk-
ert, sein bendir á að þessi ástæða komi til
greina, nema brjef Tomlins, og það lield jeg
ekki að við þurfum að taka alvarlega."
„Mjer þvkir vænt um, að þú álítur það.
Hversvegna gerðirðu það?“
„Hvað er þetta? Ert þú því ekki samþykk-
ur?“
„Jú, þáð er jeg; en jeg álykta af persónu-
legum kynnum mínum af manninum. En
þú þekkir hann ekkert, svo að jeg fór að
hugsa um, hversvegna þú teldir liótanir hans
maiklausar.“
„Jeg dæmi aðeins eftir áhrifum hótananna
á Levinsky. Ef þær hefðu hrifið, þá hefði
hann annaðhvort farið lil ykkar og kært, eða
bann liefði horfið undir eins, ef hann hefði
talið sjer þann kost vænni. Hann gerði livor-
ugt. Hann setti bijefið í möppuna og ljet
tvo daga líða áður en liann myndaði sig til
að hverfa. Það bepdir ekki á, að hann bafi
verið bræddur um líf sitt.
„Nei, það er víst og satt,“ svaraði Riddley.
„Önnur ástæðan til að bverfa getur verið
slys eða minnismissir, en þegar því er til
að dreifa lenda menn á sjúkrahúsum fyr
eða seinna. Þú hefir rannsakað þá hlið
málsins, svo að hún kemur ekki til greina.
Og þá er ekki nema ein ástæða eftir og
það er force majeure.“
„Ha?“ sagði Ridley.
„Mannrán eða morð. Og þar sem það
er lilið tiðkað að stela mönnum lijer í
landi, þá liggur næst að halda, að um
morð sje að ræða. En vitanlega getum við
ekki verið vissir um það.“
„En hvað stoðar það okkur i leitinni?“
„Það breytir um lilutverk. Við erum ekki
lengur að leita að Levinsky, sem ef til vill
befir horfið af einhverjum þessum orsök-
um, heldur erum við að leita að mann-
inuín, sem nam hann á burt. Eintómar til-
gátur auðvitað, en það er þó vísbending
í því.“
„Er það. Mjer þykir vænt um, að þjer
finst það.“
„Já“. Drury stóð upp og setti sig í pre-
látastellingar. „Það eru til tvær tegundir
glæpam'anna — og aðeins tvær,“ hjelt liann
áfram eftir dálitla þögn. „Fyrri tegundin
og sú ljelegri eru liinir ólærðu verkamenn
undirheimanna, sem bafa ekki greind til
að gera áætlanir og sjá fyrir, hverjar af-
leiðingarnar verða. Þeir drýgja ómerkilega
glæpi til þess að fullnægja þörf sinni, eða
þeir verri til þess að fullnægja augnabliks-
bvöt, eða þeir eru veiklaðir á sinninu.“
„Fæddir glæpamenn, eins og Lombrosó
segir?“ tók Ridley fram í.
„Eltki beinlínis það. Jeg held að enginn
trúi nú lengur á kenningar bans um, að
glæpabneigðin sje meðfædd. Mjer finst,
þegar öllu er á botnipn hvolft, að það
sje nokkuð langt sótt að fullyrða, að mað-
ur sje glæpamaður, þó eyrað á honum sje
með sjerstöku lagi, eða ennið afturlágt.
Jeg segi ekki annað en það, að sumir
glæpamenn eru ákaflega snauðir andlega,
en það eru sumir heiðarlegir menn lika.
Aðferðir þeirra eru klaufalega formaðar
og klunnalega framkvæmdar. Þeir sjá ekki
við og gera ekki varúðarráðstafanir til að
glæpurinn geti ekki komist upp, því að þá
brestur vit til þess.“
, Jeg veit hvaða menn þú átt við. Þeir
eru ákaflega auðþektir“.
„Já, vegna þess að þeir hafa ekki vit á
að dvlja sig. Þeir baka manni sjaldan
mikla fvrirhöfn og það þarf ekki nema æf-
ingu lil að hafa upp á þeim. Það er ekki
maður af þeirri tegund, sem hefir drepið
Levinsky, ef liann liefir verið drepinn. Ef
það hefði verið slíkur maður, mundi hann
hafa drepið hann með skörung eða ket-
hamri, eða á álíka ruddalegan hátt, og
annaðhvort skilið líkið eftir á aftökustaðn-
um eða falið það svo klaufalega, að það
hefði fundist. Hin glæpamannategundin er
alt öðruvísi. Glæpamaðurinn úr þeim hóp
er gáfaður og gerir nákvæma áætlun fyrir-
fram og sjer fyrir því, að hann liafi fjar-
verusönnun, ef á þarf að halda.“
„Jeg skil jætta, en jeg sje ekki bverl þú
ert að fara.“
„Nú kem jeg að þvi undir eins. Ef Lev-
insky hefir verið myrtur, þá hefir morð-
inginn verið sniðugur maður, sem hefir
farið á burt með líkið og falið það svo vel,
að við vitum ekki einu sinni hvort það er
nokkur ögn eftir af þvi. En meinið er, að
það er altaf erfitt að sjá framtíðina fvrir,
hversu greindur sem maður er, og þetta
er einmitt veilan á öllum varúðarráðstöfun-
um, sem glæpamenn gera. Það verður að
ráðstafa öllu fyrirfram, en jeg' geri ráð
fyrir, að það sje alveg ómögulegt, að ráð-
stafa öllu svo vel, að hvergi geti út af
brugðið. Hversu góð, sem áætluriin er, þá
fer aldrei hjá því, að rás viðburðanna verði
ekki að einhverju leyti öðruvísi. Það er nú
mín skoðun. Það er sagt, að ekkert skeyta-
dulmál sje svo, að ekki sje liægt að ráða
það — það sem mannsandinn hugsar, það
getur liann ráðið. Og sama máli gegnir um
varúðarreglur glæpamannanna. Aðalatrið-
ið er, að atliuga aukaatriðin nógu vel og
reyna að sjá, hvort atvikin liafi orðið eftir
fvrirfram settri ákvörðun.“
— Morguninn eftir tók Drury til starfa
fyrir alvöru og sat nokkra klukkutima á
lögregluskrifstofunni með blað og blýant
og plöggin í málinu fyrir framan sig. Hann
hafði þá föstu reglu, að raða viðburðunum
kyrfilega eftir tímaröð. Þessi aðferð var
einn þáttur í þeirri kenningu, sem hann
hafði verið að útskýra fyrir Ridley kvöldið
áður, og sjálfum sjer samkvæmui' byrjaði
bann á athugun málsins, með því, að gera
nákvæma tímaskrá um þá atburði, sem
kunnugt var um hvenær gerst hefðu. Hon-
um blöskraði ekkert hvað skjalabaugurinn,
sem Ridley hafði fengið lionum, var stór,
en ljet þvert á móti gleði sína í ljósi yfir
því, hve upplýsingarnar væru ítarlegar.
„Það er skratti mikið,“ sagði hann við
Ridley, „en það er ekki yður að kenna, þó
við verðum máske lengi að komast til hotns
i þessu máli.“
„En það virðist flónska," sagði Ridley,
„að vera að tefja yður með ýmsu af þessu,
sem ekki kemur málinu við, t. d. yfir-
heyrslum á mönnum, sem síðar sást, að
ekkert voru við málið riðnir.“
Ridley fór frá honum og upp í rjettinn,
en er hann liafði setið þar nokkra stund,
kom boð frá Drury með fyrirspurn um,