Fálkinn - 04.08.1939, Qupperneq 14

14
F Á L K 1 N N
ÞÓRBERGUR ÞÓRÐARSON:
ÚR ÝMSUM HEIMUM.
BEINAVOFAN.
Kristján skanki, sem á Suðurlanili
'liefir verið kallaður krummi, var eitt
sumar smali hjá foreldrum mínum,
Jóni Jónssyni og Málmfriði Jósefs-
dóttur, er þá bjuggu að Valshamri á
Skógarslrönd. Kristján var kynlegur
karl. Sumarið sem hann var á Vals-
hamri, fjekst hann til dæmis ekki til
að vera inni i bæ hjá öðru fólki,
heldur svaf hann oftast í hesthús-
kofa, er stóð uppi á túninu. Kristján
var fámálugur og óreiðanlegur og
ekki gefinn fyrir að fara með þvætt-
ing.
Það heyrðist oft á Kristjáni þetta
sumar, að ekki mundi vera sem
hreinast i kring á Valshamri. Þegar
hann var intur eftir, hvort hann sæi
nokkuð þess konar, ljet hann á sjer
skilja, að ekki gæti hann borið á
móti því, en samt vildi hann sem
fæst um það segja. Kynlegt þótti
það, að Kastor, hundur, sem foreldr-
ar mínir áttu, ljet oft illa á nóttum.
Hljóp hann með gelti miklu kring-
um bæinn og niður fyrir tún, og
það þótt engin skepna væri nærri.
En Kastor var talinn vitur liundur.
Hann spáði oft gestum. Settist hann
þá fyrir utan tún í þá átt, sem gest-
irnir komu síðar úr, og spangólaði.
Og það brást varla, að hann segði
rjett til.
Svo var það eitt sinn um sumarið
eftir að Kristján skanki var á Vals-
hamri. Smalinn rak kviærnar í haga,
þegar búið var að mjólka þær um
kveldið, og bræður mínir fóru með
honum. Nokkru fyrir neðan túnið er
klettahæð, sem nefnd er Lambham-
ar. Leið þeirra með ærnár lá fram
hjá hamrinum. Þegar þeir komu nið-
ur fyrir túnið, sjá þeir einkennilega
ófreskju á Lambhamrinum. Það var
líkast því sem hestur stæði þar uppi
á afturfótunum og iðaði allur til.
Bræðrum mínum varð bilt við þessa
sýn í fyrstu, en smalinn var hugaður
og tápmikill strákur. Herti hann upp
hugann, reif upp hríslurk og sagðist
víst skyldi iumbra á ófreskjunni, ef
hún vildi bíða. Síðan hjeldu þeir
allir áfram með sinn lurkinn hver.
En þegar þeir komu nokkru lengra
niður eftir og nær hamrinum, er
þetta horfið. Þá sneru þeir heim á
leið. Þegar þeir komu aftur heim
undir túnið, verður þeim litið til
baka. Sjá þeir þá aftur ófreskjuna
uppi á hamrinum. Ráðguðust þeir
nú um, hvort þeir ættu enn þá að
fara niður eftir. Vildu sumir fara, en
aðrir vildu fara heim og segja frá
því, sem þeir sáu og láta aðra at-
huga það. Varð það svo úr, að þeir
hjeldu heim. En svo stóð á, að eng-
inn var heima af fullorðnu fólki
nema móðir mín, og var hún ekki
viðlátin að fara út og forvitnast um
þetta fyr en nokkru seinna. En þá
var alt horfið.
Nokkru seinna voru bræður mínir
látnir fara niður að Lambhamri til
þess að rífa lyng. Undir kiettinurn
í hamrinum er urð stórgrýtt, og var
mikið lyng vaxið yfir urðina. Einn
bræðranna fór þangað og reif stórar
lynglegður upp úr urðinni. All í einu
kallar hann til hinna og segir þeim
að koma og sjá. „Jeg hefi fundið
andaregg!1 Hinir komu hlaupandi að
skoða fundinn. En þar var þá ekki
neitt andaregg. Elsti bróðirinn hafði
áður sjeð mannabein koma upp við
greftrun í kirkjugarði. Sagði hann
undir eins og hann var búinn að
skoða þetta, sem glitti í niðri í
urðinni, að það væri hauskúpa af
manni. Tók hann upp kúpuna og
skoðaði og ljet hana síðan niður i
holuna aftur, eins og hún var. Sögðu
þeir frá fundi sinum, þegar þeií
komu heim. Fleiri komu til og skoð-
uðu kúpuna og sannfærðust um, að
hún væri af manni. Þetta spurðist
fljótt á bæina í kring, og margir,
sem leið áttu um hjá Lambhamri,
komu og litu á kúpuna, en ljetu hana
æfinlega niður aftur, eins og lnin
hafði legið.
Benedikt bóndi á Gjarðey kom
eitt sinn um sumarið með sonum
sínum að Valshamri. Var þeim þá
sagt af mannsbeinunum hjá Lamb-
hamri. Fýsti þá að koma þar og
skoða. Á leið til sjávar aftur gengu
þeir upp að hamrinum og tóku upp
hauskúpuna og skoðuðu. Pjetur son-
ur Benedikts skoðaði kúpuna síðastur
og kastaði henni svo niður í lioluna
aftur. Einhver talaði um það við
Pétur, að ekki ætti að skilja svona
við kúpuna, heldur ætti að láta hana
niður aftur eins og hún var. En
Benedikt kvaðst ekki mundu um það
birða, hvort hinum dauða likaði
hetur eða ver. Fóru þeir feðgsr
síðan fram.
Pjetur svaf í herbergi, sem var
undir öðrum baðstofuendanum i
Gjarðey. Þegar liann er sofnaður
næstu nótt, heyrir fólkið uppi á
baðstofuloftinu, að hann fer að láta
illa í svefni, og siðan tekur að korra
í honum. Einhverjir ætluðu að fara
ofan og vekja hann, en áður en af
því yrði, heyrðist, að hann var vakn-
aður. En sjálfur sagði hann svo frá
um morguninn, að þegar hann var
sofnaður, þótti honum maður koma
til sín, hár og þreklega vaxinn. Sá
ávarpaði Pjetur og sagði: „Þú skild-
ir illa við beinin mín, lagsmaðuU'.
Svo tók hann fyrir kverkar Pjetri
og fanst honum, að hann ætla að
kirkja sig, en þá gat hann komið
upp hljóði, og í því vaknaði hann.
Sýndist honum þá maðurinn ganga
út úr herberginu.
Nokkru eftir þetta komu saman á
Valshamri margir inenn af bæjun-
um úr nágrenninu. Fóru þeir með
járn og bönd niður að Lambhamri
til þess að taka upp beinin og flytja
til kirkju. Var erfitt mjög að lyfta
björgunum, sem lágu eins og þau
hefðu verið lögð þar yfir af manna-
höndum, og urðu margir að lyfta
hverju bjargi. Það, sem þarna fanst
undir, var hauskúpan og brot af
leggjum. Voru beinin flutt heim að
Valshamri og þar gerð að þeim kista.
Síðan voru þau flutt að Breiðabóls-
slað, og jarðsöng séra Guðmundur
Einarsson beinin í Breiðabólsstaðar-
kirkjugarði. Það var í júnimánuði
1879. Eftir það varð aldrei vart við
neitt óvenjulegt kringum Valshamar.
Ekki hefi jeg lieyrt neinn geta
gefið upplýsingar um, hver hafi ver-
ið urðaður þarna undir Lambhamri
nje hvenær það hafi verið gert.
Liklegt er, að það hafi verið fyrir
ærið löngu, þó að beinin, sem þarna
fundust, væru lítt rotin. Það er kunn-
ugt, að bein geta geymst lengi í grjóti,
þar sem regn og vindur leikur jafn-
an um þau.
Fært í letur árið 1900 af Gunn-
laugi Jónssyni frá Narfeyri.
Eitur í guðsorðinu.
Gamall gyðingalærifaðir, Isak Leif-
ar að nafni, hefir komist undir
hendur lögreglunnar fyrir óþokka-
lega smyglun, „undir yfirskyni guð-
hræðslunnar“, ef svo mætti segja.
Hann og fjelagar hans hafa árum
saman smyglað heróínin og öðru
nautnaeitri til Frakklands, frá Ame-
ríku — innan í guðsorðabókum, og
selt það dýrum dómum.
MICHAEL FARADAY.
Framh. af bls. 6.
Genf á þvi ferðalagi. Hann var 25
ára, þegar hann birti fyrstu vísinda-
ritgerð sína og 29 ára gerði hann
uppgötvun sina á rafsegulmagninu,
sem er undirstaða rafmagnshreyfils-
ins. Síðan eru liðin 118 ár.
Árið eftir kvæntist hann fátækri
stúlku, sem sat altaf á næsta bekk
við hann, þegar hann fór í kirkju.
Hún hjet Sarah Barnard. Þau lifðu
saman í hjónabandi í 40 ár, en
lijónabandið var barnlaust. Þegar
Faraday var þrjátíu og tveggja ára,
var hann orðinn einn af höfuðvís-
indamönnum heimsins. Meðlimur
kgl. vísindafjelagsins og forstjóri
kgl. efnarannsóknarstofnunarinnar,
þar sem hann hafði byrjað með 25
shillinga kaupi á viku. En nú efn-
aðist hanri vel. — Honum var boðið
stórfje fyrir ýmiskonar efnarann-
sóknir, sem hann hefði getað grætt
auðæfi á. En þeim kom saman um
liað hjónunum, að hann hefði ekki
tíma til að vera rikur.
Nú fór liann að skrifa bókina,
sem æ mun standa sem minnisvarði
yfir verk hans: „Experimental Re-
searches in Electricity". — Þó að
hún sje orðin áttatíu ára gömul er
bún furðulítið úrelt enn. Hann var
23 ár að semja þessa bók.
En jafnframt því að Faradey var
efnafræðingur og eðlisfræðingur var
hann líka heimspekingur. Hann ljet
sjer ant um að leitast við að sanna,
að heimurinn sje ekkert annað en
orka í ýmsum myndum, en ekki
gerður úr svo eða svo mörgum frum-
efnum. Allur heimurinn var eining
— frumefnin, höfuðskepnurnar, jurt-
ir, steinar og menn.
Hann var mildur, svo að börnin
hópuðust að honum, en gat verið
liarður, eins og þegar hann ljet sjálf-
an forsætisráðherrann biðja fyrir-
gefningar. Síðustu árin átti hann
heima í húsi við Hampton Court,
sem Victoría drotning hafði ljeð hon-
um. Þar sat hann og sagði börnun-
um sögur og æfintýri og þangað
komu líka vísindamenn úr öllum
áttum til þess að hlusta á æfin-
týri þau, sem hann hafði lært af
langri reynslu i heimi vísindanna.
FRÍDAGUR VERZLUNARMANNA.
Framh. af bls. 3.
í Þjórsárdal og öðrum þeim mark-
verðustu stöðum, sem fyr eru nefnd-
ir Þátttakendur verða að liafa með
sjer viðleguútbúnað. Fargjaldið kost-
ar 22 krónur.
Loks ber að geta þess, að haldin
verður mjög fjölbreytt skemtun ■ að
Eiði. Þeir sem ekki geta einhverra
hluta vegna ekki komist í langferðir,
eiga því kost á að skemta sjer i
nánd við bæinn.
Þess má geta viðvíkjandi skemt-
uninni á Eiði, að þar keppa i knatt-
spyrnu starfsmenn heildsala og
slarfsmenn smásala. Þetla út af fyrir
sig er ekki merkilegt, en þarna verð-
ur kept á fullkomnasta grasvelli á
íslandi, sem er fyllilega sambæri-
legur við samskonar velli erlendis.
Alt bendir til þess að óvenjumikil
aðsókn verði að hátíðahöldum verls-
unarmanna að þessu sinni. „Fálk-
inn“ vonast til að geta flutt myndir
frá hátíðahöldunum í næsta blaði.
Fljúgandi skrifstofa.
Hitler er að láta smiða sjer fjögra
hreyfla Condor-flugvjel, sem verður
einstök í sinni röð. Þar verða ekki
aðeins úrvals útvarps- og loftskeyta-
tæki, heldur fullkomin skrifstofa,
með öllum útbúnaði, auk svefnklefa
fyrir foringjann og plássi fyrir skril'-
stofufólk, svo að hann geti starfað
fullum fetum, þó hann sje á ferða-
logi. —
David Lloyd George.
Þó að David Lloyd George lieyrist
nú ekki getið, nema sjaldan, á hann
tvímælalaust að baki sjer glæsilegri
og margþættari stjórnmálaferil, en
nokkur núlifandi Englendingur. En
hann er orðinn þreyttur og lúinn,
eftir langt dagsverk, og flokkur hans
hefir hin síðari árin ekki haft nein
úrslitavöld í stjórnmálum, enda hefir
hann verið tvístraður.
Lloyd George er á 77. árinu, fæddur
17. jan 1803 í Chorlton-on-Medlock
í Manchester, en foreldrar hans voru
bæði frá Wales, og þangað fluttust
þau, er David var barn að aldri, og
fóru að búa þar. En faðirinn dó
bráðlega. Móðurbróðir Davids, Ric-
bard Lloyd skósmiður, kostaði harin
lil náms og náði hann lagaprófi, og
settist að sem málaflutningsmaður í
Portmadoc, og varð brátt frægur
fyrir mælsku sina. 27 ára gamall var
hann kosinn á þing fyrir Carnarvon-
kjördæmi, 1890, af hálfu frjálslyndra,
en þó að hann tæki oft lil máls, og
væri kallaður „litli kjaftaskurinn frá
Wales“ kvað lítið að lionum, þangað
til hann komst í stjórnarandstöðu
1895. Hann varð kunnur fyrir að
taka svari Búanna, og berjast á móti
Búastyrjöldinni. Þegar frjálslyndi
fiokkurinn myndaði ráðuneyti 1905,
var Lloyd George verslunarmálaráð-
herra, og gat sjer orðstír fyrir dugn-
að. Hann gat jafnað tvö mikilvæg
vinnudeilumál, jánbrautarverkfall og
bómullariðjudeilu, en þó fór fyrst að
bera hátt á honum, er hann varð
fjármálaráðherra 1908. Þá bar hann
fram frumvarp um nýja skatta, eink-
um á jarðeigendum, og tolla á mun-
aðarvöru, en er þau voru feld, var
þing rofið og sigraði Lloyd George,
og nú bar liann fram frumvarp um
að takmarka vald efri málstofunnar.
Næsta stórmál hans var frumvarp
um almennan ellistyrk.
Þegar stríðið hófst tók Reginald
McKenna við fjármálaráðsmensk-
unni, en Lloyd George varð her-
gagna- og siðan hermálaráðherra,
þangað til hann tók við stjórnar-
formensku af Asquith í árslok 1916.
Var hann forseti samtseypustjórn-
arinnar þangað til í árslok 1922, að
samvínnunni Iauk og má því segja.
að styrjöldin og friðurinn hafi mætt
meira á honum, en nokkrum öðrum
enskum stjórnmálamanni. — Hann
vann stríðið, en tapaði friðnum, því
að þar gat hann ekki reist rönd við
Clemenceau og hefndarhuganum. En
enginn barðist betur fyrir rjetti smá-
þjóðanna i Versaillcs en hann. Og
skemtilegri mælskumann hafa Bretar
ekkiátt á þessari öld.
Schraibmasckineri)
o-
*
o
i
Drekkið Egils-ðl