Fálkinn - 10.04.1942, Side 14

14
fÁLKINN
Pjetur Sigurflssou:
„Fegurð
eftir Jónas Jónsson
Það er vandi að ræða um menn,
sem mikið ber á og hátt gnæfa, og
verk þeirra. Um j)á er sjaldan talað
eða skrifað af fullri sanngirni. Með-
an l)eir lifa eru þeir oftast í vegin-
um fyrir einhverjum og njóta þvi
ekki sannmælis samtiðarinnar, en
þegar þeir eru hjeðan gengnir, verða
þeir oftast ofurmenni i minningu
og meðvitund lýðsins, og viija þá
dómarnir oft verða öfgakendir á
hinn veginn.
Jeg er að enda við að lesa rit-
gerðasafnið, „Fegurð lífsins". Það
er yfirgripsmikil og efnisrík bók,
354 blaðsíður, prentuð á góðan
pappír, blæfalleg og hreinleg að
öllum frágangi. Hún er ótrúlega
ódýr samanborið við liinar papp-
írsmiklu bækur vorrar bruðulsömu
bókaaldar.
Við fyrstu sýn kemur bókin manni
í bobba. — „Fegurð lífsins“ heitir
hún. Það þarf nokkuð til að láta
slíka bók halda höfði, því að feg-
urð lifsins er mikil og hátt er til
lofts og vítt til veggja í liinu mikla
musteri fegurðarinnar. Aðeins úr
Hliðskjálf skarprar dómgiæindar og
viðsýnis hins skyggna anda gefst
tilkomumikil og samræmisfögur yf-
irsýn slíkra furðuheima.
„Fegurð lífsins" stendur ókiknuð
undir nafni sinu, því að hún leiðir
lesara sinn i hóp spámannanna og
inn í töfraheima iistamanna, skálda,
liugsjónamanna og sniliinga, inn í
heima hinnar eilífu sköpunar, þar
sem síungur andi hins mikla og
frumlega skapamáttar leikur sjer að
litum, lögum og gerð og fjölbreytni
efnismyndana, og leiðir fram á sjón-
arsvið kynslóðanna fegurð lífsins,
af jirotlausri auðlegð, til unaðar
mannanna börnum, sem tilbiðja í
guðasölum fegurðargyðjunnar.
Af öllu fögru er lífið fæðir af
sjer, er hinn auðmjúki, stórbrotni,
óeigingjarni og fórnfúsi andi lista-
manns, sem sjáanlega kann vel við
andagiftar, mennirnir, sem yrkja hin
lýsir bókin, „Fegurð lífsins“, með
liprum penna og frjóum anda j)ess
mann, sem sjáanlega lcann vel við
sig í „samfjelagi“ slikra „heilagra“.
Er hægt að hugsa sjer skemti-
legri veröld en heim bókarinnar?
Að sitja til borðs með konungum
og þjóðhöfðingjm, getur ekki jafn-
ast á við samfjelag þeira forystu-
anda, sem bókin kynnir. Þar eru
mennirnir, sem qaaga á undan, sjá
sýnir og flytja guðmál með „eldleg-
um, litum eða myndum, j)ar sem
hinnar spámannlegu orðgnóttar og
andagiftar, mennirnir, sem yrkja hin
ódauðlegu kraftakvæði, ýmist i orð-
um litum eða myndum, þar sem
„steinarnir tala“, eða þá liversdags-
lífi, em er hið fegursta ljóð allra
alda.
Það er nóg að nefna Einar Bene-
diktsson, Matthias Jochumson, Einar
Jónsson og Gustav Vigeland, þótl
allir hinir sjeu ekki taldir, sem
koma til móts við lesarann í „Feg-
urð lifsins", til þess að rjettlæta
það, sem að framan er sagt. Ekkert
er betra, en að eiga samfjelag við
slíka menn sem flestar stundir. Þær
stundir lifir maður i æðri heimi en
þeim, sem er leikvöllur „heims og
harms“, þar sem viðskiftasamkepni,
byltingar og stríð magna þjáninga-
stunur mannannabarna.
í bókinni eru reyndar ein eða
tvær ritgerðir, sem jeg hefði kosið
fremur í öðru ritgerðasafni, en þær
segja sína sögu, og hinar eru yfir-
gnæfandi. Hjer er ekki rúm til þess
lífsins"
fyrv. dómsmálaráðherra.
að benda á ýmsa staði í bókinni,
þar sem alt, jafnvel „moldarundrið
— glitrar".
„Þeir sem brjótast upp á hæsta
tindinn í einhverri grein listanna,
binda sig engri hugarstefnu og engu
timabili, lieir eru skáld allra alda
og allra þjóða. Sólin sest aldrei í
riki j)eirra“, segir í ritgerðinni:
„Borgin við lindina“.
í niðurlagi kaflans um Einar Jóns-
son, myndhöggvara, segir svo:
„Jón bóndi á Galtafelli skildi
raunar eðli sonar síns furðu vel,
er liann vildi láta hann ganga í
þjónustu kirkjunnar og kenna söfn-
uði sínum um guðsríki og góða siði.
Þrátt fyrir mótmæli sín hefir Einar
Jónsson orðið prestur, eins konar
æðsti prestur íslendinga .... Einar
Jónsson hefir alla æfi ort í stein
meginatriði allra ljóssækinna trúar-
bragða. Hann hefir orðið forustu-
maður í nýsköpun og landnámi ís-
lenskrar listar. Og hann hefir beitt
allri orku sinni æfilangt til að
sannfæra j)jóðina um, að Ijósið
myndi vinna sigur yfir myrkrinu.
Einar Jónsson er skáld nýrrar dög-
unar á íslandi".
Ein hin fegurst setning bókarinn-
ar er þessi:
„Eins og öll mikil skáld og vitrir
menn, hafði Matthías takmarkalausa
aðdáun á Kristi“.
Það er góðverk að benda villu-
gjörnum mannanna börnum á dýr-
mætustu perlurnar, göfugustu menn-
ina, sönnustu fyrirmyndirnar og
alla l)á fegurð lífsins, sem bæði
gleður og göfgar lijörtu mánnanna.
Pjetur Sigurðsson.
Læknirinn: — Hafið þjer nú tek-
ið inn þessa litlu pilludós, Maren?
Maren: — Já, herra læknir. En
það var rjett með naumindum að
jeg gat rent lokinu niður.
— Mjer heyrðist hún frú Svensson
segja, að dóttir liennar gæti talað
grísku.
— Nei, þjer hafið misskilið þetta.
Hún hefir grískt nef og talar gegn-
um nefið.
GRIIŒIR RERJAST ÁFRAM.
Eftir að Grikkir mistu Krít var úti um varnir þeirra
heima fgrir og flýði þú stjórnin og allmikið af hernum tii
Eggplalands. Og fjölda skipa úr herflotanum tókst að komast
undan þegar Grikkland gafst upp. Ilafa skip þessi mgndað
sjálfstæða flotadeild, sem einkum hefir bækistöð sína í aust-
anverðu Miðjarðarhafi og berst þar gegn ítölum, með breska
flotanum. Mgnd j>essi er tekin um borð í gríska herskipinn
„Paul Coundouroitis“.
KAFBÁTUR HEFIR VISTASKIFTI.
— Er það rjett að konan yðar
sje horfin?
— Já, það stemmir.
— Og gjaldkerinn yðar líka?
— Já, ,það stemmir.
— En kassinn þá?
— Hann stemmir ekki.
Það voru fleiri skip en tundurspillarnir fimiiu, sem Banda-
ríkjamenn hafa selt Bretum. og bandamönnum þeirra, sam-
kvœmt láns- og leigufrumvarpinu. Hjer á mgndinni er til dæmis
ameríkanskur kafbátur, sem verið er að draga flotafána
Bretlands að hún á. Og um sama leyti fengu Pólverjar annan
ameríkanskan kafbát. Sá fyrnefndi af þessum kafbátum hefir
30 rnanna áhöfn, en sá siðarnefndi 40 manna.

NÝJASTA HERSKIP BRETA — „DUKE OF YORK“. . „>
/ desember síðastliðum spurðist það, að Winslon Churchill vœri kominn vestur til Washington til við-
rœðna við Roosevelt. Þessa ferð fór hann á herskipinu „Dnke of York“ sem þá var nýlega fullgert.
Kjölurinn að herskipi þessu var lagður 5. maí 1939 og kostaði það 8 miljón slerlingspund. Er það í hin-
um svonefnda „King George V. class“, en þau skip eru um 35.000 smálestir að stœrð og hafa 1150 nmnna
áhöfn, sem er mjög lítið í hlutfalli við stærðina. Skipið er 740 feta langt en 103 feta breitt; hraði þess
er yfir 30 milur. Skipið er vopnað tíu 14 þumlunga byssum;, sextiu 5.25 þumlunga auk smœrri byssa
og hefir fjórar flugvjelar innanborðs.