Fálkinn - 10.11.1944, Page 11

I
F Á L K I N N
11
Hver er maðurinn?
Frh. af bls 6.
álitamál hvaða nafn beri a'ð velja
og hverju að liafna, þvi að hjer
verður ekki mælt í krónum og aur-
um, líkamshæð eða þyngd.
En þó svo að fengin væri rjettlát
nafnaskrá, er vandinn ekki leystur.
Fyrirspurnaeyðublöð eru send út,
en misjafnlega gengur að fá svörin.-
Þeim, sem þetta ritar, er dálitið
kunnugt um það, því að hann var
einu sinni svo bjartsýnn að ætla
að reyna að gefa út svona bók,
sendi út ítarlegt fyrirspurnaplagg
en fjekk svar frá fimmta hverjum
manni, sem hann hafði sent spurn-
ina. Mjög er það og misjafnt hve
svörin eru meðfærileg, því að sum-
ir svara með heilli ritgerð, en aðrir
gefa ófullkomnar upplýsingar um
það, sem mestu máli skiftir og til-
færa jafnvel röng ártöl og dagsetn-
ingar, ýmist sakir hroðvikni eða
vanþekkingar.
Þegár á þetta er litið, má hverj-
um manni vera ljóst, live stórkost-
legt erfiði það hlýtur að vera að
semja svona safn æfiágripa. Alltaf
hljóta að falla úr nöfn, sem þar liefðu
átt að vera, og nokkrar villur liljóta
ávalt að slæðast með. Það er ekki
á færi þess, sem þetta ritar, — og
fllessandra StradzIIa
Efniságrip:
Rómantisk ópera i þremur þúttum,
eftir þýska tónskáldið Fridrich von
Flolow fríherra. Textinn saminn
eftir frakkneskri munnmælasögu, af
rithöfundinum W. Fredricli. Frum-
sýningar í Hamborg 30.-12. 18kk,
London 5.-6. 18't6.
Höfundur þessarar litlu og' hug-
þekku óperu, var af þýskum og
drýldnum sveitaaðli kominn og var
alls ekki til þess ætlast, að hann
gerðist „litilfjörlegur“ tónlistarmað-
ur, heldur var menntunar lians
þannig hagað, og til vandað, að
hann gæti gengið i utanrikisþjón-
usteu keisarans. Og í þá þjónustu var
hann kominn og orðinn hálfþrítug-
ur, þegar hann komst að þeirri
niðurstöðu, að hann væri ekki á
rjettri hyllu, heldur væri það tón-
listin, sem ætti tilkall til „þjónustu“
hans. Hann gaf aðli og utanríkis-
málum langt nef og gekk í þá liina
göfugu þjónustu, þó að minna væri
þar von virðingarmerkja eða vegs-
auka. Hann liafði frá því í æsku
notið nokkrar tilsagnar á hljóðfæri
og i undirstöðuatriðum tónlistar-
fræðinnar, en útvegaði sjer nú í
París l'ullkomnari menntun, og
fór að fást við samning tónsmíða,
og hann rjeðist ekki á garðinn þar
sem hann var lægstur, því að heita
mátti að hann byrjaði á óperum.
Alls samdi haun 18 óperur, sem
leiknar voru, og var yfirleitt vel tek-
ið, einkum í Þýskalandi. Best þótti
honum hafa tekist með tvær þeirra,
„Martha“ og „Alessandro Stradella,“
sem enn lifa og njóta vinsælda. —
á einskis manns færi — að dæma
um, hvort margar eða fáar villur sjeu
i bókinni, eða hvort mörgum sje
þar gleymt eða mörgum ofaukið.
Um það þarf athugun allra þeirra,
sem bókina lesa, þvi að allir eiga
þár einhverja, sem þeir þelckja vel.
En hitt er víst, að hjer er um svo
stórmerkilegt safn upplýsinga að
ræða, að bókin verður ávalt merki-
legt rit og sígilt, eins og annáll eða
árstíðarskrá. Það mun í ráði að
gefa út viðaukabindi við ritið þeg-
ar frá líður og safna þar nýjum
nöfnum og leiðrjetting við þau bind-
in, sem út er kominn. Þegar þetta
hefir verið gert er grundvöllur
fenginn fyrir útgáfu þessa rits í
framtíðinni. Er sennilegt, að það
verði þá umfangsminna en frumbók-
in, en verði liinsvegar gefið út með
stutfu millibili.
Hjer hefir verið unnið merkilegt
og þarflegt verk, i þágu islenskra
sagnvísinda og ættarsögu, þó að með
cðrum liætti sje en þau ættarsögurit,
sem vjer höfum átt að venjast. Svo
er um þetta rit, að þar eru ættir rakt-
ar frekar en gerist i liliðstæðum bók-
um erlendis, og sver bókin sig þar
í íslenska ætt.
Hafi höfundur og útgefandi bestu
þakkir fyrir verkið.
Alessandro Stradella kom fram löngu
á undan „Martha“, — var fjórða
ópera hans í röðinni, og var fagnað
forkunnar vel, þegar hún var leik-
in fyrst i Hamborg (1844). Og vin-
sældir þessarar óperu e^-u enn mikl-
ar, þó að liún sje ekki. stórbrotið
verk. En þeir sem eiga þess kost
að sækja óperuleikliús að staðaldri,
og eru dómbærir hlustendur, segja,
að það sje oft eins og að koma úr
ofsaroki og ólgusjó inn í friðsælan
ilmandi blómagarð og njóta hvíld-
ar, við fagran fuglasöng, að fara i
óperuhús og hlusta á Stradella
Flotows, þegar þeir eru búnir að
lilusla sig þreytta á liáværum og
umsvifamiklum óperum hins nýja
tima. — Það sje þá unaðsleg hvíld,
að hlýða á hin ljúfu og þýðu lög
og tildurslausa, hreimfagra liljóma
Flotows. — Textinn er einnig sjer-
lega liugnæmur og jafnvel hrífandi,
þó að ekki sje hann stórfenglegur.
Aðalpersóna leiksins er afar vin-
sæll söngvari í Feneyjum, Slradella
að nafni. Er liann mjög ástfanginn
af Leónóru, ungri og fríðri stúlku,
en hún er skjólstæðingur frænda
síns, auðugs borgara þar í borginni,
sem Bassi lieitir, og getur vart um
frjálst höfuð strokið fyrir honum.
Unga stúlkan endurgeldur af heil-
um liug ást Stradella, en Bassi ætl-
ar sjer hana sjálfur, svo að ekki
dreifist auðurinn, og gætir hennar
sem best hann má. Stradella er þó
Bassi slyngari, leikur á hanu og
liefir á brott með sjer ástmey sína,
með aðstoð vinar síns, þegar hæst
standa ærslin og gleðskapurinn í
hinni svonefndu „karneval-viku“ i
Feneyjum.
í öðrum þætti eru þau Leónóra og
Stradella komin til smáþorps eins,
skamt frá Rómaborg og þar fá þau
prest til að gefa þau saman í heilagt
hjónaband.
Bassi unir þessu illa, að stúlkan
sje frá honum tekin, og fær ræningj-
ann Malvolio til að leita hennar og
Stradella. Þorpari þessi kemst á
snoðir um, hvar þau muni vera
niður komin, en þegar hann kemur
til þorpsins, þá eru öll hús mann-
laus, — íbúarnir eru þá að skemta
sjer annarsstaðar, — en liann rekst
þá á annan ræningja þarna, sem
Barborino lieitir, og þegar þeir fara
að talast við, keinur það á daginn,
að Bassi liefir einnig sent hann út
sömu erinda og Malvolio.
Koma þessir náungar sjer saman
um, að vinna þetta óþokkaverk i fje-
lagi, þ. e. að ráða Stradella af dög-
um, en afhenta konuna fjárráða-
manni hennar. Þeir búast nú í
gerfi pílagríma, og koma þar að
sem verið er að lialda einhverskon-
ar helgihátið. Þar syngur Stradella,
en þeir gefa sig á tal við hann og
býður liann þeim heim til sín með
sjer, að loknum hátíðarhöldunum
þennan dag. En þeir höfðu báðir,
þessir harðgerðu þorparar, orðið
gagnteknir af hinum frábæra, fagra
söng hans. Og ekki dró það úr þeirri
hrifningu, er þeir kynnast honuin
betur. Svo alúðlegur var hann við
þá og aðdáanlega prúðmannleg öll
framkoma hans. — Niðurstaðan af
öllu þessu varð sú, að Stradella
sigrast óafvitandi á hinuin betra
manni þessara ræningja, svo að þeir
urðu ásáttir um, að það væri hin
mesta óhæfa að gera honum nokk-
urt mein eða konu hans.
En i þriðja þætti kemur Bassi
til skjalanna. Hann hittir ræningj-
ana og er þeim all gramur fyrir það
hve seint og slælega þeir reki erindi
sitt. Segja þeir lionum þá hrein-
skilningslega, að þeir vilji ekkert með
það liafa, og muni ekki gera þeim
StradelJa og konu hans nokkurt
mein. Tekur Bassi þá að þæfa við
um þetta frekar ærið mjúkmáll, og
býður þeim nú svo mikið fje til
þess, að myrða Stradella í næsta
FLOTINN HJÁLPAR LANDHERNUM
í hernaðinum í Afríku og Ítalíu
hefir breski flotinn reynst land-
herjunum mikilvæg hjálparhella.
Þannig var t. d. er Róm var tekin
5. júní í vor, og flotinn lijelt uppi
stórskotahríð á stöðvar. óvinanna,
og eins hefir reynst í innrásinni i
skifti er hann á að syngja opinber-
lega, að þá renna á þá tvær grímur,
og loks láta þeir tilleiðast.
Þeir fara nú til hát.íðarhaldanna,
þar sem Stradella á að syngja, og
bíða þess, að komast i færi við
hann. En þegar Stradella er að
syngja helgiljóðin um miskunsemi
og kærleika Guðs móður til synd-
aranna, komast þeir svo við, Mal-
volia og Barbarino að þeir falla
ósjálfrátt á hnje og taka undir við-
kvæðið með söfnuðinum, í algleymis
hrifningu.
Stradella verður ærið undrandi,
þegar ræningjarnir tjá honum, eftir
á, ■ hvað þeir liafi ætlað sjer, og í
hverri hættu hann hafi verið, en
hann fyrirgefur þeim fúslega, og
jafnvel frænda konu sinnar líka,
en Bassi hafði einnig verið þarna
viðstaddur, og orðið gagntekinn af
söngvaranum engu síður en ræningj-
arnir, og æskir þess nú, auðmjúk-
lega, að sætast við ungu hjónin.
En fólksfjöldinn, sem viðstaddur
hefir verið helgi athöfnina, lýsir nú
upp fagna'ðaropi og leiðir hinn dáða
söngvara í skrúðgöngu til mann-
fagnaðar, þar sem nú skal gera
sjer glaðan dag í tilefni þessara
ánægjulegu málaloka.
Ber á stilki.
Jarðarber, bláber og fleiri ber
er fallegt að bera fram með áföstu
laufi eða smástilk. Þá er berjunum
raðað i krans á fat og siktuðum
flórsykri hellt í toppmyndaða hrúgu
á miðju fatinu. Berin eru svo tekin
og drifið i sykurinn um leið og þau
eru borðuð.
Berin má einnig bera sjer á skál.
Súr rjómi með sítrónsaft (1 tesk.
saft i 1 dl. rjóma) ásamt sykri bor-
ið með.
Sjeu berin siðtekin og kröm má
merja þau með gaffli og liræra í
þau sykri. 2 sandkökusneiðar eru
látnar á disk og ein matskeið ber
á milli. Klatti afþeyttum rjóma ofan
á, og eit fallegt ber efst.
Frakkland, bæði sunnan og norðan.
f orustunni um Ítalíu hafa herskip
skotið skotum svo þúsundum skift-
ir á óvinastöðvarnar, en tundurdufla
slæðarar eru sífellt að verki að
hreinsa til, svo að skipin komist
sem næst landi. Hjer er teikning
af enskum tundurspilli að verki við
ítalíuströnd.
Theadór Arnason:
Óperur, sem lifa