Fálkinn - 11.05.1951, Qupperneq 4

'4
F Á L K í N N
nokkur kvikmj’-ndadís hefir haft
lag á að vinna sér jafn mikla
dularblandna frægð og Sarali hún heim og kyssti mig og hélt
Bernhardt. í nærri því hálfa öld svo áfram til Hollands, en þar
var hún heimfræg manneskja var hún fædd. Lengi vel var
og ferðaðist land úr landi með allt á huldu um uppruna Söru.
miklu föruneyti, hafði með sér Iiver var þessi móðir hennar, sem
áttatíu ferðatöskur og auk þess alltaf var á ferðalagi og virtist
leóparða, apa og nöðrur, en ást- lifa í vellystingum? Louis Vern-
fangnir menn eltu hana stað úr euill, rithöfundurinn, sem m.
stað. Ef birta ætti nafnalista a. er kunnur fyrir söngleikinn
allra biðla hennar þá yrði sá „Systir mín og ég“, o gsem var
iisti lengri en heimildaskrá að giftur soardóttur Söúu, hefir
stórri doktorsritgerð. Ævi henn- skýrt svo frá þessu leyndar-
ar lauk þannig að hún datt máli og ýmsu öðru í sambandi
máttlaus niður á leiksviðinu, er við Söru í hók sem hann gaf
verið var að æfa nýtt leikrit í út fyrir nokkrum árum. Móðir
síðasta sinn. Þá var hún 76 ára. Söru hét Julie von Hardt og
Hún dó nokkrum árum síðar, var frá Rottgrdam; móðir henn-
23. mars 1923. Þá hafði hún ver- ar var saumakona og af Gyð-
ið sextíu ár á leiksviði og fjöru- ingaætt, en faðir hennar var
tiu ár af þeim sextíu hafði hún bókhaldari. Ung strauk hún til
verið heimsfræg og gengið und- Parísar með frönskum starfs-
ir nafninu „hin goðumlíka manni á ræðismannsskrifstof-
Sarah“ og tvímælalaust verið unni í Rotterdam, en hann skildi
meira um hana talað en nokkra við liana vo nbráðar. Julie lenti
konu, sem var uppi henni sam- i reiðileysi, en hún var lagleg
tímis. Þegar hún hafði leiksýn- og auk þess séð í viðskiptum
ingar vestur á preríunum í Ain- og hafði lag á að koma ár sinni
eríku komu kúrekarnir langar fyrir horð og láta karlmennina
leiðir rðandi, ti Iþess að sjá sjá fyrir sér og lifa eins og
hana. Þeir vissu að vísu ekki blóm í eggi. Hún gerðist vænd-
allir hvort hún söng, dansaði iskona af „fínna taginu“. Það
eða lék, en þeir höfðu heyrt er eftirtektarvert, að Sarah,
nafnið nefnt með svo mikilli sem talin er liafa talað fegurri
hrifningu að þeir urðu að sjá frönsku en nokkur á hennar
þessa undramanneskju .... tið, ólst upp við mesta hrogna-
„Móðir mín elskaði ferðalög,“ mál. Móðuramma hennar, sem
segir Sarah 1 upphafi endur- sá um heimilið, talaði hollensku
minninga sinna. „Frá Spáni fór og móðir Söru talaði frönsku
hún til Englands; frá London til með þýskuslettum og hollensk-
Parísar; frá París til Berlínar og um framburði, hún kallaði sig
þaðan til Kristianíu; svo kom t. d. ávallt „Djoli“ en það átti
sinni. Hún taldi liana heimska
og fannst ekkert til hennar
koma á neinn hátt, og þegar
hún fór að geta sér frægðar á
leiksvfiðinu áleit móðir liennar, að
það væri alls ekki hæfileikum
hennar að þakka heldur því að
Sarah hefði átt vingott við ein-
hverja áhrifamenn, sem hefðu
komið lienni á framfæri. En
Julie sá Söru þó fyrir góðu upp-
eldi og sendi hana á klaustur-
skóla, eins og siður var í þá
daga. En Sarah kom sér illa
þar og hafði engan áliuga á
náminu. Hvað var hægt að
gera við stelpuna? Hún var sex-
tán ára og vildi ekki taka neilt
fyrir. Þegar hér var komið sögu
hafði Julie eignast nýjan friðil,
mesta áhrifamann landsins að
keisaranum einum fráskildum.
Það var hertoginn af Mornay,
sonur Napoleons og madame
Walenska. Hann var um þær
mundir menntamálaráðherra,
áhrifamikill maður og unni
fögrum listum. Julie var lítið
um það gefið að sýna hve göm-
ul hún væri, með þvi að ljósta
því upp að liún ætti uppkomna
dóttur, sem auk þess væri hálf-
gerð subba og gekk ósmekklega
klædd. Henni þótti heldur ekk-
ert vænt um Söru, en liélt hins
vegar mikið upp á aðra dóttur
•sina, Jeanne. Sara hátti tvær
systur, en engar þeirra þriggja
voru j)ó samferða. — Varð
Jeanne leikkona síðar meir og
tók sér ættarnafnið Bernhardt
með leyfi Söru. En liún var
Iítil leikkona og varð morfín-
isli. — Hertoginn hafði lítið álit
á Söru en vildi þó stuðla að því
að hún tæki sér eitthvað fyrir
hendur, sem ekki þyrfti mikla
undirbúningsmenntun til. Og hon
um fannst eiginlega ekki nema
um eitt að gera: leikhúsið.
Sarah, sem aldrei hafði æll-
að sér að verða leikkona, sam-
þykkti þessa ráðstöfun, því að
ekki var í önnur hús að venda.
Og hún bjó sig af kappi undir
inntökuprófið á skólanum: In-
stitut National de Déclamation.
En i rauninni þurfti hún ekki
að óttast prófið. Hertoginn hafði
mælt með lienni og það þýddi
að hún var tekin „að óséðu“ úr
þeim 200 umsækjendum, sem
fimmtán nemendur skyldu vald-
ir úr. I skólanum gekk Söru bet-
ur en nokkur hafði vænst. Eftir
eitt ár þótti liún orðin vel að
sér, og það var ekki aðeins á-
gætum kennurum að þakka
heldur líka ástundun hennar.
Hún hafði breyst úr fávísum
byrjanda í efnilega leikkonu.
Og hún var orðin áhugasöm um
leiklistina, þá list sem liún fyrr-
JULIE von Hardt liafði ekki um hafði látið sig standa á
miklar mætur á Söru dóttur sama um og jafnvel gert lítið
0DÍ-* :

Til vinstri:
Scira Bernharclt
áriö sem hún
gekk á leikskól-
ann.
Til hœgri:
Málverk af Sarah
Bernhajrclt eftir
Bastien-Lepage.
SARAH BERNHARDT
ENGINN leikari, jafnvel ekki
„HIN GOÐUMLÍKA“
að vei’a Julie. En áður en hún
var orðin fræg scm frilla hafði
hún kynnst ungum stúdent, sem
hét Edouard Bernhardt, vel ætt-
uðum kaupmannssyni frá Le
Havre. Leiðir þeira skildu þó
fljótlega. En þegar liann frétti
að Julie hefði eignast dóttur, í
október 1844, sem hann var
vafalaust faðir að, fór hann
þegar til Julie og gekkst við
barninu. Bernliardt var ekki
ríkur, en meðan liann lifði gaf
hann þó með dóttur sinni; og
þegar hann kom lil Parísar
heimsótti hann hana jafnan,
og í arfleiðsluskrá sinni liafði
hann ánafnað henni lífeyri. Hún
erfði líka dálitla fúlgu, sem á-
samt þeim ógrynnum sem hún
fékk í lcaup sem leikkona, fór
í höllina sem hún byggði á liorn
inu á Avenue de Villiers og Rue
Fortuny. Þvi að þó að Sarali
liefði fengið úr ættinni liæfi-
leika til að græða peninga, þá
liafði hún ekki síður lag á
að eyða þeim. Kringum alda-
mótin voru tekjur Iiennar um
2 milljón gullfrankar á ári, en
þó har það stundum við að hún
varð að taka á móti geslum sín-
um fyrir utan koparhliðin á
höllinni, þvi að lánardrottnar
hennar höfðu lokað og látið
virða livern einasta hlut innan-
stokks, undir sölu á nauðungar-
uppboði.