Fálkinn - 28.05.1943, Blaðsíða 14

14
F A L K I N N
Borgararnir frá Caiais
H.F. HAMAR
Símnefni: HAMAR, Reykjavík. II
Sími: 1695, tvær línur. o
Framkvæmdastjóri: , í
BEN. GRÖNDAL, cand. polyt.
VJELAVERKSTÆÐl
KETILSMIÐJA
ELDSMHJJA ♦
járnsteypa ;;
FRAMKVÆMUM: o
Allskonar viðgerðir á skipum, gufuvélum ;►
og mótorum. J;
Ennfremur: Rafmagnssuðu, logsuðu og j;
köfunarvinnu. I í
ÚTVEGUM ö
og önnumst uppsetningu á frystivjelum, < >
niðursuðuvjelum, hita- og kælilögnum, ;;
lýsisbræðslum, olíugeymum og stálgrinda- j;
húsum. ;;
F YRIRLIGG J ANDI: <;
Járn, stál, málmar, þjettur, ventlar o. fl. j;
Sagan gerist á því lierrans ári
1346, er Játvarður III. F.nglakonung-
ur hafði sigrað Filippus VI. Frakka-
konung í orrustunni miklu við Crecy
og sat nú um Calaisborg við Ermar-
sund.
Englakonungur hafði safnað að
sjer óvigum her og i flota hans voru
737 skip, stór og smá. En Calaisborg
var ramlega viggirt og horgararnir
hlóu að Hótunum Englakonungs. —
Kringum borgina voru liáreislir múr-
veggir og meðfram ]>eim tvöföld
vatnsgröf, sem sjórinn fylti á hverju
flóði. Og auk þessa voru mýrarfen
og sandbleytur kringum horgina,
svo að eigi var liægt að koma múr-
hrjótum, slöngvivjelum nje öðrum
þungum vígvjelum við. Það virtist
enginn liægðarleikur að taka Calais
í áhlaupi. Þetta sáu Englendingar
líka, og afrjeðu því að svelta borg-
arlýðinn inni. En bæjarbúar óttuð-
ust ekki þessa hótun heldur, því að
ait af var nóg af skipstjórum frá
Normandí og Piccardi, sem gátu
farið kringum liafnbannið og flutt
bæjarbúum lífsnauðsynjar. Og enn-
fremur treystu allir j)ví, að Filippus
konungur myndi ekki hregðast borg-
inni, en koma á vettvang með her
sinn og hrekja Englendinga á brott.
En nú leið mánuður eftir mánuð
og bæjarbúum fór að hrörna hugur.
Er tímar liðu fram reyndist sigl-
ingamönnum ókleift að rjúfa hafn-
bann Englendinga, og að vísu hafði
Filippus komist í námunda við bæ-
inn með her sinn en horfið aftur
er hann sá, að við ofurefli var að
etja. Og matvælin gengu til jourðar
í Calais: ekkert ket að fá, nje korn
og ekkert vín. Fyrst voru hestarnir
jetnir, svo hundar og kettir og svo
loks rottur og mýs. Tvö þúsund
hrum og sjúk gamalmenni, karlar og
konur, sem ekki gátu aðstoðað við
varnir borgarinnar, voru talin til
trafala og send út úr bænum, óvin-
unum á vald, i iðrunarkuflum. Og
setuliðsstjórinan í borginni, Jean de
Vienne, leitaði fundar enska hers-
höfðingjans, Gauthier de Masny, til
þess að semja við hann um uppgjöf
borgarinnar.
Hann sagði: ,Jeg og riddarar mín-
ir erum fúsir til að gefa okkur Engla
konungi á vald, sem fangar, ef setu-
liðið og borgararnir fá grið.“
Gauthier liristi höfuðið. Englakon-
ungur hafði sagt, að borgararnir í
Calais hefðu valdið sjer svo miklu
manntjóni, að þess skyldu allir bæj-
arbúar gjalda. En Jean de Vienne
gafst þó ekki upp og að lokum hjet
Játvarður konungur því, að bæn-
um skyldi þyrmt og borgararnir
lifi halda, með j)ví skilyrði að sex
göfugustu og rikustu borgararnir
kæmu í herbúðir lians, í nærskyrt-
unni og með liengingaról um háls-
inn, til þess að láta taka sig af lífi.
Og lykla borgarliliðanna skyldu þeir
hafa með sjer.
Með dauðann í hjartanu reið Jean
de Vienne aftur inn í horgina og
Ijet hringja öllum kirkjuklukkum til
jsess að kalla borgarana til fundar á
torginu. Þegar allir voru komnir
skýrði liann frá skilmálum Englend-
inga og kváðu nú við slík reiðióp
og formælingar, að við sjálft Iá að
Jean de Vienne skelfdist. Allir hróp-
uðu að heldur kysi fæir dauðann
og að betra væri að brenna borgina,
svo að Englendingar fengi l)ar ekki
nema öskuna eina. Þetta liefði máske
orðið ef sire Eutasche de Saint-
Pierre liefði ekki gengið fram. Hann
var einn af rikustu og mikilsvirt-
ustu borgurum bæjarins. Komst hann
svo að orði:
„Skömm og skaði mætti það telj-
ast, ef j)essi fagra borg yrði logun-
um að bráð og svo inörg mannslíf
yrði tekin. Jeg held að Guð muni
verða mjer náðugur dómari, er jeg
geng fram fyrir liásæti hans, og að
hann muni virða mjer það til hins
betra, að jeg hafi bjargað borginni
minni og samborgurum. Þess vegna
langar mig til að verða einn þeirra
sex, sem tek við kuflinum og snör-
unni og geng berfættur og berhöfð-
aður til húða Englendinga."
Sire Eustasche de Saint-Pierre
liafði naumast lokið máli sínu fyr
en annar virtur og ágætur borgari
gaf sig fram. Það var Jaken de Wiss-
ant, og nú kom einnig bróðir hans
og þrír aðrir borgarar, sem buðu sig
fram. Þeir skipuðu sjer í röð, og svo
klæddu l)eir sig úr hverri spjör nema
skyrtunni, alveg eins og þeir ætluðu
að fara að sofa, eftir langan vinnu-
dag, og brugðu snöru um háls sjer.
Gengu þeir síðan berfættir og ber-
höfðaðir til herbúða Englendinga
og höfðu með sjer borgarlyklana,
svo sem krafist hafði verið. Þetta
varð þrautaganga, því að alla leiðina
urðu þeir að hlusta á kveinstafi vina
sinna og ættingja. En þó komust þeir
að borgarliliðunum og var þeim
læst, er þeir voru komnir út. Jean
de Vienne reið á undan þeim, og
þegar komið var til tjaldbúða Eng-
lendinga ávarpaði hann Gauthier de
Masny þessum orðum:
„Hjer eru sex göfugustu borgarar
bæjarins. Þeir eru með snöruna um
hálsinn, og færa herra þínum lykla
bæjarins. Sjáðu nú um, að hinn göf-
ugi konungur Englands gefi þeim lif
og frelsi.“
En Englakonungur vildi enga
miskunn sýna. Han kom út úr tjaldi
sínu og þrátt fyrir gleði sina yfir
því að vera nú orðinn drottinn bæj-
arins leit hann illúðlega til borgar-
anna og sagði:
„Ykkur skal hlíft við hengingu.
Skerið af þeim hausana með sverði/
Englendingarnir, sem stóðu um-
hverfis, horfðu agndofa hverir á
aðra. Þessi grimd keyrði úr hófi.
En enginn þeirra þorði að malda
í móinn, því að þessa stundina
brann slík heiptar harðneskja úr
augum konungs, að heita mátti að
hann afskræmdist. Þegar drotning-
una bar að dirfðust þeir þó að liafa
von um, að konungur Ijeti mildast.
Hún varpaði sjer á hnje frammi
fyrir bónda sínum og sagði:
„Aldrei hefi jeg beðið þig neins
fyr, en nú bið jeg þig í nafni Guðs
kærleika og vegna þinnar eigin her-
menskuæru að náða þessa menn og
fela þá minni umsjá.“
Konungurinn hikaði enn við, en
drotningin hjelt föstum tökum um
linje hans, uns konungur loks ljet
undan síga og sagði:
„Betur mundi mjer hafa þótt, að
þú hefðir verið einhversstaðar ann-
arsstaðar en hjer, þessa stundina.
En úr því að þjer er mikið í mun
að hlífa þeim, þá tak þú við þeim.
Jeg gef þjer þá.“
Drotningin þakkaði konungi sín-
um og Ijet leiða borgarana sex til
tjalda sinna. Þar fjekk hún þeim
góð klæði og skó, ljet taka snörur
af hálsi þeirra og bera mat og vín,
þeim til hressingar.
Meðan þessu fór fram liafði-Gauth-
ier de Masny lialdið inn í borgina
með hersveit og hljómleikamenn i
fararbroddi, og tók hann Calais her-
fangi í nafni Englakonungs. Jean de
Vienne og riddarar lians voru færð-
ir til skips og sendir í fangelsi til
Englands. Skyldu þeir sitja þar uns
skyldmenni þeirra hefðu greitt
lausnarfje fyrir þá.
Nú voru sendar margar kerrur
með mat og víni inn í borg hungurs-
neyðarinnar og mátti hver neyta
eins og hann lysti, en þetta dró þann
ömurlega dilk á eftir sjer, að ýmsir
hinna þrásveltu manna átu yfir sig
og sáluðust. Þegar allir voru mettir
var bæjarbúum skipað að verða á
brott úr borginni. Eigi var þeim
leyft að hafa meira á burt með sjer
en þeir gætu borið á bakinu. Og
sjálfráðir voru þeir látnir um hvert
þeir færu. En húsum öllum og inn-
anstokksmunum og öðru eftir skildu
var skift milli liinna ensku riddara
og borgara þeirra frá Flandri, sem
höfðu veitt Englendingum lið í
umsátinni. Og frá Englandi ljet Ját-
varður konungur marga borgara fara
og setjast að í Calais. Þannig gerði
hann lýðum ljóst, að Calais væri nú
enskur bær og skyldi vera undir
krúnu Englands framvegis.
S WAW
rakkrem mýkir og
stgrkir hiVSina og
gerir raksturinn aö
inœgju.
Heildsölubirgðir:
Agnar Norðfjörð & CO. h.f.
Sími 3183.
Þannig lauk raunasögunni um
umsát og fall Calais en um hundruð
ára eftir þetta, þegar bærinn var aft-
ur orðin franskur, stóðu nöfn hinna
sex manna, sem sýnt höfðu frábært
þor og þegnskap, letrað á ráðhús-
vegginn í Calais. Og franski mynd-
liöggvarinn Rodin hefir gert likn-
eski, sem heimsfrægt er orðið, af
borgurunum í Calais.
John Sloan, námuverkamaður í
Kona i Kentucky, var óvenju kyn-
sæll maður. Þegar hann var sextug-
ur hafði liann eignast 35 börn og
var það elsta 36 ára gamalt, en hið
yngsta fárra mánaða. Eignaðist kon-
an tvívegis þríbura og fjórum sinn-
um tvíbura.