Fálkinn - 26.09.1952, Síða 11

FÁLKINN
11
Sæskrýmslin —
Hugarburður eða staðreyndir?
"PURÐULEG vatnadýr eða skrýmsli
hafa gengið aftur i þjóðtrú íslend-
inga á öllum öldum, og í bókmenntum
þjóðarinnar gætir þeirra allt frá Mið-
garðsorminn til Þverárskötunnar. —
En íslendingar eru ekki einir um þessa
hitu. Vatnaskrýmsli eiga heima í þjóð-
trúnni um allan lieim. — En er þá
rétt að kalla þetta þjóðtrú? Er ekki
hugsanlegt að þessar skepnur séu til?
Ýmsir mætir menn hallast að þeirri
skoðun og segja, að dýralíf djúphafsins
sé svo lítið kannað, að vel geti verið
að þar lifi dýrategundir, sem mennirn-
ir þekki ekki, og hugsast geti að þessi
furðudýr álpist stundum úr heimkynn-
um sínum upp á grunnsævi eða jafnvel
inn i ár og stöðuvötn.
'Það er staðreynd að árið 1934 fannst
við vesturströnd Afríku álaseyði, sem
var 184 cm. langt eða 25 sinnum lengra
en venjulegur áll er á sama aldri.
Þetta seyði gæti orðið álitlegur „sæ-
ormur“ fullvaxið. Og hví skyldu fleiri
stórvaxin djúpsævisdýr ekki geta ver-
ið til?
Frægasta vatnsskrýmsli síðari tíma
var það sem menn þóttust sjá i Loch
Ness í Skotlandi nokkrum árum fyrir
stríð. Þá send'u heimsblöðin frétta-
menn til Skotlands og um skeið var
meira talað um skrýmslið í Loch Ness
í Skotlandi en talað var um Karlsen
skipstjóra í vetur. En þó náðist engin
áreiðanleg mynd af því. Fólkið, sem
sagðist hafa séð það likti þvi við dreka.
Afrennsli er úr vatninu, svo að liugs-
anlegt er að selur hafi villst þarna
inn. Aðrir giskuðu á að þetta hefði
verið flak af Zeppelinloftskipi.
Á hverju 'sumri kemst einhvers stað-
ar á kreik saga um að vatnaskrýmsli
hafi sést. JÞað eru ekki eingöngu hug-
vitsaipir blaðamenn, sem standa að
þessuni sögum. Jafnvel hinn heiðar-
legi Grænlandspostuli Hans Egede
segist hafa séð sæskrým'sli og lýsir þvi
itarlegá. Prestarnir trúðu yfirleitt á
þessi furðudýr liér áður. Hinn frægi
Uppsalabiskup Olaus Magnus segir frá
sæskrýmsli, sem sést hafi fyrir utan
Bergen. Það var hvorki meira né
minna en hálf míla á lengd og gleypti
sjómennina þar sem þeir sátu á þóft-
unum í bátunuin sínum.
Eric Pontoppidan, sem lika var
biskup, segir frá eiðfestri skýrslu
skipstjórans de Ferry árið 1746. Á
ferð frá Þrándheimi til Molde, sá hann
skepnu með hrosshaus, granirnar voru
svartar, faxið hvítt og skrokkurinn
steingrár.
í Mjörsvatni, stærsta vatni Noregs,
sáust oft skrýmsli. í „Norges Handels
Tidende“ i september 1827 er þessi
írásögn:
„Síðustu daga fyrri mánaðar hafa
ýmsir áreiðanlegir menn i Christiania-
firði séð dýr, sem eftir lýsingunni að
dæma virðist vera óvenjulega stór sæ-
ormur. Þann 1. þ. m. voru fimm sjón-
arvottar yfirheyrðir af lögreglunni.
Samkv. samhljóða framburði þeirra,
rak skepnan svartan hausinn upp úr
vatninu, og setti á sig að minnsta kosti
tíu hlykki, sem sáust upp úr. Milli
hlykkjanna voru að minnsta kosti 20
álnir og má því geta sér til að skepn-
an hafi verið 250 álnir á lengd. Gild-
leikinn var á borð við heiltunnu. —
Skepnan fór álíka hart eins og róandi
maður i hægviðri, og heyrðist suða og
öldugangur varð á vatninu í kring.
— Hugsaðu þér, ef þú gætir séð hve
yndislegur hann er aftanfrá!
Þegar maður á heima í ibúð, sem
liggur móti norðri.
Fáeinum dögum síðar sást dýrið við
Ljósakur (hjá Osló) og við Dröbak i
Oslóarfirði. Hundrað rikisdölum var
heitið hverjum þeim, sem gæti liand-
samað skepnuna. Blöðin ráðlögðu að
kveikja bál í sjávarmálinu til þess að
lokka dýnið á land. En hvorugt dugði
—dalirnir eða bálið, og sæormurinn
lét ekki ginnast. En engin ástæða er
að ætla að sögurnar hafi verið lognar
eða allar þær sögur, sem fyrr og síðar
liafa verið sagðar af vatnadýrum séu
uppspuni einn.
Sumir hafa haldið því fram, að enn
sé til i djúphöfum skepna sem líkist
mjög svanaeðlunni svonefndu, sem
var viða til i fornöld dýralífsins á
jörðinni. iBúkurinn á þeim var stuttur
og digur en liálsinn langur og mjór.
Það er ekki fortakandi að þessi forn-
dýr séu til enn og komi stundum í
heimsókn á grunnsævi eða jafnvel upp
i ár og leiki þar Lagarfljótsorma og
Þverárskötur. En fullyrt verður það
ekki fyrr en einhvcrjum tekst að ná
í svona skepnu.
LITLA SAGAN
RUZICKA:
Ljósmyndíit
ORUNO BEIER stóð í bréfaskiptum
við stúlku. Hún hét Lísa Löven-
berg. Hann hafði kynnst henni með
e'kki óvenjulegu móti. Auglýsingin stóð
undir fyrirsögninni Persónuleg kynni.
Bruno Beier skrifaði bréf. Lísa Löven-
berg skrifaði aftur. Bréfaskiptin gerðu
tvær sálir 'himinlifandi. Og i einu
bréfinu skrifaði Lísa:
„Sendið mér mynd af yður, Bruno
Beier!“
Bruno Beier fór undir eins til Han-
sens ljósmyndara.
„Viljið þér taka af mér nokkrar
myndir,“ sagði hann.
„Hve margar?“
„Eg hefi hugsað mér tólf.“
„Og hvert á ég að senda þær?“
„Ellefu til mín. Og þá tólftu til Lísu
Lövenberg." Bruno Beier skrifaði svo
heimilisfangið og ljósmyndarinn tók
myndirnar.
í næsta bréfi mundi sjálfsagt standa
eitthvað á þessa leið: „Kæri Bruno!
Eg hefi fengið blessaða myndina af
þér. Eg er himinlifandi yfir því að
þú skulir líta svona út, alveg eins og
ég hefi hugsað mér þig. Greindarlegt
enni, karlmannleg augu, brosandi var-
ir og grannur likami — þetta fyllir
sál mína hrifningu og stolti, svo að
nú á ég aðeins eina ósk: að geta faðm-
að þig að mér hið allra fyrsta. Eg
kvelst af löngun eftir þér. Þin Lísa
Lövenberg."
Bruno Beier beið viku eftir þessu
svari. Eftir tvær vikur fór hann til
ljósmyndarans.
„Hafið þér sent myndina af mér til
Lísu Lövenberg?"
,,Já, hérna er póstkvittunin."
„Þetta er Skrítið. Hve margar mynd-
ir gerðuð þér eiginlega?“
„Tólf.“
„Ekki nema tólf? Þér senduð mér
tólf. Hvaða mynd hafið þér þá sent
Lísu Lövenberg?“
Nú kom á daginn að orðið höfðu
ónotaleg misgrip.
Hansen ljósmyndari hafði sent Lisu
vitlausa mynd.
„Þér hafið sent þessa mynd!“ sagði
Beier fjúkandi vondur. „Þá er sannar-
lega ekki furða, þó að hún hafi ekki
skrifað mér síðan. Þessi maður er blátt
áfram skripi. Eg hefi aldrei séð ljót-
ari mannskepnu. Augun eins og i
þorski, munnurinn eins og á hálf-
bjána, vaxtarlagið eins og á marhnút,
i stuttu máli: Þetta er marglytta! Hvað
haldið þér að hún Lisa Lövendal hugsi
um mig?“
Bruno Beier var langstígur á heim-
leiðinni.
Hann settist undir eins og fór að
skrifa bréf og gefa Lisu Lövenberg
skýringu. Og svo lagði hann réttu
myndina í umslagið.
Hann fékk fljótlega svar.
„Heiðraði lierra Beier,“ sikrifaði Lisa
Lövenberg. „Eg hefi fengið báðar
myndirnar. Yður skjátlast ef þér hald-
ið að ég hafi ekki skrifað vegna þess
að mér liafi ekki litist vel á fyrri
myndina. Þvert á móti: ég varð himin-
lifandi yfir þvi að þér skylduð líta
svona út — alveg eins og ég hafði
TISKUMYNDIR
Hér er brugðið út af tískunni, sem
mest sýnir bólerójakka, og framvísað
dragt frá Jean Desses með aðskornum
jakka. Hann er bryddaður með silki-
böndum og hefur V-laga hálsmál og
einnig V-laga hneppingu. Pilsið er
heldur ekki eftir tískunni, það er
klukkulagað og vel vítt. —
Dragt úr gráu jersey. Pilsið er þröngt
og bólerójakkinn aðskorinn. Treyjan
er hvít með hnapparöð niður barm-
inn og langar ermar. Knipplingalegg-
ingar eru lagðar niður boðangana.
Lítill hvítur vasaklútur er í vasanum.
hugsað mér yður. Karlmannleg augu,
gáfulegt enni, brosandi munnur og
grannur likami — þetta fyllti sál mína
hrifningu og stolti. — En ég skrifaði
ekki vegna þess að ég hafði fengið
sinaskeiðabólgu i úlnliðinn og gat
ekki haldið á penna. En í gær kom
bréfið með réttu myndinni af yður.
Eg verð að játa að ég varð fyrir von-
brigðum. Þér eruð blátt áfram skripi,
herra minn! Augun eins og í þorski,
munnurinn eins og á hálfbjána, vaxt-
arlagið eins og á marhnút, i stuttu
máli, þér minnið mig á marglyttu. Og
ég neyðist til að biðja yður um að
hætta að Skrifa mér. Nú á ég aðeins
eina ósk: að fá að faðma manninn, sem
fyrri myndin er af, að mér — sem
allra fyrst. Eg væri yður mjög þakk-
lát ef 'þér gætuð útvegað mér nafn hans
og heimilisfang. Með virðingu.
Lisa Lövenberg."
Sínum augum lítur hver á silfrið.