Fálkinn - 17.09.1948, Blaðsíða 6

6
FÁLKINN
III. f
YMSUia
LÖNDUM
KOMUR
Þýskaland
Fyrsti maðurinn, sein iiar írarn
tillögur og borgaraleg réttindi
kvenna í Þýskalandi var Theodor
Gottlieb v. Hippel, borgarstjóri í
Köningsberg. Hann var uppi í lok
18. aldar, En byitingarári'ð 1848
liófust kvenréttindakröfurnar fyrir
alvöru i Þýskalandi og það var
skáldkonan Luise Otto-Peters, sem
bafði forustuna þar. En á kyrrstöðu-
árunum næstu á eftir voru allar
slíkar hreyfingar barðar niður, og
nýtt líf kom ekki í kvenréttinda-
hreyfinguna þýsku fyrr en eftir að
bók Stuarts Mills um kúgun kvenna
kom út á þýsku og Hedvig Dohm
gaf út ádeilurit sitt, „Eðli og réttur
konunnar“.
Allir stjórnmálaflokkar að lieila
mátti daufheyrðust við kröfunni
um kosningarrétt kvenna. Þegar I.
Intérnationale var stofnað árið
18(54 tók samband þetta jafnrétti
kvenna og karla á stefnuskrá sína.
August Bebel, hinn þýski marxisti
og sócíaldemókrati studdi þetta mál
og í ritinu „Konan og socialisminn"
benti hann á, að það væri eingöngu
kúgunarstaða konunnar, sem ylli
því, að hún greti ekki noti'ð sín í
þjóðfélaginu til jafns við karlmenn.
Hann hvatti konur til þess að berj-
ast fyrir sjálfstæ'ði sínu í félags- og
stjórnmálum og til að starfa fyrir
socialistastefnuna, sem væri sú
fyrsta er styddi kröfur kvenna. Og
undir forustu Klöru Zetkin mynd-
aðist öflugur socialistafélagsskapur
kvenna í Þýskalandi. Árið 1891 tók
Socialistaflokurinn þýski kvenrétt-
indamálið á stefnuskrá sína og 1895
bar .Bebel fram frumvarp í ríkis-
þinginu, sem vitanlega var fellt.
Sama árið hóf Minna Cauer út-
gáfu tímaritins „Kvenréttindahreyf-
ingin“ og 7 áruni síðar stofnaði
hún ásamt fleirum „Þýskt sam-
band fyrir kosningarrétt kvenna“.
Stofnun þessa félags vakti mikla at-
hygli, því samkvæmt prússneskum
lögum var konum og börnum bann-
að að taka þátt í pólitískum félög-
um og fundum. Og þetta félag bar
engan árangur fyrr en áðurnefnd
bannlög voru afnumin í ýmsum
þýsku sambandsríkjunum árið 1908.
En þá iiafði „Alþýðusamband fyr-
ir kosningarrétt kvenna“ verið stofn
að fjórum árum áður. Þýska fé-
lagið gekk í alþjóðasambandið og
nú voru stofnaðar deildir af félags-
skapnum í öllum þeim þýsku ríkj-
unum, sem létt höfðu af banninu
gegn stjórnmálafélagsskap kvenna.
Þýski kvenfélagsskapurinn var
ekki jafn fastur í böndunum og í
Englandi og Bandaríkjunum. Félags-
deildirnar fóru misjafnlega langt í
kröfum sínum, varð þetta til þess
að vekja innbyrðis deilur milli
þeirra. Frú Cauer átti frumkvæði'ð
að þvi að öli kosningarréttarkröfu-
félögin sameinuðust í „Hið þýska
ríkissamband fyrir kosningarrétt
kvenna“ árið 1910. í árslok 1917
sameinuðust konur í socialista- og
borgaraflokkunum um að krefjast
af þinguin þýsku rikjanna kosning-
arréttar til bæja- og sveitastjórna,
en þessari kröfu var neitað. Jafnvel
eftir vopnahléð 1918 var starf
kvenna á striðsarunum ekki metið
svo mikils að þær fengju sömu stjórn
málaréttindi og karlmenn. En svo
kom byltingin og með lienni fengu
konur kosningarrétt eigi aðeins lil
sveitastjórna heldur og kosningar-
rétt og kjörgengi tii ríkisþingsins.
Aldurinn var ákveðinn 20 ár.
Við næstu kosningar höfðu allir
flokkar konur á framboðslistunum.
36 konur voru kosnar á Rikisþingið
og 20 á prússneska landsþingið.
Eina konan á friðarfundinum i Ver-
sajlles var þýslc: Marie Jucbacz.
En fljótlega dró úr afskiptum
kvenna af stjórnmálum. Og þegar
Hitler náði völdum hurfu þær úr
opinberu lífi. Nú áttu konurnar að
hverfa að sínu „rétta starfi", sem
var „Kiiche, Keller, Kinderstube,
Krankenstube, Kirclie“ (eldhús
kjallari, börn, lijúkrun, kirkja).
í dag eru 7.3 milljón fleiri konur
en karlar í Þýskalandi. Og í Ber-
lín koma 146 konur á hverja 100
karlmenn, en meðaltalið i landinu
er 125 konur fyrir 100 karla. En þó
gætir kvenna lítið í opinberu lífi
eftir stríðslok. Af 100 ráðherrum
í núverandi þýskum stjórnum eru
2 konur. í rikisþinginu og lands-
þingunum eru alls 1887 fulltrúar,
þar af eru aðeins 208 konur. En
gera má ráð fyrir að afskipti þýskra
kvenna af stjórnmálunum fari aft-
ur að vaxa úr þessu. Allur félags-
skapur þeirra liefir verið i lama-
sessi síðan 1933 og það eimir enn
eftir af þeirri kenningu Hitlers, að
konan sé fyrst og fremst barneign-
arvél.
Visjinskij, — drottnandi Dónárráðstefnunnar
Til vinstri:'
Þanni'g lítur Andrei Visjinskij,
aðsloðarutanríkisráðherra
Rússa, út, þegar hann biosir.
Vis jinskij hefir ásamt tírom-
gkov og Molotov verið einn
helsti talsmaður Rússa í utan-
ríkismátum um nokkurt skeið
og þgkir stundum allharður í
horn að taka. En hann býr þó
gfir mikilli kátínu, þótt hann
sé við aldur og standi títt í
< stórræðum.
Að ofan:
Á Dónárráðstefnunni í Belgrad
var Visjinskij aðalfulltrúi Rússa
og lét mikið að sér kveða. Til
þess að koma sér vel við Jiigó-
slava tók hann þátt í háttða-
höldum almennings, þar sem
þjóðdansar voru stignir. Dans-
aði hann eins og hetja, og svo
gerðu fleiri af fulltrúunum <í
ráðstefnunni. 7V/ hægri.
Visjinskij í ræðustól á Dón-
árráðstefnunm. Hann átti sinn
drjúga þátt í því, að Véstur-
veldin voru útilokuð frá allri
þátttöku í eftirliti með umferð
á Dóná.
GÆTI HANN EKKI HJÁLPAÐ?
í Búdapest gengur þessi saga:
Sveitakona kom í borgina í fyrsta
skipti eftir stríðið og furðaði sig
stórum á öllum auglýsingunum með
myndum af Stalin, sem hengu
við allar götur. Hún stöðvaði þann
sem bún mætti og spurði: „Heyr-
ið þér, hvaða maður er þetta?“
-—„Sjáið þér það ekki, það er liann
Stalin?“ — „Stalin, liver er það?“
•— „Það er hann, sem hjálpaði okk-
ur til að reka Þjóðverja úr landinu!"
Þá hýrnaði yfir konunni: „Jæjal
Heldurðu ekki, maður minn, að
hann gæti þá hjálpað okkur til að
losna við Rússana líka?“
HÆTTULEGUR BRÚÐKAUPSSIÐUR.
Til bess að heiðra landa sinn
sem var að gifta ,fig, munaði minnstu
að Pólverjinn Stanislaus Glusinski
sprengdi bæinn Cognac-sur-Mines i
loft upp. í bænum býr mikið af
pólskum innflytjendum, sem halda
fast við þann sið að brenna flugeld-
um og hafa ærsl þegar einhver gift-
ist. Glusinski er gamall hermaður
og var í her Anders hershöfðingja.
Hann átti ekki neina flugelda, en
hinsvegar mikið af sprengiefni.
Brúðurin féll i ómegin við hvell-
inn og það varð kalt heima hjá
henni því að ekki var nokkur lieil
rúða í liúsinu né öðrum húsum í
nágrenninu.
STRÚTSFJÁÐRIR í TÍSKU?
Er hugsanlegt að strútsfjaðrir
nái þeirri fótfestu í tískunni, sem
þær liöfðu fyrir fimmtíu áruin?
Stjórnin í Su'ður-Afríku þykist viss
um það og liefir því ráðagerðir
frammi um að auka strútabústofn-
inn á þessum fuglabúuin úr 20.000
upp í 250.000. Ráðgert er að stofn-
inn verði orðinn svo mikill 1952. Það
er álitlegur vöxtur þó ekki kom-
ist hann í hálfkvisti við stofninn,
sem strútabændurnir höfðu 1911. Þá
voru 750.000 strútar á búunum, en
um þær mundir var tískan farin að
snúa baki við strútsfjöðrunum.
Á linefaleik.
— Sá þykir mér fá á kjaftinn.
Aumingja maðurinn.
— Uss, þetta er ekki nema smá-
ræði hjá ]iví, sem hann fær lijá kon
unni sinni þegar liann kemur heim.