Fálkinn - 23.08.1946, Blaðsíða 8

8
fálkinN
Gerald Kersh:
Betlarasteinninn
SLÉTTAN er ömurlega til-
breytingalaus, svo fábreyti-
leg, að maður mundi
þakka Guði fyrir að sjá eitt ein-
asta kaltré. Vegurinn kvíslasl
og heldur áfram út i eilífa fjar-
lægðina. IJó að þú lítir til aust-
urs eða vesturs þá sérðu ekk-
ert - ekkert nema mold og
gras, on þurr leiðindagustur
þyrlar skýjunum og ldeður úr
þeim kynlega bólstra. Steppan
er ömurleg og þar gerasl marg-
ar þjóðsögur. Grafi maður þar
i moldina finnur maður merki-
legustu gripi — hauskúpur með
örum eftir böggvopn, málmbúta,
slitna mynt, vopn úr bronsi,
sem verða að grænu dufti, þeg-
ar komið er við þau. Steppan
gleypir mennina, eins og sjór-
inn. Tartararnir kornu þessa leið
undir forustu Atla konungs. —
„Þar sem hófar hesta minna
hafa stigið, mun aldrei vaxa
gras úr jörðu síðan!“ — En
grasið vex. Grasið sigrar alltaf
að lokum, og það þekur allt;
það beygir sig auðmjúkt fyrir
vindinum, en heldur sér dauða-
haldi í moldina með rótunum,
grimmt og gráðugt steppugras,
sem tærir jarðveginn.
Eins og ég sagði kvíslast veg-
urinn og er frámunalega eyði-
legur. En nokkur skref þaðan
sem hann kvíslast stendur
steinn, sem enginn getur giskað
á live gamall er, grófhögginn
með rétthyrnings sniði, og hefir
sigið niður í mokiina undan
sínum eigin þunga. Fyrrum lá
hann flatur, en nú stendur bann
upp á rönd. Þar sem hann lá
fyrrum, er nú djúp liola, sem
oft stendur full af leðju. Nú er
gras farið að vaxa á sjálfum
steininum.
Hversvegna hefir þessi steinn
verið settur þarna? Þelta vissi
enginn öldum saman. Flakkar-
arnir notuðu hann til að sitja
á, og sem rúm, eldhús og fund-
arstað. Skrokkar þeirra höfðu
máð smádældir í steininn, nöfn
þeirra voru rist i hann. Þeir
höfðu ekkert annað, sem þeir
gátu látið eftir sig. Vafalaust
liafa sumir þeirra verið svo fá-
tækir, að þeir áttu ekki einu
sinni nafn. Menn og konur, sem
lifðu og dóu víðsvegar á þjóð-
brautum Evrópu. Fólk, sem stóð
utan þjóðfélagsins, menn sem
áltu enga von, betlarar, sem
fengu aura út á sár sín og van-
skapaða líkami, bjarnartamn-
ingamenn, einmana ræningjar,
flökkufiðlarar og þeirra nótar,
allir hvíldu þeir sig á þessiun
steini, skildu eftir fangamörk
sín og héldu áfram til sinnar ó-
kunnu grafar.
Synir steppunnar kalla þenn-
an stein Betlarastein, enn þann
dag í dag.
EITT kvöldið, árið 1906 liitt-
ust tveir menn við þennan
slein. Annar þeirra hafði ekki
nema anrian fótinn. Hann var
lilill vexti, herðabreiður, vafinn
í druslur, á höfðinu hafði hann
kringlóttan hattkúf, sem hann
þrýsti niður á eyrun, og hann
var svo skeggjaður að liann var
líkari mygluðum osti en manni
í framan. En eymd og glæpir
voru rist i ásjónu hins. Lífið
bafði iiressað liann þurran og
flatan eins og drúfu í vinpressu.
Andlit lians var eins og minnis-
varði um gömul ofbeldisverk,
þar gaf að líta fleygletur axar-
innar, híeróglýfur hnífsins og
allskonar merki eftir flöskubrot.
Það liafði verið reynt að drepa
þennan mann. Hann var langt
fyrir handan von og ótta.
— Gott kvöld, sagði liann, og
lrinn svaraði: - Gott kvöld!
— Kalt!
— Nístingskalt, sagði sá ein-
fætti.
Kemur þú langt að ?
Nógn langt. Og þú?
Líka nógu langt. Hvert
ætlarðu ?
— Til Buda, kannske. Og þú?
— Buda, kannske. Hvað heit-
ir þú? Þeir kalla mig Bicskas
— Probka, sagði sá einfætti
og andvarpaði. — Nú, steinninn
er hér enn. Marga nóttina liefi
ég' sofið hérna.
— Eg líka. Sérðu lautina
þarna — liún er eins og sniðin
fyrir kollinn á mér. Það mætti
segja, að hún hefði verið gerð
fyrir mig.
— Já, þetta er einstaklega
mjúkur steinn, sagði Bicskas og
glotti. Það var einstaldega vel
hugsað af þeim, að láta okkur
þó að minnsta kosti hafa liann.
Ilæ, steinn! Ojæja. Eg sé að þú
hefir lagt undir þig suðurbrún-
ina. Þú ert ekki eins vitlaus og
þú sýnist — maður sér að jiú
þekkir þig hérna. Hefirðu nokk-
uð að éta?
— Eg hefi svolítið af brauði,
sagði Probka.
— Og' ég hefi fleskbita, sagði
Bicskas.
— Eg liefi vín bérna, sagði
Probka og dró upp flösku.
Þetta verður dýrindis
veisla, taulaði Bicskas og brosti
aftur. — Líttu á þetta! Og svo
dró hann fimm vindlastúfa upp
úr vasanum.
— Maður befir ekki alltaf
liaft svona góðar ástæður, vin-
ur minn Bicskas!
— Það er orð að sönnu.
Flesk, brauð, vín og vindlar.
Hvers getur maður krafist meir
kannske gæsasteikar?
— Það sem ég ætlaði að
segja var, að ég liefi nú ekki
alltaf verið eins fátækur og ég
er núna.
— Hver er að bugsa uin jiað,
sagði Bicskas. Þó inaður sé blá-
fátækur j)á er jió alltaf lniggun
við því, og liún er sú, að ein-
bverjir eru til, sem eru enn
fátækari. Maður á alltaf eitt-
livað, sem aðra langar til að
eiga. Eg liefi séð manni stungið
inn í Medvegy-kjallarann fyrir
eitt stígvél, gamalt stígvél með
gatslitinn sóla. Hvað segirðu uin
það?
Medvegy-kjallarinn er
bann ekki í Budapest?
— Jú, hann er þar. Það er
falleg borg, bún Budapest!
- Á vorin, já, ef maður held-
ur til niður við gistihúsin, —
minn góði vinur, jiú mundir
verða forviða ef jiú sæir hverju
þeir fleygja þar. Mörgu fallegu
hænsnalærinu liefi ég bjargað
úr ruslatunnunum í Budapest
á vorin.
Einu sinni fann ég beilan
kjúkling, sagði Probka.
Svo-o? Eg fann einu sinni
beila gæsasteik, gæsasteik í
skaftpotti úr kopar!
Það er nú lygi!
Segðu það aftur!
— Við skulum ekki vera að
rífast, sagði Probka og dró tapp-
ann úr flöskunni. Eg þekki
mann, hann var í Berlín einu
sinni, og svo var jiað einn dag
að bann opnaði skrantunnuna
og fann bvað beldur jni að
liann hafi fundið? Svínslæri!
Heilt svínslæri, skal ég segja
þér, en jiað var bara farið að
slá svolítið í það. Fvrsta flokks
svínslæri. Mikið þykir mér gott
svínslæri!
Það. þykir mér líka. En ég
vil nú samt lieldur bjúga.
— í gamla daga, sagði Probka
var ég vanur að éta mikið af
bjúgum, alveg sérstaka tegund