Fálkinn - 10.10.1952, Page 11

FÁLKINN
13
Orvoefnið CURARE
er sott deyfilyí
CURARE, eitrið, sem indíánar Suður-
Ameríku hafa notað í margar aldir,
er nú orðið lyf, sem læknar víðsvegar
um heim hafa gert að vopni sínu. Ur
svarta, ramma sírópinu, sem indíánar
eitruðu örvar sínar með, hafa vísinda-
mennirnir unnið efni, sem notað er á
skurðstofum sjúkralnisanna.
Þar til nýlega, var svæfing sjúklinga
talin ein af hættunum við uppskurð-
inn. Svæfingin hafði slæm áhrif ef
hún þurfti að vera mikil, sjúklingarn-
ir fengu velgju og uppköst og illt fyr-
ir hjartað og stundum 'þoldi hjartað
ekki svæfinguna. Svæfingin tafði alltaf
fyrir batanum. Þess vegna forðast
skurðlæknar djúpar svæfingar ef þeir
geta. En við ýmsa skurði þurfti svæf-
ingin að vera svo mi'kil að allir vöðvar
sjúklingsins yrðu máttlausir.
En með hjálp curare þarf ekki að
svæfa djúpt. Lyfinu er sprautað í sjúk-
iinginn, er hann hefir misst meðvit-
undina og þá missa allir vöðvar mátt
nema öndunarfæranna og hjartans.
Sjúklingurinn sefur rólega, en ekki
jmngt og 'læknirinn getur fengist við
vöðvana án þess að þeir sýni nokkra
mótspyrnu. Læknar halda þvi fram
að ákjósaniegast sé að nola curare
og létta svæfingu, er þeir þurfa að
gera alvarlegan uppskurð.
Og sumir læknar segja að hægt sé
að nota curare við lömunarveiki. Cur-
are drepur ekki lömunarvírusinn. En
framan af sjúkdómnum, meðan vöðv-
arnir veita enn nokkra mótspyrnu er
oft hægt að afstýra varanlegu tjóni
með nuddi og með því að hreyfa löm-
uðu vöðvana. Curare er notað tii að
gera vöðvana máttlausa nieðan þeir
eru nuddaðir og teygðir, svo að þeir
valdi ekki sársauka á meðan.
Lika er gott að nota curare til að
draga úr stjarfa og sinadrætti. Og
einnig við ýmsum taugasjúkdómum.
Svo að nú er nolkun curare orðin al-
geng.
Fyrir fáum árum, þegar þetta eitur
varð víðfrægt í iæknavísindunum, var
það talið undralyf. Sir Walter Raleigh
á heiðurinn af að hafa flutt curare til
Evrópn fyrstur manna. Það var árið
1599. En það var ekki fyrr en á 19.
öld, sem menn kynntu sér það nánar.
Það voru ekki aðeins vísindalegir
örðugleikar á að kynnast því, heldur
var líka erfit að ná í það eða jurtina,
sem það var unnið úr.
Árið 1812 varð mönnum Ijóst að
curare var banvænt vegna þess að það
lamaði öndunarvöðvana, hjartað og
alla þvervöðva i likamanum. Skönnnu
síðar fóru grasafræðingar að flokka
curare-jurtina.
Franski lífeðlisfræðingurinn Claude
Bernhard rannsakaði áhrif eitursins
og fann að það larnaði sambandið milli
tauga og vöðva.
Vegna þess, hve erfitt var að fá eitr-
ið liðu enn 75 ár, uns það var rann-
sakað til hlítar. Árið 1935 náði dr.
Harold King við lyfjarannsóknarstofn-
unina i London í curare, sem verið
hafði geynit barna í áratugi. Úr þessu
óhreina curare gat hann hreinsað og
einangrað ofnið sjálft, sem var kristal-
línskt og kallaði hann það d-tubocur-
arinklorid.
Samtímis þessu hafði Ameríkumaður
sem dvaldist í Suður-Ameríku, Richard
— og núna, á síðustu mínútu leiks-
ins er svo að sjá sem eitthvað ætli að
ske .... Óskar hefir knöttinn ....
nú hleypur hann fram .......... hinn
hættulegt vinstri framherji ....

— Á ég líka að sápa hann bak við
eyrun, pabbi?
C. Gill að nafni, reynt eitrið á sjálfum
ér og orðið forviða á áhrifum þess.
Hann fór til Bandaríkjanna og hafði
nokkur sýnishorn af curaresýrópi og
þurrkuðum curarejurtum með sér.
Lífefnafræðingurinn H. A. Holaday
hjá heimsfirmanu Squibbs & Son á
mestan heiðurinn fyrir curare-rann-
sóknirnar. Hann fann aðferð til þess
að framleiða efnið óblandað og aðferð
til þess að prófa' framieiðsluna, en án
þess væri ekki þorandi að nota hana
til lækninga.
-----Tveir amerískir vísindamenn
aðrir, dr. Oskar Wintersteiner og dr.
James D. Dutcher hafa einangrað
curare úr ákveðinni plöntutegund,
sem lieitir Chondodcndron toment-
osum. Efnið sem þeir fengu reynd-
ist vera hið sama sem dr. King fann
árið 1935. Og síðan 1943 hafa lækn-
ar haft aðgang að þessu efni, d-
tuþocurarinklorid.
Nú hafa fundist ný afbrigði af þessu
efni, sem hajfa enn betur til lækn-
inga og deyfinga við uppskurði.
LITLA SAGAN
U m srort Initt
Ævintýri frá Sviss.
Einu sinni var kona í sveit, sem sat
við rokkinn sinn í eldhúsinu og spann.
Allt í einu var dyrunum lokið upp,
og inn kom gjörvulegur ungur mað-
ur, al-svartklæddur.
„Eg er djöfullinn,“ sagði gesturinn
býsna oflátungslega. „Og ég er hingað
kominn til þess að versla við þig, kona
góð. Hlustaðu nú á: Eg skal ráða mig
til þín og gera hvað sem þú villt. Það
stendur á sama, hvað þér dettur í hug
að segja mér að gera, ég geri það orða-
laust. En þegar kemur að því að þú
getur ekki fundið neitt lianda mér að
gera — þá ertu ofurseld. Þá á ég þig
með 'húð og hári, og þá fer ég heim í
helvíti og hefi þig með mér.“
Konunni þótti gott að fá vinnumann.
Og svo settist djöfsi að á heimilinu
og fyrsta daginn lét hún hann fara að
hyggja við húsið sitt. Hann vann við
smíðarnar i margar vikur og húsið
varð stærra og stærra og fallegra og
fallegra. Og þegar það var orðið eins
og konan vildi hafa það, sagði hún
honum að nú ætti hann að smíða hús-
gögn d það. Og hann sagaði, heflaði
og tálgaði dag eftir dag og 'alltaf heimt-
aði konan eitthvað nýtt. Loks lauk
hann við þetta verkið. Það var bók-
staflega ekkert, sem vantaði af hús-
munum eða innanstokksmunum. Næst
kom röðin að útihúsunum. Konan fékk
nýtt fjós og nýtt hesthús og fjárhús
og hlöðu, og grísa'húsið hennar varð
svo stórt að nágrannarnir göptu af
undrun.
En það var nóg verkefni til lvanda
djöfsa ennþá, hugsaði konan með sér
og nú lét hún hann fara að vinna við
jarðabætur. Hann plægði, herfaði og
sáði og gróf skurði og hlóð garða frá
morgni til kvölds, dag eftir dag, því að
þetta var stærðar jörð. Og ekki var að
spyrja að handaverkunum hans. Það
lék allt í höndunum á honum og allt
gerði hann eins og útlærður maður.
Og hann var cldfljótur að öllu.
Nú fór konunni að verða órótt. Það
var bráðum ekkert eftir, sem hún gat
hugsað sér að láta hann gera. Svo
hugsaði hún málið vel og lengi og loks-
ins datt henni ráð í lnig.
„Heyrðu mig,“ sagði hún einn morg-
uninn. „Þessi poki hérna er fullur af
svartri vorull. Farðu með liann og
þvoðu ullina þangað til luin er orðin
hvit“.
Djöfsi tók pokann á bakið og lagði
af stað niður að ánni. Honum skyldi
ekki verða skotaskuld úr þessu, hugs-
aði hann með sér. En þetta reyndist
ekki eins auðvelt og hann hafði hald-
ið. Hann þvoði og þvoði og nuddaði
og nuddaði, en alltaf var ullin jafn
svört.
Og nú varð djöfsi svo fokvondur áð
'hann þeytti ullinni í allar áttir og
hvarf í ullarskýi og reykjarmekki.
Svona atvikaðist það, að djöfullinn
mcð allri sinni vonsku og slægð gat
ekki snúið á konuna. Honum hafði allt-
af verið hægðarleikur að gera hvítt
svart. En að gera svart hvítt, hefir
hann aldrei getað lært.
Carven tekst að búa til reglulega fal-
legan sumarkjól úr venjulegu rönd-
óttu efni. Bolurinn er þröngur með
stuttum ermum og V-laga hálsmáli.
Kraginn stór. Það er þó einkum pilsið
sem vekur athygli, hvernig röndunum
er komið fyrir og allur er kjóllinn
sérlega fallegur.
SENOR BLASCO
Niðurlag af bl. 9.
vart henni. En fjandinn má sofa
hér á hverri nóttu í minn stað
.... Nú sting ég af og fer á
Monicos Bar — hinn glaðværa
stað, sem þér sýnduð mér hérna
um kvöldið — og svo heldur kon-
an mín að ég sofi hér.“ Og að svo
mæltu fór heiðraði herra pabbi
þinn eins og rakettu væri skotið.
Eg vona bara að hann skemmti
sér konunglega!“
Monsieur Jean Glacemont tók
nú sýndar-eiginkonuna sína í
hina kröftugu arrna sína.
Og Bianca rétti höndina út og
slökkti ljósið á náttlampanum.
Úti var tekið að snjóa, en „Mon-
sieur og Madame Glacemont“
uppi í íbúð nr. 69 á hinu tigna
hóteli fundu ekki til neins kulda.
Nú eru þau gift — réttilega
gift. Afinn er bæði dauður og
grafinn, Donna Elvira vonast
eftir að verða amma innan
skamms, og fyrir utan höll ungu
hjónanna við Callos d’Hispanos
í borginni Buenos Aires blómstra
bæði stokkrósir og ástarbrönur.
Maður, sem átti heima í matsöluhúsi,
var að koma heim af góðra vina fundi.
Hann kom seint heim, og þegar hann
kom inn i anddyrið og sá alla hatt-
ana og frakkana i fatakróknum, sagði
hann alúðlcga: — Góða nótt, vinir
mínir.