Fálkinn - 10.11.1944, Page 8

8
FÁLKINN
NIELS HOFFMEYER:
Rómverskar fyrirmyndir
"LJINAR einu sönnu rómversku
fyrirmyndir komu úr litlum bæ
uppi i Abruzzafjöllum, sem heitir
Anlicoli Corrado. Á vetrum voru
þær bólfastar í Rómaborg og söfn-
i.ðu peningum. í janúar hjeldu lista-
menn hátíð í Róm, og þar var sú
fríðasta af fyrirmyndunum kjöiin
fegurðardrottning. Þegar fyirmynd-
irnar höfðu starfað í Róm í nokkur
ár, hurfu þær lieim til Anticoli og
gengu í hejlagt lijónaband. Allir,
bæði kariar og konur, eða svo gott
sem ailir í bænum voru, eða höfðu
verið fyrirmyndir. og þegar þetta
fólk hafði fjenast sæmilega, settist
það að í Antieoli, varð vinyrkjufólk
eða atvinnurekendur eða starfsfólk
sveitafjelagsins, fæddi nýjar fyrir-
inyndir inn í heiminn, og þær fóru
inn i' Róm á haustin, undir eins og
þær gátu vetlingi valdið, söfnuðu
oeningum og gengu svo 1 hjómband.
Þannig hafði þetta gengið koll af
kolli öldum saman.
Fyrir gat það komið, að einhver af
þessu fólki strandaði í Róm, að
ung og falleg. kvenfyrirmynd sviki
það kall í þjónustu listarinnar, sem
talið var heilagt. Ef til vill varð hún
ástfangin af útlendum listamanni
eða máske aðeins Rómverja, sem
ekki var af hennar sauðahúsi. Þegar
svona atburðir vitnuðust var við-
komandi rækur ger úr hinu lieiðar-
lega samfjelagi fæðingarbæjar síns.
Og þegar allir fjelagarnir hjeldu
heim til Anticoli að vorinu, fær
I‘ún ekki að verða samferða. Eng-
inn skiftir sjer af lienni framar.
Hún er búin, útrekin. Myrt, eins og
ótútlegur storksungi áður en far
fuglanna hefst.
Þannig höfðu örlög Sabinu orð-
ið. Sabina var þrjátíu og fimm ára
gömul fyrirmynd, sem gekk á milli
málarastofanna og lifði á hlaupa-
vinnu. Oft fylgdi hún lika Mariettu
dóttur sinni, sem hafði tii að bera
fullkomnustu fegurð allra í þá daga,
og sat dyggilega á málarastofunni
með prjónanna sina og leit eftir að
ekkert ljótt kæmi fyrir þegar dótt-
i henna sat eða stóð fyrir hjá mál-
aranum. Það var auðsjeð á Sabinu
að lífið hafði leikið liana grátt.
Jeg þekkti Sabinu og dóttur henn-
ar vel, bæði af götunni og úr málara-
stofunum. En einn daginn vildi svo
til að hún og jeg sátum andspænis
hvort öðru í „trattori“, sem hjet
,,Puttinn“, á Via degli Incurabili.
Hún þóttist vita, að jeg þekkti fræg-
an prófessor í Munchen, sem hún
kallaði Ernesto, og varð mjög for-
viða er hún heyrði mig segja, að
jeg kæmi ekki nafninu fyrir mig í
svipinn.
LJfvNN er stórfenglegur myndhöggv-
-^-■■• ari, sagði Sabina, — og á heima
1 höll. Þegar hann keniur út heilsa
allir honum, jafnvel sjálfur borgar-
stjórinn. En úr þvi að þjei’ þekkið
hann ekki, þá skal jeg segja yður
ofurlítið af sjálfri mjer og öllu því
undursamlega, sem á daga mína dreif
í þann tið, herra minn. Hafið þjer
komið til Anticoli? Það var Maríu-
hátið siðasta daginn sem jeg var
þar, og nú eru átján ár síðan. Nú
skal jeg segja yður nokkuð, sagði
hún og laut fram í áttina til mín,
— það skeði löngum margt hjer í
Róm í þá daga. 0, jeg skal útskýra
fyrir yður hvað skeði þetta kvöld,
sem jeg aldrei gleymi. En fyrst verð
jeg að segja yður hvernig jeg var
Myndhöggvararnir urðu að leggja
drög fyrir mig með þriggja vikna
fvrirvara, og jeg skrifaði merkin
þeirra á brjefræmu í rjettri röð,
eftir þvi sem pantanir bárust. Á
hverju ári kjósum við drottningu
úr liópi fyrirmyndanna, þjer vitið
jiað, herra minn —- sú fallegasta
verður drottning, og það varð jeg
i þetta skifti. Jeg var færð í silfr-
aðan grisjudúk, og kóróna sett á
oöfuð mjer. Svona var jeg! Nú eru
\>að ekki nema málararnir, sem
geta notast við höfuðið á mjer.
Þeir segja að jeg sje demónisk!
Jeg skil ekki hvað orðið þýðir:
demonisk!
En fyrst verð jeg að segja yður
frá honum Alessandro. Hann elsk-
aði mig. Mama mia — vitið þjer hvað
það er að elska? Vitið þjer það,
herra minn? Þjer getið ekki spurt
Alessandro sjálfan. þvi að liann er
dauður. Hann gekk og bar dauðann
á höndum sjer — mín vegna. Það
er ást. Hann var Rómverji, og allir
okkar eigin menn þekktu hann ekki.
Þeir hjeldu að það væri lygi, þegar
einhver sagði frá því, að Sabina
hefði hitl Alessandro eitt kvöldið
fyrir utan Porta del Popolo. Hann
var marmarahöggvari frá Trasta-
vere og var alltaf i ljómandi fall-
legum fötum. En svo var það að
jeg hitti Ernesto.....
Nú, jæja, tók jeg fram í, —
Ernesto var þá þessi frægi þýski
myndhöggvari, sem gerði sig heima-
komnari en umsamið var?
Já, sá kann best að segja frá,
sem mest veit! Nei, Ernesto var
miklu meiri maður. Augun í honum
voru svo alvarleg, og það gat ekki
heilið að liann talaði við mig. Hann
vann og sagði: Svona áttu að standa
og svona áttu "að snúa höfðinu. En
með hverjum deginum varð mjer
það erfiðara að snúa höfðinu frá
honum. Jeg mátti til að horfa á
augun í honum, jeg varð hrædd við
liann þegar jeg sá að hann var föl-
ur, og jeg skalf á höndunum þegar
hann brosti. Það er enginn óvirð-
ing að vera fyrirmynd, því að Guð
liefir skajiað likamann, og listin er
hrein. En þjer trúið því víst ekki,
herra minn, jiegar jeg segi það, jeg
skammaðist mín frammi fyrir hon-
um. Nei, Ernesto gerði sig ekki
heimakominn, það var bara jeg,
sem átti alla sökina. Hann talaði til
mín með mjúkri röddu og strauk á
mjer höndina.
Já, herra minn, svo var það Aless-
andró. Hann gat ekki afborið að
jeg væri fyrirmynd. Hann beið tim-
unum saman fyrir utan niálarastof-
una og hleraði þegar jeg var þar
inni. Hann var afbrýðisanuir, og
samt hafði jeg gldrei gefið honuin
neitt, sem jeg gat ekki forsvarað
gagnvart sjáfri mjer og mínu fólki,
sem þá þegar var farið að hafa
illan bifur á mjer og fyrirleit mig.
En þjer skiljið þetta víst ekki, herra!
Jeg gat ekki afborið að sjá Aless-
andro hryggan. Og svo var það eitt
enn, sem þjer verðið að vita....
jeg var hrædd um líf Ernestos! Það
rennur svo mikið af þesskonar blóði
hjerna í Ítalíu. Jeg lá andvaka á
nóttunni og grjet útaf honum. Jeg
varð að ljúga að honum. Enginn
mátti vita hve stolt jeg var, af því
að Ernesto hafði sagt einn daginn,
að hann elskaði mig. Hann spurði
mig einu sinni um Alessandro, og
jeg sagði, að liann liefði vald yfir
mjer aðeins vegna þess að jeg væri
svoddan kveif. Þá sá jeg Ernesto
reiðan í fyrsta skofti. Hann baðaði
ekki út höndunum og lirójjaði ekki,
eins og við erum vön að gera hjer
i Róm, en augu hans urðu köld eins
og tvö græn fjallavötn. Og hann
ljet mig fara og hneigði sig fyrir
mjer eins og greifynju. Svona var
Ernesto afbrýðisamur. í þrjá daga
kom jeg ekki til hans, og þá dagana
hefði jeg getað drepið Alessandro.
Þegar þeir dagar voru liðnir fór
jeg aftur til Ernesto. — Feldu mig!
sagði jeg, — Lofðu mjer að vera
hjerna hjá þjer. Við vorum að vinna
að stórri mynd, sem núna stendur
á feiknastóru höggmyndasafni í Mun-
chen. Hann þakkaði mjer fyrir. Vilj-
ið þjer trúa því, herra minn, að
hann þakkaði mjer fyrir? Allan
þennan tíma kom Alessandro og hjelt
vörð við dyrnar. Þegar Alessandro
fór út, sat jeg fyrir innan hurðina
og helraði eins og hundur þangað
til hann kom aftur. Hann sýndi mjer
skammbyssu og sagðist vera hrædd-
ur.
p1 INN dag síðdegis, þegar mynd-
•*■“* in var fullgerð í leir, fór
Ernesto með mig út í Campagna
fyrir utan Porta S. Giovanni, og át-
um við i „trattori“ og drukkum vín.
Þegar við leiddumst lieim var sól-
in gengin til viðar. Á torginu fyrir
framan Santa Maria Maggiore heyrði
jeg að einhver gekk í liumátt á
eftir okkur, svo sem fimtiu skrefum
á eftir. Þegar við námum staðar
til að kyssast hætti fótatakið að
heyrast. Jeg signdi mig þrisvar og
las Maríubæn. Við Quattro Fontane
heyrði jeg fótatakið færast nær, og
jeg þekkti glöggt að þetta var fóta-
tak Alessandros. Ernesto nam stað-
ar og beið.
— Hvað viljið þjer? spurði hann.
— Alessandro gekk beint að hon-
um og setti hausinn undir sig.
— Það er jeg sem hún Sabina
elskar, og þegar hún kemur. frá
yður þá fer hún beint til mín, hvæsti
hann.
Ernesto þagði og leit á mig. Jeg
gat ekki svarað, það var eins og klút
hefði verið hert að hálsinum á
mjer.
— Það er lygi gat jeg loksins
stunið upp.
— Þarna sjáið þjer! sagði Ernesto.
Alessandro hló ruddalega: —
Sjáið þjer kanske líka á nóttunni?
■— Þorpari! hrópaði Ernesto.
Þá sá jeg í hendi Alessandros
hnífinn, sem jeg hafði óttast mest
í draumum mínum. Þjer getið alls
ekki imyndað yður, herra, liversu
jeg óx á því augnahliki. Jeg varð
eins og tíu konur en ekki éins og
ein. Ernesto hafði gripið til skamm-
by$sunnar sinnar, en Alessandro
miðaði hnífnum sínum neðan að,
eins og við gerum hjerna í Róm.
Jeg vatt mjer fram á milli þeirra
og náði í handlegginn á Alessandro.
Ó, jeg var sterk þá!
Ernesto kallaði á lögregluna. —
Haltu fast, Sabina! sagði hann inn
í eyrað á mjer og greip um hinn
handlegginn á Alessandro. En um
leið misti liann skammbyssuna.
Getið þjer gefið mjer skýringu á
því herra minn, hversvegna jeg tók
skammbyssuna ujiji? Við vorum tvö
um Alessandro og hann gat hvorki
hreyft legg nje lið. En náðug frú
María fyrirgefi mjer; jeg vissi ekki
hvað jeg gerði.
— Skjóttu ekki, hrópaði Ernesto,
og enn get jeg sjeð augu Alessandros
fyrir hugskotsjónum mínum, en þau
voru svo undarlega forviða. ■—
Skjóttu ekki! kallaði Ernesto aftur.
— En jeg hafði skotið — Mama mia.
SABINA veslingurinn lenti í fang-
elsi. Ernsto fluttist til Munclien
og varð frægur myndhöggvari. Hvort
hann hefir skift sjer nokkuð af
Sabinu veit jeg ekki, en jeg held
að hann liafi ekki gert það. Karl-
menn eru stundum svoleiðis. Jeg
kannast við nafnið á honum en
vil ekki nefna það. í fangelsinu
eignaðist Sabina dóttur sína, Mari-
ettu. Og eþgar hún var látin laus
eftir nokkur ár, var hún eins og
einmana fugl í skógi. Hún var úl-
rekin úr hópi farfuglanna. Rödd
hennar heyrðist aldrei framar í
klið hinna. Og nú biðu hennar erfið-
ir dagar og angistarár. Líkami lienn-
ar, sem áður hafði verið i svo háu
verði, var nú orðin ógildur. Eða að
minsta kosti lítils virði. Og samsveit-
ungar hennar bannfærðu hana, þeir
höfðu með sjer einskonar stjettar-
fjelag. Hún varð að láta sjer nægja
snapavinna hjá hinuni og þessum
listamannaumreriningum. Hvernig
hún gat flotið skilur aðeins sá, sem
veit hve lítið þarf til að lialda i
sjer líftórunni i Rómaborg suður-
landa. Rúm í hvítkalkaðri leigu-
kompu. Stórt rúgbrauð frá bakar-
anum. Ögn af soðnum hvítbaunum
með rúgbrauðinu. Á sunnudögum
skamtur af sjóðheitum kartöflusneið-
um i viðsmjöri, úr eldliúsi á götunni.
Og yfirleitt var gatan og sólin vist-
ráðningarstofan hennar. Hún hjelt
sig neðan við Spanska stigann. Þar
vapiiaði Marinetta litla krinaum
hana og enskar og amerikanskar
ungfrúr tóku eftir barninu. Þeim
fannst liún svo „sæt og sjerkennileg“
að þær langaði til að taka mynd af
henni. Sabina fjekk að minsta kosti
eina líru fyrir það í livert skifti.