Fálkinn - 12.03.1948, Blaðsíða 11

FÁLKINN
11
Eg: kaus frels
Framhald frú síðasta blaði.
II F ÞVÍ að embætti mitt hafði
** sett mig svo nærri hátindinum
fékk ég að lieyra mikiS af áreiSan-
legum slúðursögum. Slíkar fréttir
hafa sérstakt gildi i landi, sem hef-
ir múlbundin fréttablöð, sérstaklega
af því aS það er talsverð áhætta að
hera þær á milli. Deila milli tveggja
höfuðpaura, voldugur maður sem
fellur í ónáð, napuryrði frá cin-
valdanum sjálfum — allt slíkt var
gott efni í hvíslingar. Eg frétti með-
al annars að Kaganovitsj og And-
rejev, báðir i Politburo, hötuðu hvor
annan og reyndu með refjum að
komast innundir hjá Stalin, að Mik-
ojan og Molotov kepptu um náð
hans, að Mehlis, formaður stjórn-
máladeildar rauða liersins, hefði
verið settur af embætti i kyrrþey,
af þvi að hann sem Gyðingur var
vel þegin skotskífa fyrir nazista-
áróðurinn meðal liinna miður
greindu hermanna vorra; að Vassili,
uppáhaldssonur Stalins væri sífellt
að lenda í vandræðum út af fylliríi,
kvennafari og ógætilegum akstri.
En Stalin sjálfur var nú samt
gómsætasta efni slúðursagnanna.
Hvert orð af lians munni var rann-
sakað og jórtrað á því von úr viti.
Andúð hans og samúð, heilsa hans,
venjur hans og veikjeiki virtist
miklu mikilsverðara umtalsefni á
liæstu stöðum en gangur styrjald-
arinnar eða framtíð lieimsbylting-
arinnar.
Eg frétti að skemmtilegasta dægra
dvöl Stalins væri að spila billiard
og tefla skálv, og að liann væri
slyngur í livorutveggja. Eg lieyrði
ennfremur að Jiann tæki Kákasus-
búa, það er að segja Georgíumenn
og Armena fram yfir Rússa, og að
Kákasusmenn væru á liverju strái i
embættismannastéttinni, þó að þeir
séu aðeins örlítið brot af íbúum
Sovjetsamveldisins..
Við vissum allir að Stalin notaði
mikið ákveðin orðatiltæki. Það var
sagt að þegar harin Jiafði gert samn-
inginn við Þjóðverja liafði hann
slitið umræðunum með þessari upp-
áhaldssetningu sinni: „Eg ábyrgist
eklíi live gómsætur maturinn verð-
ur, en lieitur skal liann verða.“ Þegar
einliver fer að fjölyrða urn ákveðið
mál, liefir Jiann til að segja ofur
liægt: „Snúðu nú gæsinni við, ann-
ars kann hún að sviðna.“ Og þeg-
ar sá scm talar við liann á erfitt
með að komast að efninu, kemur
það fyrir að Stalin segir: „Þú baul-
ar eins og kýr í barnsnauð •— en
Jivað verður af kálfinum?
Nánustu samverkamenn Stalins
voru sannfærðir um að liann væri
mjög lijátrúarfullur, og að hánri
hyrfi oft frá mikilvægum áformum,
vegna þess að „fyrirboðarnir" væru
eliki liagstæðir. Stalin er mjög ó-
mannblendinn — en það mun vera
sjaldgæft meðal einvaldslierra og
stjórnmálamanna, sem framarlega
standa — Jionum er illa við að
veita mönnum viðtal og oft loltar
liann sig inni tímunum saman, til
þess að Jiug'sa um mál sin í næði.
Hann er kannske sá eini af for-
kólfunum í Kreml, sem aldrei heyr-
ist nefndur í sambandi við hneyksl-
ismál. Aðrir leiðandi menn eru að
staðaldri aðilar í slúðursögum út af
dansmeyjum, leikkonum og svalli og
þvilíku.
Þeir sem þekkt hafa Stalin vel
og lengi eru allir sammála um að
hann sé mjög langrækinn og gleymi
aldrei því, sem gert er á hluta lians.
Hann hefir liaft um sig me.nn með
líku skapférli og hanri liefir sjálf-
ur — sterka, ósáttfúsa starfsmenn,
sem aldrei sýna á sér bilbug. En
tortryggni Stalins gagnvart sínum
nánustu er beinlínis sjúkleiki. Hún
nær til allra, líka til þeirra sem
njóta mestrar liylli lians þá stund-
ina. Hann er án efa sannfærður um
að jafnvel nánustu samverkamenn
hans gætu þá og þegar gert samsæri
gegn honum.
Á þvi þrepi embættisstigans, sem
ég stóð á böfðum við meiri ábyrgð
en vald. Við vorum hærra settir
en svo að við gætum slitið okkur
frá starfinu við og við, eins og ó-
æðri embættismennirnir, en liins-
vegar ekki svo nærri hátindinum
að við gætum skotið ábyrgðinni og
aðfinnslunum yfir á aðra.
lætur hann störfin eiga sig til
klukkan 22 eða 23. Þá byrjar hann
venjulega aftur og vinnur nú til
klukkan 3 eða 4 að morgni o.g jafn-
vel lengur. Af þessum tveimur vinnu
lotum er næturvinnan tvímælalaust
mikilsverðari.
Embættismenn höfuðborgarinnar
liöfðu allir liagað dagsverki sínu
i samræmi við liinn einkennilega
vinnutíma Stalins. Eins og að g'efnu
merki lögðu allir sig fram til hins
ítrasta þegar „Sjefinn“ •— við köll-
uðum hann alltaf svo okkar á milli
— kom á skrifstofuna, og linuðu
ekki á fyrr en hann var farinn aft-
ur. Embættismenn á öðrum stöðum
í landinu, sem jafnan voru í síma-
sambandi við stjórnarráðin i Moskva
höguðu sér líka eftir þessari tíma-
töflu. Þannig réð Stalin vinnutím-
anum í allri stjórn rikisins.
í Sovnarkom til dæmis gættu þeir
Pamfilov og Utkin þess jafnan að
vera komnir á sinn stað áður en
Stalin kom, og' þeir voru þar þang-
að til hann fór. Eg fyrir mitt leyti
gætti þess að vera kominn á undan
yfirmönnum mínum, og á sama liátt
voru undirmenn mínir jafnan farn-
ir að vinna þegar ég kom. Eg fór
r—■—--------------— ---— ---— -------—’———---------— ------
Sú bók, sem vakið hefir mesta athygli og selst mest
allra er „ÉG KAUS FRELSIГ eftir Viktor Kravtsjenko.
Hann er éinn þeirra mörgu, sem snúið hafa baki við
kommúnismanum og segir nú margt óþvegið af liátta-
lagi sinna gömlu samherja.
Viktor Kravtsjenko var í rússneskri samninganefnd,
sem send var til Bandaríkjanna í ágúst 19k3, til að
semja um verslunarviðskipti. Átta mánuðum síðar sagði
hann af sér störfum, sleit sambandi við kommúnista-
flokkinn og afsalaði sér rússneskum ríkisborgararétti.
Frá ástæðunum til þessa segir hann í bókinni „Eg
kaus frelsið", sem varð metsölubók í Bandaríkjunuum
undir eins og hún Icom út og hefir verið þýdd á fjölda
tungumála síðan.
Hér fara á eftir nokkrir þættir úr bókinni. Lýsa þeir
hversdagslegu lífi háttsettra rússneskra embættismanna
í „öreigalýðveldinu", eins og það kom höfundi fyrir
sjónir í Iíreml.
Við vorum margfaldir krossberar
en versti krossberinn var þó svefn-
leysið. Það var sjaldan sem ég svaf
meira en fimm tíma ó sólarhring.
Allur fjöldinn af skrifurunum og
tæknilegu ráðunautunum vann frá
klukkan 9 til 17, en vinnudagur
minn byrjaði klukkan tíu til ellefu
og lault ekki fyrr en 3—4 næsta
inorgun. Það var sjaldan sem ég gat
stolist til að vera kvöldstund
heima hjá konunni minni. Einstöku
sinnum stalst ég til að bhinda tvo
tíma á skrifstofunni, fyrir læstum
dyrum og með símann við eyrað,
svo að ég yrði ekki staðinn að
þessu.
Hin háttsettari embættismanna-
stétt í Moskva Jiefir mjög einkcnni-
legan vinnutíma, sem i öllu er liag-
að eftir vinnulagi eins einasta manns,
Stalin byrjar venjulega að vinna
um klukkan ellefu árdegis og vinn-
ur þá óslitið til kl. l(i og 17. Svo
aldrei af skrifstofunni, nema með
séstöku leyfi, fyrr en yfirmenn
mínir voru farnir af „næturvakt-
inni“, svo að vinnutími minn varð
að jafnaði 17—18 tímar. Utkin og
Pamfilov töldu það sjálfsagt að ég
væri til taks í símanum þegar þeim
þóknaðist að hringja til mín, alveg
eins og Stalin og Molotov töldu
sjólfsagt að Pamfilov væri við þeg-
ar þeir hringdu til lians.
Sem framkvæmda- og eftirlitsstofn
un fyrir hið almáttuga landvarnar-
ráð bar Sovnarkom ábyrgðina á
miklum liluta hernaðarframleiðsl-
unnar. Mikill hhiti af þessu feikni-
starfi heyrði undir mína deild.
Fyrirskipunum, ákvörðunum, at-
hugasemdum og hótunum svo hundr
uðum ski]iti, undirrituðum af Stal-
in og nánustu samverkamönnum
Jians, rigndi niður á skrifstofuborð-
ið mitt. Eg var i stöðugu sambandi
við öll stjórnarráðin, verksmiðjur,
Viktor Kravtsjenko.
sérstakar iðnmólastofnanir og hér-
aðsskrifstofur um allt land. Tilvera
mín varð látlausar þönur eftir hrá-
efnum, eldsneyti, vinnuafli, látlaus
barátta fyrir því að liafa framleiðsl-
una tilbúna á tilteknum tíma.
Svo að segja undir eins varð ég
þess var live gifurlega liergagna-
birgðum okkar var áfátt. Það gerð-
ist á fundi, sem Alexej Kasygin,
einn af voldugustu samverkamönn-
um Stalins, bafði kvatt til. Fund-
urinn átli að hefjast klukkan eitt
eftir miðnætti.
Við komum inn í skrifstofu Kas-
ygins í Kreml og þar ríkir óhugn-
anleg þögn. Brosin liverfa, allir taka
á sig alvörusvip. Sporöskjumyndað-
ur salurinn er afarstór og liátt und-
ir loft. Kasygin situr í öndvegi við
endann á fundarborðinu. Hann er
napurlegur ásýndum og svefnleysi
og' ofreynsja cr uppmóluð í andlitinu.
Hann svarar kveðjum okkar með því
að kinka kolli stuttáralega. „Sctjist.“
skipar hann. „Forstjóri GVIUIv ætl-
ar að gefa skýrslu.“
GVIUK er skammstöfun á heiti
deildar Vorobiov marskálks, sem
hcfir útvegun hergagna með hönd-
um. Við töklini strax eftir að mar-
skálkurinn er ekki nefndur með
nafni og titluni. Kasygin var sjáan-
leg'a í slæmu skapi.
Vorobiov marskálkur talar í
kortér. Hann nefnir tölur og aftur
tölur. Þær gefa ljóta mynd af á-
standinu: engir vélbátar, engar
brýr, sem tilbúnar eru til að setja
á árnar, engar landsprengjur til að
seinka framrás óvinanna með, eng-
ar viðgerðarstöðvar sem hægt er að
flytja á milli á bifreiðum. Ekki einu
sirini axir og skóflur handa fót-
gönguliðinu. (Kasygin starir á minn
isblöðin fyrir framan sig og párar
á þau mýndir, óþolinn og argur á
svipinn). Marskólkurinn heldur ó-
fram skýrslu sinni, en allt í einu
brjótast tilfinningar lians gegnum
hermennsku-skiirnið.
,,Á þessu augnabliki deyja menn
svo þúsundum skiptir á vígstöðv-
unum!“ hrópaði hann. „Hversvegna
getum við ekki að minnsta kosti séð
þeim fyrir nauðsynlegustu tækjum?
Átta sinnum liefir félagi Stalin pant-
að Ijósker, en engin Ijósker eru kom-
in á vigstöðvarnar. Eg grátbæni
ykkur, félagar, sem standið fyrir
iðnrekstrinum, grátbæni ykkur í
nafni hermannsins á vígstöðvunum.“
„Hverskonar ljósker eruð þér að
tala um?“ spyr Kasygin. Ofurstinn
heldur á lofti einfaldri olíulukt,
Frh. á bls. U.